بیداری اسلامی معاصر و جنبش اخوان المسلمین در بلوچستان از طلوع تا غروب (تاریخ شفاهی بلوچستان) قسمت چهارم
✒️به قلم: محمد صدیق دهواری
ورود اخوان المسلمین به ایران
?جنبش اخوان در زمان حسن البناء در بیرون از مرزهای جغرافیائی مصر فعالیت‌های خود را آغاز کرد. از آن جمله، در فلسطین، سوریه، عراق و سودان، عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فعالیت‌های اخوان گسترش یافت.
البته بعدها با یورش اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان و علی‌رغم وجود جماعت اسلامی که به‌وسیله ابوالاعلی مودودی پایه‌ریزی شده بود با استقرار بسیاری از مؤسسات خود در پیشاور و بسیج اساتید و تدریس در مراکز دانشگاهی پاکستان خدمات ارزنده‌ای به مجاهدین افغانستان ارائه داد.
برخی از طلاب کرد ایرانی که در کردستان عراق تحصیل می‌کردند از اندیشه و تفکر اخوانی متأثر شده بودند، ولی با این‌حال کار تشکیلاتی را در داخل ایران آغاز نکرده بودند به زندگی عادی و علمی خود می پرداختند واخوان المسلمین تمایلی به کار تشکیلاتی در ایران نداشت.
?درحالی‌که هم در کردستان؛ هم در بلوچستان شخصیت‌های متأثر از تفکر و اندیشه اخوانی وجود داشت و حتی افرادی از هردو منطقه در محل تحصیل خود در بیرون از ایران با اساتید اخوانی خود بیعت کرده بودند.
ولی چرا اخوان به لحاظ تشکیلاتی در این منطقه ورود پیدا نکرد، پرسشی است که هنوز پاسخی دقیقی برای آن یافت نشده است.
این در حالی است همین پرسش نسبت به جماعت اسلامی که توسط ابولاعلی مودودی در پاکستان تشکیل شد و در کشورهای شبه‌قاره هند، همچون پاکستان، هند و بنگلادش فعالیت دارد پیش می‌آید، باوجود کسانی متأثر از اندیشه مودودی چرا این جماعت در بلوچستان ایران پیش و پس‌از انقلاب اسلامی کار تشکیلاتی و حزبی انجام نداده و نمی‌دهد.
?درحالی‌که جماعت اسلامی در بلوچستان پاکستان‌یکی از نیرومندترین احزاب اسلامی شمرده می‌شود و مولوی عبد الحق بلوچ امیر پیشین جماعت اسلامی در بلوچستان به مجلس این کشور در انتخابات از حوزه تربت راه‌یافته بود و هم اکنون نیز رهبری موج جدید اعتراضات مردم بلوچستان را در گوادر مسولان جماعت اسلامی برعهده دارند.
??البته در این نوشتار از شرایط ظهور جماعت اخوان المسلمین در مصر، مراحل و روش کار دعوی، تشکیلاتی پرهیز شده و سعی بر آن شده، جماعت اخوان المسلمین در بلوچستان بیشتر مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
?با وجود حضور اخوان در عراق و اطلاع از حضور اهل سنت در ایران از حضور تشکیلاتی ومنسجم اخوان المسلمین تا سال ۱۳۵۹ ه.ش یعنی گذشت ۵۲ سال از زمان تاسیس اخوان درمناطق اهل سنت ایران خبری نیست.
فعالیت در کردستان
♦️بسیاری از محققان و پژوهشگران با شنیدن نام «اخوان المسلمین ایران» تصور می‌کنند که فعالیت اخوان المسلمین در ایران از زمان نواب صفوی شکل‌گرفته است و دراین‌باره سید هادی خسروشاهی مطالب مفصلی در کتاب‌ها و مقالات خود به رشته تحریر درآورده است که در این نوشتار به آن پرداخته نمی‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند جهت مطالعه و تحقیق بیشتر به آثار ایشان مراجعه نمایند.
