سەید قطب رحمە اللە : ئا ئه‌مه‌یه رێگا
(وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)
به ته‌ئكید ئا ئه‌مه‌یه رێبازی راسته‌وڕاستی من ، ده بیگرنه به‌رو شوێن رێچكانی دیكه مه‌كه‌ون كه به په‌رته‌وازه‌یی له رێی من ته‌ره‌تان ده‌كه‌ن ، ئه‌مه‌ش ئه‌و راسپارده‌یه كه خوا پێتان راده‌گه‌ێنێ ، تا پارێزكار بن، ئه‌م ئایه‌ته پیرۆزه دوای كۆمه‌ڵێك ئاراسته‌ی یاسایی دێت كه له دوو ئایه‌تی پێشتریدا هاتوون : ( قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَكُم مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ . وَلاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُواْ الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لاَ نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُواْ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ) واته: بڵێ : وه‌رن با ئه‌وه‌تان به‌سه‌ردا بخوێنمه‌وه كه خوای خاوه‌نتان ، په‌روه‌ردگارتان لێی یاساغ كردوون : یه‌كه‌م ئه‌وه‌یه كه شه‌ریك به هیچ شێوه‌یه‌ك بۆ خوا بڕیار نه‌ده‌ن ، ره‌فتارتان له‌گه‌ڵ دایك و باوكاندا چاكه‌خوازانه بێت ، له‌به‌ر برسێتی و هه‌ژاریی زارۆكانی خۆتان مه‌كوژن ، ئێمه رۆزی ئێوه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌واندا ده‌ده‌ین ، توختی به‌دڕه‌وشتی مه‌كه‌ونه‌وه چ ئه‌وانه‌ی دیارن چ ئه‌وانه‌ی په‌نهانن ، كه‌سیش به ناهه‌ق مه‌كوژن كه چونكه خوای گه‌وره له‌ناوبردنی نه‌فسی هه‌موو كه‌سێكی حه‌رام كردووه ، ئائه‌مه ئه‌و راسپارده‌یه كه پێتان راده‌گه‌ێنێت تا په‌ی به شت ببه‌ن و ئه‌قڵتان پێ بشكێت ، توخنی ماڵی هه‌تیویش به شێوه‌یه‌كی زۆر جوان نه‌بێت ، مه‌كه‌ونه‌وه تا خۆیان گه‌وره ده‌بن ، پێوان و كێشان دادپه‌روه‌رانه راگرن ، ئێمه ئه‌رك به گوێره‌ی توانا نه‌بێت ناخه‌ینه سه‌ر كه‌س ، ئه‌گه‌ر قسه‌تان كرد با له به‌رژه‌وه‌ندی خزمیش بێت ، دادی تێدا ره‌چاو كه‌ن ، له‌و په‌یمانه‌ی به خوای گه‌وره‌شتان داوه سه‌رڕاست بن ، ئا ئه‌مه‌ش ئه‌و راسپارده‌یه كه خوای گه‌وره پێی داون تا هه‌میشه له یادتاندا بێت ..
ئایه‌تی یه‌كه‌م كه پێنج راسپارده‌ی تێدایه‌و ئایه‌تی دووه‌م كه چواری تێدایه پاشان ئایه‌تی سێیه‌میان كه گشتگیریی هه‌موویانه له كۆتاییه‌كه‌یدا فه‌رمووی : (ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ) ئایه‌ته‌كان به سه‌رجه‌میان باسه‌كانی عه‌قیده‌ت و عیباده‌ت و شه‌ریعه‌تن ، ره‌فتارو ره‌وشتن ، بۆ چه‌سپاندنی نه‌ریتن ، مه‌به‌ست له پابه‌ندبوون و راپه‌ڕاندنی هه‌مووشیان به‌رزبوونه‌وه‌یه بۆ پله‌ی ته‌قواو پارێزكاریی .. ئه‌مه‌ش داواكراوی سه‌ره‌كی دینه‌كه‌یه ..
پاش ئه‌م راسپاردانه دێته‌وه سه‌ر رێبازه‌كه‌ی ، دوای ئه‌مانه فه‌رمووی : ( به ته‌ئكید ئا ئه‌مه‌یه رێبازی راسته‌وڕاستی من ، ده بیگرنه به‌رو شوێن رێچكانی دیكه مه‌كه‌ون كه به په‌رته‌وازه‌یی له رێی من ته‌ره‌تان ده‌كه‌ن ، ئه‌مه‌ش ئه‌و راسپارده‌یه كه خوا پێتان راده‌گه‌ێنێ ، تا پارێزكار بن ) ..
