مذاکرات ترامپ و پوتین در آلاسکا: شک و تردید و اضطراب
به قلم: کارزان شکاک
در ۱۵ آگوست ۲۰۲۵، دیدار مورد انتظار بین ترامپ و پوتین در پایگاه نیروی هوایی المندورف-ریچاردسون در انکوریج، آلاسکا برگزار شد.
این اجلاس که اولین دیدار بین این دو رهبر در هفت سال گذشته بود، توجه رسانه‌های جهان، تحلیلگران و سیاستمداران را به خود جلب کرد، به ویژه در زمینه جنگ جاری روسیه و اوکراین.
این جلسه سه نفره که با حضور چهره‌های کلیدی هر دو طرف برگزار شد، تلاشی برای یافتن راهی برای حل مناقشه بود، اما سوالات بیشتری نسبت به پاسخ‌ها به جا گذاشت.
در این مقاله، نتایج مذاکرات را بر اساس گزارش‌های رسانه‌های پیشرو، نظرات منتقدان، از جمله منتقدان اوکراینی، تجزیه و تحلیل می‌کنیم و پیش‌بینی‌هایی برای تحولات بیشتر ارائه می‌دهیم.
روند مذاکرات: نمادگرایی و تنش
این اجلاس با یک حرکت نمادین آغاز شد: پوتین و ترامپ همزمان از هواپیماهای خود پیاده شدند، دست دادند و بدون هیچ گونه اظهار نظری در مطبوعات، با همان ماشین محل را ترک کردند.
این مذاکرات پشت درهای بسته، ابتدا به صورت رو در رو با مترجمان و سپس به صورت گسترده‌تر با مشارکت هیئت‌های نمایندگی برگزار شد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه و یوری اوشاکوف، دستیار رئیس جمهور، از طرف روسیه نمایندگی می‌کردند، در حالی که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه، از طرف آمریکایی نمایندگی می‌کردند.
انتخاب آلاسکا به عنوان محل برگزاری، نزدیکی جغرافیایی و تاریخی دو کشور را برجسته می‌کرد (آلاسکا تا سال ۱۸۶۷ بخشی از امپراتوری روسیه بود)، اما به دلیل عدم حضور اوکراین در میز مذاکره، جنجال‌هایی را نیز به همراه داشت.
به گزارش دویچه وله، ترامپ نسبت به آتش‌بس ابراز امیدواری کرد و گفت که اگر این اتفاق نیفتد، «ناراحت» خواهد شد. با این حال، پوتین از پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد پایان دادن به حملات به غیرنظامیان خودداری کرد و به شک و تردید در مورد نیات او دامن زد.
کرملین نیز به نوبه خود بر نمادین بودن محل ملاقات تأکید کرد و از مزار خلبانان شوروی در آلاسکا به عنوان یادآوری «برادری رزمی» دو کشور یاد کرد.
واکنش رسانه‌های جهان: خوش‌بینی، تردید و اضطراب
رسانه‌های جهان نتایج این اجلاس را به طور متفاوتی تفسیر کردند. خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ با ابراز نگرانی، این جلسه را «اقدامی پرخطر» از سوی ترامپ خواند که می‌تواند با حذف اوکراین از مذاکرات و بحث در مورد امتیازات ارضی، به «پیروزی پوتین» منجر شود.
سی‌ان‌ان خاطرنشان کرد که طرح پوتین که پیش از این از طریق ویتکوف، فرستاده ویژه، ارائه شده بود، شامل درخواست واگذاری دونباس و کریمه به روسیه است که باعث نگرانی متحدان اروپایی اوکراین شده است.
روزنامه تایمز بریتانیا تأکید کرد که انتخاب آلاسکا می‌تواند با منافع اقتصادی، مانند توسعه مشترک میادین نفت و گاز در قطب شمال، مرتبط باشد.
نشریات اروپایی، مانند فایننشال تایمز، با استناد به نظرسنجی گالوپ مبنی بر اینکه ۶۹ درصد از اوکراینی‌ها از پایان جنگ از طریق مذاکره حمایت می‌کنند، به موضع ضعیف کیف در مذاکرات اشاره کردند، که با موضع آنها در سال ۲۰۲۲ در تضاد است.
