پەیڤێك لە ڕێبازەوه (١)
نووسینی: شێخ أبو عاصم
وەرگێڕانی: پ.عبداللە
جێگیری دین بە كتێبێكە كە ڕێنموونی بكات و شمشێرێك سەریبخات وە بەسە كە پەروەردگارت ڕێنموونیكەر و سەرخەرە عبد الله ی كوڕی جابر _ رضی الله عنه_ كاتێك بە دەستێكی شمشێری بەرزكردبۆوە وە بە دەستەكەی تری قوڕئان ووتی: ( پێغەمبەر _ صلی الله علیه وسلم _ فەرمانی پێكردووین بەوەی بەمە لە هەر كەسێك بدەین كە لەمە لائەدات).
وەبەم كارەی ئەم ئایەتەی تەفسیر دەكرد (لقد أرسلنا رسلنا بالبینات وأنزلنا معهم الكتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط)
“جا مەبەست لە ڕەوانەكردنی پێغەمبەران و دابەزاندنی كتێبەكان ئەوەیە كە خەڵكی بە دادپەروەری بە مافەكانی خودا و مافەكانی خەڵكی هەڵبستن” فتاوی شیخ الإسلام(۲۸/۲۶۳).
وە لە گەورەترین مافەكانی خودای گەورە كە پێغەمبەرانی لەسەر ڕەوانە كراوە وە هەموو كتێبەكانی خوای گەورەی لەسەر دابەزێنراوە” ئەوەیە كە خەڵكی یەكتاپەرستی خوا بچەسپێنن” یەكتاپەرستیش ئەوەیە كە بەندایەتی لە هەموو بوارەكانی ژیاندا تەنها بۆ خوای گەورە بنوێنن” چونكە بانگەوازی گشت پێغەمبەران و كتێبەكانی خوای گەورە لە یەكەمیانەوە تا دوایینیان باس لەم مافە گەورەیە دەكەن.. كە ناوەڕۆكەكەی ئەوەیە:
-یان بانگەوازە بۆ چەسپاندنی ئەم مافە وبەرپاكردنی یان فەرمانە بۆ بانگەواز بۆ كردنی وئارامگرتن لەسەری وە یان هاندانە بۆ جیهاد كردن لە پێناوی چەسپاندنی و دۆستایەتی و دوشمنایەتی كردن لە پێناوی.
-وە یان هەواڵدانە دەربارەی پاداشتی _ئەو كەسەی كە دەیچەسپێنێ و بەرپای دەكات و جیهاد دەكات لە پێناوی_ وە ئەو خۆشییە نەبڕاوەیەی كە خوای گەورە بۆی ئامادە كردووە.
-وە یان بانگەوازە بۆ بەرائەت لە شیرك و هاوەڵدانان بۆ خوای گەورە وە بانگەوازە بۆ جیهاد كردن لە دژی شیرك وئەهلەكەی و تێكۆشان بۆ ڕیشەكێشكردنی بە هەموو شێوەكانی لەسەر زەوی.
-وە یان هەواڵدانە دەربارەی چارەنووسی ئەو كەسانەی كە ڕوو وەردەگێڕن لە چەسپاندنی ئەم مافە و دژایەتی دەكەن ودژایەتی لایەنگرانی دەكەن وە لە كۆتاییدا تووشی چ سەر شۆڕی و پەشیمانییەك دەبن, وە خوای گەورە چ سزایەكی سەخت وبەردەوامی بۆ یان ئامادەكردووە.
گشت كتێبەكانی خوای گەورە وپەیامی گشت پێغەمبەرەكانی لە یەكەمەوە تا دوایی لە باسی ئەم مافەدا چڕ بوونەتەوە و دەخوولێنەوە..
چونكە ئەمە گەورەترین و بەرزترین ئامانجە كە خەڵكی لە پێناو دروستكراوە و پێغەمبەرانی لە پێناو ڕەوانەكراوە و كتێبەكانی لە پێناو دابەزیوە..
پاشان خوای گەورە دەفەرمووێ: ( وأنزلنا الحدید فیه بأس شدید . ومنافع للناس ، ولیعلم الله من ینصره ورسله بالغیب ) (الحدید:۲۵)
جا هەر كەسێك پشتی تێبكات و بە دادپەروەری پێی هەڵنەستێت , وە بە ڕووی پێغەمبەران و بانگخوازانی دابداتەوە ئەوا بە شمشێر ڕاستدەكرێتەوە..