عه‌لی كوڕی ئیبنو ئه‌بو ته‌ڵحه ده‌گێڕێته‌وه كه ئیبنو عه‌بباس فه‌رمووی : (وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ) یان : (أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ) شوری / ۱۳ كه به مانای دینه‌كه پیاده كه‌ن و ته‌فر‌ه‌قه‌تان تێ نه‌كه‌وێت له‌سه‌ری و ئه‌و ئایه‌تانه‌ی تر كه له‌م ته‌وه‌ره باسانه‌دان هه‌مووی جه‌خت كردنه‌وه‌ن له‌سه‌ر ئه‌و فه‌رمانه‌ی كه خوای گه‌وره به موسوڵمانانی ده‌دات كه كۆمه‌ڵه‌كه‌ی خۆتان بگرن و راجوێیی و ناكۆكیتان تێ نه‌كه‌وێت ، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌یان بۆ روون ده‌كاته‌وه كه میلله‌ته‌كانی پێشووتر به‌وه فه‌وتان كه حه‌زیان به‌و ناكۆكیانه‌یان ده‌كردو ریابازبوون تێیدا و هه‌ر لایه‌نه‌و ده‌یوویست كۆمه‌ڵی خۆی له‌سه‌ر ناهه‌قیش سه‌رخات ..
ئیمامی ئه‌حمه‌دو نه‌سائی ره‌حمه‌تی خوایان لێ بێت له ئیبنو مه‌سعووده‌وه به سه‌نه‌دیه‌وه ده‌گێڕنه‌وه كه فه‌رمووی : ( خَطَّ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَطًّا ثُمَّ قَالَ هَذَا سَبِيلُ اللَّهِ ثُمَّ خَطَّ خُطُوطًا عَنْ يَمِينِهِ وَعَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ قَالَ هَذِهِ سُبُلٌ قَالَ يَزِيدُ مُتَفَرِّقَةٌ عَلَى كُلِّ سَبِيلٍ مِنْهَا شَيْطَانٌ يَدْعُو إِلَيْهِ ثُمَّ قَرَأَ وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ) پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم به ده‌ستی خۆی هێڵێكی له‌سه‌ر زه‌وی كێشاو پاشان فه‌رمووی : (وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ) ئینجا چه‌ندی هێڵی تری له لای راست و چه‌پیه‌وه كێشاو فه‌رمووی : ئه‌مانه رێچكه‌كانن، له‌سه‌ر هه‌ر رێچكه‌یه‌كیان شه‌یتانێكی لێیه‌و خه‌ڵكی بانگ ده‌كات ، ئینجا ئه‌و ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه : (وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ) ..
ریوایاتی راست له ترمزی (به حه‌سه‌نی داناوه) و حاكم (به سه‌حیحی داناوه) وته‌به‌رانی و ئیبنولمونزیره‌وه هه‌یه كه ئه‌بو ئیدریسی خه‌ولانی له عوباده‌ی كوڕی سامیته‌وه خوا لێی رازی بێت ده‌گێڕێته‌وه كه پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه وسلم دوای ئه‌وه‌ی ئه‌م ئایه‌تانه‌ی خوێنده‌وه فه‌رمووی : (أيُّكُمْ يُبَايعُنِي عَلَى هؤلاءِ الآياتِ الثَّلاث ، فمن وفى بهن فأجره على الله ، وَمَنْ انْتقَصَ مِنهنَّ شيئاً فَأدْرَكَهُ اللهُ في الدُّنيا كانتْ عقوبَتُهُ ، وَمَنْ أخَّرَهُ إلى الآخِرَةِ كانَ أمْرُهُ إلى اللهِ إنْ شَاءَ آخَذَهُ وإنْ شاءَ عَفَا عَنهُ ) كێ به‌یعه‌تم له‌سه‌ر ئه‌و سێ ئایه‌ته پێ ده‌دات ؟! هه‌ر كه‌سێك سه‌رڕاستانه به‌یعه‌ته‌كه‌ی بردیه سه‌ر ئه‌وه پاداشتی خۆی له خوای گه‌وره وه‌رده‌گرێته‌وه ، هه‌ر كه‌سێكیش شتێكی لێ كه‌م كرده‌وه و له دنیادا شتێكی لێ به‌سه‌ر هات ئه‌وه سزاو كه‌فاره‌تێتی ، هه‌ر كه‌سێكیش خوای گه‌وره بۆی خسته رۆژی دوایی ئه‌وه ئیتر ئه‌وو ره‌حمه‌تی خوایی ، ئه‌گه‌ر وویستی سزای ده‌دات و ئه‌گه‌ر وویستیشی لێی خۆش ده‌بێت ..
ئیبنو عه‌بباس ده‌رهه‌ق ئه‌م سێ ئایه‌ته ده‌یفه‌رموو : هیچ ئایه‌تێكی تر ئه‌م سێ ئایه‌ته‌ی نه‌یسریونه‌ته‌وه و له هه‌موو كتێبه ئاسمانیه‌كانیشدا هه‌ن ، بۆیه هه‌ر كه‌س كاریان پێ بكات ده‌چێته به‌هه‌شت و هه‌ر كه‌سێك سه‌رپێچیان تێدا بكات له‌سه‌ریان ده‌چێته دۆزه‌خه‌وه ..