روزنامه هندلزبلات آلمان انتخاب آلاسکا را نقض یک “تابو”ی دیپلماتیک خواند و تأکید کرد که این نشست در خاک آمریکا، علیرغم حکم بازداشت پوتین توسط دیوان کیفری بین‌المللی، جایگاه او را افزایش می‌دهد. اکونومیست مقدمات این اجلاس را “آشفته” توصیف کرد و به ناهماهنگی‌ها در دولت ایالات متحده اشاره کرد. رسانه‌های روسی مانند ریانووستی و ودوموستی بر امید به عادی‌سازی روابط بین روسیه و ایالات متحده تأکید کرده‌اند. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه، گفت که این گفتگو می‌تواند «پایه و اساس صلح بلندمدت را بنا نهد». با این حال، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، انتظارات را کاهش داد و خاطرنشان کرد که هیچ سند خاصی برنامه‌ریزی نشده است.
دیدگاه اوکراین: نگرانی‌ها و خواسته‌ها
رسانه‌ها و مقامات اوکراینی نگرانی عمیقی در مورد قالب مذاکرات ابراز کردند. زلنسکی تأکید کرد که «هیچ تصمیمی در مورد اوکراین بدون اوکراین معتبر نخواهد بود.» او خاطرنشان کرد که این مذاکرات می‌تواند برای گفتگوی دوجانبه بین ایالات متحده و روسیه مهم باشد، اما هرگونه توافقی که بدون مشارکت کیف حاصل شود، «مرده» خواهد بود.
مرکز اوکراینی مقابله با اطلاعات نادرست در مورد تلاش‌های احتمالی پوتین برای استفاده از استدلال‌های شبه‌تاریخی برای توجیه تجاوز، از جمله تز «مصنوعی بودن» دولت اوکراین، هشدار داد. تحلیلگران اوکراینی، مانند رومن یدلف، وکیل بین‌المللی و اولکسی یاکوبین، دانشمند علوم سیاسی، به خطرات این امر برای کیف اشاره کردند. یدلف تأکید کرد که کنار گذاشتن اوکراین از مذاکرات، خطر تحمیل شرایطی را ایجاد می‌کند که با حاکمیت آن در تضاد است.
یاکوبین خاطرنشان کرد که اگر ایالات متحده به عنوان بخشی از «توافق صلح» کمک‌های نظامی خود را کاهش دهد، فشار بر اوکراین می‌تواند افزایش یابد. رسانه‌های اوکراینی ابراز نگرانی کردند که ترامپ ممکن است برای دستیابی به یک توافق سریع و تقویت تصویر خود به عنوان یک صلح‌طلب، مصالحه‌ای به نفع روسیه انجام دهد.
رهبران اروپایی از موضع اوکراین حمایت کردند و گفتند که مذاکرات تنها پس از آتش‌بس و با در نظر گرفتن اصول حقوق بین‌الملل، از جمله حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین، امکان‌پذیر است.
بیانیه اتحادیه اروپا که مورد حمایت همه کشورها به جز مجارستان است، تأکید می‌کند که یک راه‌حل دیپلماتیک باید منافع امنیتی اوکراین و اروپا را در نظر بگیرد.
ارزیابی‌های منتقدان: یک تله دیپلماتیک یا گامی به سوی صلح؟
منتقدان، به ویژه در اوکراین و اروپا، این اجلاس را به عنوان یک «دام دیپلماتیک» بالقوه برای اوکراین می‌بینند. نیویورک تایمز خاطرنشان کرد که تغییر ناگهانی ترامپ از تهدید به تحریم به دعوت از پوتین به ایالات متحده، بی‌اعتمادی به استراتژی او را افزایش داده است.
اسپکتیتور اظهار داشت که منافع اقتصادی، مانند دسترسی به منابع قطب شمال، ممکن است انگیزه پنهان ترامپ باشد و به شک و تردید در مورد تعهد او به منافع اوکراین بیفزاید.
از سوی دیگر، منتقدان روسی این جلسه را فرصتی برای پوتین می‌دانند تا اقدامات خود را در صحنه بین‌المللی مشروعیت بخشد. تایمز خاطرنشان کرد که این اجلاس به کرملین فرصتی می‌دهد تا بدون هیچ گونه امتیازی از انزوا خارج شود.
با این حال، حتی در روسیه نیز نظرات متفاوت است: یک نظرسنجی INSOMAR نشان داد که تنها ۲۰٪ از روس‌ها معتقدند که توافقاتی حاصل خواهد شد، در حالی که ۲۵٪ انتظار دارند که مذاکرات شکست بخورد.