وە ئەمەش مانای فەرموودەكەی پێغەمبەری خوایە_ صلی الله علیه وسلم_ كە دەفەرمووێ: ( بعثت بالسیف بین یدی الساعة ، حتی یعبد الله وحده لا شریك له ،وجعل رزقی تحت ظل رمحی ،وجعل الذل والصغار علی من خالف أمری ،ومن تشبه بقوم فهو منهم ) رواه الإمام أحمد عن ابن عمر. واتە (لە پێش قیامەتدا بە شمشێر ڕەوانەكراوم, هەتا خوای گەورە بەبێ هیچ هاوەڵێك بپەرسترێ, وە ڕزق و ڕۆزیم خراوەتە ژێر سێبەری ڕمەكەم, وە سەرشۆڕی وبچووكی كراوەتە بەشی ئەو كەسەی كە سەرپێچی فەرمانەكانم دەكات, وە هەر كەسێك خۆی بە گەلێك بشوبهێنێت ئەوا لەوانە).
(هەر كەسێك لە قوڕئان لابدات ئەوا بە ئاسن ڕاستدەكرێنەوە, وە لەبەر ئەمەیە كە دین بە قوڕئان وشمشێر وەستاوە) الفتاوی(۲۸/۲۶۴).
بۆیە پێویستە بانگخوازە ڕاستگۆكان لە هەموو كاتێكدا ئەم مافە بكەنە خولگەی بانگەوازەكەیان, وە بیكەنە مونتەڵەقی ووتار و تێڕوانینەكانیان, وەبیكەنە ناوەڕۆكی پێوەرەكانیان, لە گۆرەپانەكانی بێن وبچن, وە لە دەوری بسووڕێنەوە, وە لە پێناوی تاقیبكرێنەوە وزیندانی بكرێن, وە لە ژێر ئاڵاكەی جەنگیان لەگەڵ بكرێت و بكوژرێن.
وە پێویستە لەسەریان بەردەوام هەوڵی بەرپاكردنی بدەن لە ژێر ڕۆشنایی قوڕئان وسوننەت بە بەڵگەی ڕوون وئاشكرا, جا هەر كەسێك لە ڕووی بوەستێتەوە وڕەتی بكاتەوە ئەوا بە ئاسن ڕاست دەكرێتەوە..
جا ئەگەر ئاسن لە توانایاندا نەبوو لە كاتێكی دیاریكراو و دەستیان پێی نەدەگەیشت, ئەوا بۆیان نییە لە حساباتی خۆیانی وەدەرنێن و فەرامۆشی بكەن, بەڵكو دەبێت لەگەڵ قوڕئان بسووڕێنەوە قوڕئان هەر چۆنیك سووڕایەوە و بە جیددی هەوڵی خۆ ئامادەكردن بدەن بۆ چەسپاندنی بە ئاسن..
هەموو ئەوانەی كە ڕاستی ئەم دینە دەزانن_هەتا دوشمنانیش_ دەزانن كە دینی تەوحید وجیهادە, دینی بانگەواز وجەنگە, قوڕئان وئاسنە, وە باش ئەوە دەزانن _مادەم ئەم دینە ڕەتدەكەنەوە و ڕەتیدەكەنەوە كە بەرپابكرێت بە دادپەروەری_ ئەوا ئیسلامیش ڕەتیاندەكاتەوە و ناڕاستییەكەشیان ڕیشەكێش دەكات زوو یا درەنگ, ئەوان باش دەزانن كە محمد_ صلی الله علیه وسلم _ بۆ سەربڕینی ئەوان ونموونەی ئەوان نێردراوە, وە بەم شێوەیە ڕووبەڕووی نزیكترین كەسەكانی بوویەوە” هۆز وگەلەكەی كاتێك ڕەتیانكردەوە ئەم مافە بەرپا بكەن بە دادوەری, بۆیە ئاگاداری كردنەوە لە ئامانجەكەی پێش ئەوەی پێی بگات بە چەند ساڵێك ” فەرمووی:” گوێتان لێیە ئەی كۆمەڵی قوڕەیش, سوێند بەو كەسەی گیانی محمدی بە دەستە, بۆتان هاتوومە بە سەربڕین”. پاشان بە باشترین شێوە پێی هەڵسا كاتێك خوای گەورە ئیسلام وئەهلەكەی بە ئاسن بەهێز كردوە ئێمە بە ویستی خودا لە سەر شوێنپێی ئەو و لەسەر ڕێبازی ئەو دەڕۆین و بە سوننەتی ئەو هەڵدەستین و لەگەڵیشی جەنگاوەر دەبین (وكأین من نبی قاتل معه ربیون كثیر فما وهنوا
لما أصابهم فی سبیل الله, وما ضعفوا وما استكانوا والله یحب الصابرین) واتە 🙁 چەندە‌ها پێغەمبەر هە‌بوون كە خواناس و پیاوچاكانی زۆر لەگە‌ڵیدا بوون و دژ بە دوشمنان جەنگاون، جا ئە‌وانە هیچ كات سستی و بێزاری و بێتاقە‌تی ڕووی تێنە‌كردوون بە‌هۆی ئەوەی كە تووشیان هاتووە لهە پێناو رێبازی خوادا، لاوازو بێهێزو سە‌رشۆریش نە‌بوون بۆ دوشمنان، خوای گە‌ورە‌ش ئارامگر و خۆڕاگرەكانی خۆشدە‌وێت)..