كه‌عب الاحباریش ده‌رباره‌یان ده‌یفه‌رموو : ئه‌م ته‌علیماتانه یه‌كه‌مین داواكاری ته‌وراتیش بوون ، بۆیه ده‌بینیت به دوایاندا باسی سه‌یدنا موساو ته‌وراته‌كه‌ی هاتووه .. هه‌روه‌كو ئه‌وه‌ی بفه‌رموێت هه‌ر ئه‌مانه‌ی پێ راسپاردوون كه بیگرنه به‌رو لێی لانه‌ده‌ن ..
ئیمامی قورتوبی ده‌فه‌رموێ : كه خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێ: ( مستقیما ) ئه‌مه حاڵه یه‌عنی حاڵی رێبازه‌كه‌م ئاوایه كه راسته‌و پێچاو پێچی تێدا نیه .. ئیمامی ئیبنولقه‌ییمیش ده‌فه‌رموێ : هێڵی راست نزیكترین رێگای نێوان دوو خاڵه‌و له‌مسه‌ره‌وه چاوت له‌و سه‌رێتی !!
سه‌یری ئه‌م شێوازه جوانه له باسی رێبازه‌كه‌دا فه‌رمووی: (وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِی ) ئا ئه‌مه رێبازی منه ، رێبازی خۆم و ئه‌وی له‌گه‌ڵمدا هاوڕێیه ، ئه‌وی بۆ خۆم وویستووه بۆ ئێوه‌شم وویستووه ، رێبازێكم بۆ دیاری نه‌كردوون خۆم نه‌مگرتبێته به‌ر .. دواتر بۆ خوای گه‌وره فه‌رمووی ( فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ) له رێی ئه‌و ته‌ره‌تان ده‌كه‌ن و رێبزرتان ده‌كه‌ن .. ئه‌وه‌ش رێزگرتنه له نێرراوانی تری خوای گه‌وره كه ئه‌وانیش رێبازه‌كانیان هه‌ر به‌ره‌و خوای گه‌وره چۆته‌وه .. به‌ڵام ئێوه نازانن كه رێبازن ماون یان نا ؟! كه‌وابوو خۆتان ماندوو مه‌كه‌ن و وه‌رنه سه‌ر رێی من.. راسته‌و راست و نزیك و مسۆگه‌ره ..
ئه‌وه‌ی داواكراوه كه نابێت له‌سه‌ری راجوێ بین ، ئه‌و ئایه‌ت و ئه‌حكامانه‌ن كه راجوێیی هه‌ڵناگرن ، ئه‌مما ئه‌وی راجوێیی هه‌ڵده‌گرن هیچ ئیشكالێك له راجوێیی له‌سه‌ری نیه .. به‌ڵام هه‌واوهه‌وه‌س نه‌كه‌وێته ناوی . سه‌یری ئه‌م شێوازه جوانه له باسی رێبازه‌كه‌دا فه‌رمووی (وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِي ) ئا ئه‌مه رێبازی منه ، رێبازی خۆم و ئه‌وی له‌گه‌ڵمدا هاوڕێیه ، ئه‌وی بۆ خۆم وویستووه بۆ ئێوه‌شم وویستووه ، رێبازێكم بۆ دیاری نه‌كردوون خۆم نه‌مگرتبێته به‌ر .. دواتر بۆ خوای گه‌وره فه‌رمووی: ( فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ) له رێی ئه‌و ته‌ره‌تان ده‌كه‌ن و رێبزرتان ده‌كه‌ن .. ئه‌وه‌ش رێزگرتنه له نێرراوانی تری خوای گه‌وره كه ئه‌وانیش رێبازه‌كانیان هه‌ر به‌ره‌و خوای گه‌وره چۆته‌وه .. به‌ڵام ئێوه نازانن كه رێبازن ماون یان نا ؟! كه‌وابوو خۆتان ماندوو مه‌كه‌ن و وه‌رنه سه‌ر رێی من .. راسته‌و راست و نزیك و مسۆگه‌ره ..
ئه‌وه‌ی داواكراوه كه نابێت له‌سه‌ری راجوێ بین ، ئه‌و ئایه‌ت و ئه‌حكامانه‌ن كه راجوێیی هه‌ڵناگرن ، ئه‌مما ئه‌وی راجوێیی هه‌ڵده‌گرن هیچ ئیشكالێك له راجوێیی له‌سه‌ری نیه .. به‌ڵام هه‌واوهه‌وه‌س نه‌كه‌وێته ناوی .