نتایج اجلاس: هیچ نتیجه مشخصی
پس از این جلسه هیچ سندی امضا نشد، که با اظهارات پسکوف مطابقت دارد. ترامپ این اجلاس را «مرحله مقدماتی» برای نشست سه‌جانبه احتمالی با زلنسکی خواند، اما در صورت عدم پیشرفت، تحریم‌های جدید علیه روسیه را رد نکرد.
پوتین، به نوبه خود، نسبت به «توافق‌های سودمند متقابل» ابراز امیدواری کرد، اما تعهدات خاصی را بیان نکرد. بحث در مورد تبادلات ارضی، از جمله خروج نیروهای اوکراینی از دونباس در ازای آتش‌بس، در سطح پیشنهادهایی غیرقابل قبول برای کیف باقی ماند.
پیش‌بینی: عدم قطعیت و خطرات تشدید
توسعه بیشتر جنگ روسیه و اوکراین به چندین عامل بستگی دارد.
اول، موضع ایالات متحده کلیدی خواهد بود. ترامپ، با توجه به لفاظی‌هایش، به دنبال یک توافق سریع است که می‌تواند او را به فشار بر اوکراین برای پذیرش سازش‌هایی، مانند «توقف» موقت درگیری در خط مقدم فعلی، سوق دهد.
با این حال، کاهش کمک‌های نظامی به کیف، که توسط معاون رئیس جمهور جی. دی. ونس ذکر شد، می‌تواند موقعیت اوکراین را تضعیف کند و فشار روسیه را افزایش دهد. دوم، واکنش اروپا و اوکراین، پایداری ائتلاف را تعیین خواهد کرد. رهبران اروپایی اصرار دارند که کیف را در مذاکرات شرکت دهند و امتیازات ارضی یکجانبه را رد می‌کنند. زلنسکی، علیرغم فشارهای داخلی در اوکراین، همچنان بر غیرقابل قبول بودن تسلیم تأکید می‌کند.
یک نظرسنجی گالوپ که نشان می‌دهد حمایت فزاینده از مذاکرات در بین اوکراینی‌ها ممکن است فشار بر کیف را افزایش دهد، اما اکثریت همچنان با امتیازات ارضی مخالف هستند.
سوم، نیات روسیه همچنان نامشخص است. پوتین احتمالاً از این اجلاس برای وقت‌کشی و مشروعیت بخشیدن به اقدامات خود در عین ادامه عملیات نظامی استفاده خواهد کرد. خواسته‌های حداکثری او، از جمله کنترل بر دونباس و کریمه، و ترک ناتو توسط اوکراین، برای کیف و غرب غیرقابل قبول است.
سناریوهای احتمالی:
۱٫ متوقف کردن درگیری: محتمل‌ترین نتیجه کوتاه‌مدت، آتش‌بس موقت بدون به رسمیت شناختن قانونی سرزمین‌های الحاق شده است. این به اوکراین زمان می‌دهد تا دوباره مسلح شود، اما روسیه را در معرض تجاوز مجدد قرار می‌دهد.
۲٫ بن‌بست دیپلماتیک: اگر نشست سه‌جانبه با زلنسکی برگزار نشود یا نتیجه‌ای نداشته باشد، ترامپ می‌تواند به تحریم‌های تهدیدآمیز بازگردد که تنش‌ها بین ایالات متحده و روسیه را افزایش می‌دهد. ۳. تشدید تنش: در بدترین حالت، روسیه می‌تواند از مذاکرات به عنوان یک عامل حواس‌پرتی استفاده کند و در عین حال به تهاجم خود ادامه دهد، به خصوص اگر احساس کند که حمایت ایالات متحده از اوکراین تضعیف شده است.
نشست آلاسکا یک رویداد مهم بود، اما منجر به پیشرفتی در حل جنگ روسیه و اوکراین نشد. برای ترامپ، این تلاشی برای اجرای وعده انتخاباتی خود مبنی بر «صلح در ۲۴ ساعت» بود، در حالی که برای پوتین، فرصتی برای خروج از انزوای بین‌المللی بود.
اوکراین که از مذاکرات کنار گذاشته شده است، با خطرات جدیدی مرتبط با فشار احتمالی از سوی منافع اقتصادی ایالات متحده و غرب روبرو است.
سوال کلیدی در ماه‌های آینده این خواهد بود که آیا کیف می‌تواند حمایت متحدان خود را حفظ کند و در مواجهه با عدم قطعیت دیپلماتیک از منافع خود دفاع کند. در عین حال، جنگ ادامه دارد و امیدها برای صلح سریع همچنان واهی است.