شەیخولئیسلام ئیبن تەیمیە دەفەرمووێ (بوونی خواناس و زانای زۆر لەگەڵ پێغەمبەر كە جەنگ بكەن و دوشمنان بكوژن ئەوە پێویست ناكات كە پێغەمبەر لەگەڵیان بێت لە جەنگدا, بەڵكو هەر كەسێك شوێنكەوتووی پێغەمبەر بێت ولەسەر دینی ئەو جەنگ بكات, ئەوا ئەو كەسە لەگەڵ پێغەمبەر جیهادی كردووە, وە هاوەڵانی پێغەمبەر ئا بەم شێوەیە لە دین گەیشتبوون, بۆیە گەورەترین جەنگیان لە دوای كۆچی دوایی پێغەمبەر _صلی الله علیه وسلم_بوو , هەتا ووڵاتی شام و میسڕ و عڕاق و یەمەن و عەجەم و ڕۆم و رۆژهەڵات و ڕۆژئاوایان ڕزگاركرد, ئا لەو كاتەدا زۆری ئەو كەسانە بە دیار كەوت كە لەگەڵ پێغەمبەر دا جیهادیان كرد, ئەوانەی جەنگیان كردووە و تووشی ناخۆشی بوونە ولە هەمانكاتدا لەسەر دینی پێغەمبەران بوونە زۆرن, وە لەم ئایەتەدا پەند وعیبرەت هەیە بۆ گشت باوەڕداران هەتا ڕۆژی دوایی, بۆیە هەموویان لەگەڵ پێغەمبەر_ صلی الله علیه وسلم_ و لەسەر دینی ئەو جیهادیان كردووە ئەگەر چی پێغەمبەر خۆی كۆچی دوایی كردووە. وە ئەوان ئەم ئایەتە دەیانگرێتەوە: (محمد رسول الله والذین أمنوا معه أشداء علی الكفار رحما‌ء بینهم) وە هەروەها ئایەتی: (والذین أمنوا من بعد وهاجروا وجاهدوا معكم فأولئك منكم ) , بۆیە مەرج نییە ئەو كەسەی لەگەڵ پێغەمبەر بێت سەیری پێغەمبەر بكات و لە پێش چاوی بێت) مجموع الفتاوی.
جا ئێمە بە ڕاشكاوی ئامانجەكانمان بە دوشمنان ڕادەگەیەنین, پێیان دەڵێین ئەگەرچی ئێمە ئەمڕۆ ناتوانین لە ناویان ببەین بەڵام ئەمە مانای ئەوە نییە كە ئێمە جیهادمان لە حیساباتی خۆمان لابردووە, نەخێر بەهیچ شێوەیەك بۆمان نییە ئەو كارە بكەین, وە ناتوانین لەبیری خۆمانی ببەینەوە, لەبەر ئەوە بە شەو وڕۆژ پەنا بۆ خوای گەورە دەبەین و لێی دەپاڕێینەوە لە بەیانییان وئێواران تا توانامان پێبدات سەری هەموو دوشمنانی ئەم دینە بپەڕێنین, وە هەموو جووڵە و وەستان وهەناسەیەكمان خۆ ئامادەكردنە بۆ ئەو كارە.
وە دوشمنانی خوا ئەمە باش دەزانن,, وەئەوەش دەزانن كە بانگخوازە بەزیوەكان لایانداوە وبە گالتەجاری دەیانەوێ قوڕئان لە ئاسن جیا بكەنەوە, وە دەزانن كە ئەم بانگخوازانە جاهیلن لە دینی خوا, وە دەشزانن كە لە فەرمانە شەرعییەكانی خوای گەورە وسوننەتە گەردوونییەكانی لایانداوە,,وە لەدینی ئیسلام تینەگەیشتوون..
شەیخولئیسلام ئیبن تەیمیە فەرموویەتی:
(وە دینی ئیسلام: ئەوەیە كە شمشێر شوێنكەوتووی قوڕئان بێت,, جا ئەگەر عیلم بە قوڕئان وسوننەت سەركەوت وە شمشێریش شوێنكەوتووی ئەمە بوو ئەوا دینی ئیسلام بەرپابووە)الفتاوی(۲۰\۳۹۳).
وە هەروەها فەرموویەتی : (جێگیری دین بە كتێبێكە كە ڕێنموونی بكات و شمشێرێك سەریبخات وە بەسە كە پەروەردگارت ڕێنموونیكەر و سەرخەرە).
محرم – ۱۴۲۲ هجری