?محسن عبادی در مقاله «نگاهی به جریان اخوان المسلمین در ایران» درباره نحوه ورود اخوان المسلمین به ایران، می‌گوید: «درباره نحوه ورود جریان اخوان به ایران اطلاعات کافی وجود ندارد و حتی بسیاری از خود اعضای رهبری جماعت نیز به‌طور دقیق از کم و کیف ورود این تفکر به ایران اطلاع ندارند! … این سازمان تا سال ۱۳۸۱ شمسی رسماً با نام اخوان المسلمین فعالیت می‌کرد، ولی از آن تاریخ تاکنون نام جماعت دعوت و اصلاح ایران را برای خود برگزیده است.»[۱]
ادامه دارد …. ان شاء الله
[۱] جمال اسماعیلی مسؤول روابط عمومی جماعت دعوت و اصلاح در مصاحبه ای در پایگاه اصلاع رسانی همین جماعت
مصاحبه ای دارد که یکی از سوال و جوابها به این شرح است:
سؤال: جماعت دعوت و اصلاح کی و چگونه تشکیل شد و آیا شعبهای از اخوان‌المسلمین است؟
-جماعت دعوت و اصلاح قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران توسط مجموعه‌ای از عالمان دینی و فرهیختگان اهل‌سنّت که از چهره‌های برجسته و محوری آن می‌توان به استاد ناصر سبحانی رحمه‌الله اشاره کرد، شکل گرفت تا با تقویت التزام دینی و نگرش اسلامی، سلامت معنوی و اخلاقی مخاطبان خود را بهبود بخشد.
اهتمام ویژه به امر آموزش و پرورش نیروی انسانی سالم و کارآمدی بوده است که در عرصه‌ی اجتماعی به «عمل صالح» متعهّد باشد و ضمن توجه به تزکیه‌ی خویش و عبادت خداوند، به عمران و آبادانی این جهان همّت گمارد.
در ابتدا به دلیل آواره بودن تعدادی از اعضای کُرد اخوان عراق در غرب کشور، این تصور شکل گرفت که جماعت شعبهای از اخوان است. ضمن اینکه جریان اخوان‌المسلمین در آن دوره حضور پررنگ و کم و بیش مسلطی بر گفتمان بیداری اسلامی داشت. به نحوی که پیشاهنگان انقلاب اسلامی ایران نیز به ترجمه آثار مدرسه‌ی اخوان اهتمام داشتند. طبیعتاً جماعت نیز تا حد زیادی از جهت سرچشمه‌های فکری و الگوهای الهام‌بخش از اخوان‌المسلمین متأثر بود. گرچه هیچ‌گاه ارتباط تشکیلاتی و سازمانی وجود نداشته و جماعت در تصمیمات و اقدامات خود کاملاً مستقل عمل کرده است. با این حال، حضور توانمند تفکر اخوان در اوضاع انقلابی آن دوران، حدی از تأثر و دلبستگی عاطفی را برای اعضای جماعت پدیدآورده بود تا جایی که خود را اخوانی می‌دانستند. اگر چه هرگز مدیریت جماعت به نحو رسمی خود را شعبهای از اخوان قلمداد نکرده و هرگز بیانیه، یا پیامی با نام اخوان‌المسلمین منتشر نکرده است. آنچه واقعیت دارد نوعی تعلق عاطفی و فکری بود که رفته رفته با بالیدن افراد و رشد افکار، از شدت آن کاسته شد و جماعت توانست به استقلال فکری و راهبردی خود که مقتضیِ حرکت یک تشکّل مستقل در چارچوب قانون اساسی و مصالح کشور و جامعه است، دست یابد.
دبیر کل جماعت دعوت و اصلاح در گفت‌وگویی که در ١٣تیر ١٣٨٩ با روزنامه‌ی «الشرق الاوسط» انجام داده، هر گونه ارتباط تشکیلاتی با جریان‌های برون‌مرزی از جمله اخوان‌المسلمین را رد کرده و تأکید داشته که جماعت همواره در تصمیم‌گیری‌ها و مواضع‌اش، مستقل عمل نموده است.متن کامل مصاحبه در لینک زیر قابل مشاهده است:
http://www.islahweb.org/node/3281
(این پاورقی توسط شورای مدیریت سایت «بنیان جهاد علیه دین سکولاریسم و مذاهب مختلف آن» اضافه شده است)