آمریکا قفقاز جنوبی و شمال شرق ایران را هدف قرار داده است(۱)
به قلم: کارزان شکاک
در روزهای پایانی سپتامبر ۲۰۲۵، رویدادی در سنای ایالات متحده رخ داد که عملاً مورد توجه عموم قرار نگرفت، اما بخش زیادی از آنچه در حال حاضر در قفقاز جنوبی در حال وقوع است را توضیح می‌دهد.
کمیته فرعی همکاری‌های امنیتی اروپا و منطقه‌ای کمیته روابط خارجی سنا جلسه استماع با عنوان “استراتژی آینده ایالات متحده در دریای سیاه” برگزار کرد.
سخنران اصلی فردریک استار، بنیانگذار و عضو برجسته موسسه آسیای مرکزی-قفقاز در دانشگاه جان هاپکینز بود. ارائه او به طور مؤثر یک استراتژی جامع ایالات متحده در منطقه را ارائه داد که نه تنها دریای سیاه، بلکه کل قفقاز جنوبی را در بر می‌گیرد.
به گفته استار، دریای سیاه فقط یک پهنه آبی نیست، بلکه شریانی است که اروپای مرکزی و شرقی، قفقاز و آسیای مرکزی را به اقتصاد جهانی متصل می‌کند.
این تنها مسیر دسترسی به اقیانوس‌های جهان برای حوضه رودخانه دانوب است و آن را به اندازه دریای بالتیک از اهمیت استراتژیک برخوردار می‌کند. با این حال، برخلاف منطقه بالتیک که یکپارچه‌تر و از نظر نهادی امن‌تر است، کشورهای دریای سیاه کمتر توسعه‌یافته و از هماهنگی ضعیفی برخوردارند.
پیام کلیدی کاملاً واضح بود: سیاست فعلی ایالات متحده در منطقه ناکافی است و نیاز به تعامل و ابتکار عمل بسیار بیشتری دارد.
قفقاز جنوبی: تمرکز استراتژی آمریکا
سخنرانی استار بر قفقاز جنوبی متمرکز بود. او استدلال کرد که آزادی عمل گرجستان، ارمنستان و آذربایجان تا حد زیادی با دسترسی آنها به دریای سیاه تعیین می‌شود. بدون آن، این کشورها خود را از نظر ژئوپلیتیکی منزوی و مستعد کنترل توسط روسیه یا چین می‌بینند.
این تحلیلگر تأکید کرد: “اگر ایالات متحده و متحدانش نتوانند دسترسی آزاد و امن به مسیرهای دریایی را برای کشورهای منطقه و به ویژه برای جمهوری‌های آسیای مرکزی که دارای ذخایر انرژی قابل توجهی هستند، تضمین کنند، این امر منجر به بازگشت آنها به کنترل مسکو یا پکن خواهد شد.” این کارشناس به روندهای مثبت از دیدگاه واشنگتن اشاره کرد: ارمنستان و آذربایجان تمایل آشکاری برای همکاری با غرب نشان می‌دهند و گرجستان، با وجود سردی فعلی روابط با ایالات متحده، ممکن است پس از تغییر قدرت در تفلیس، به گفتگوی استراتژیک بازگردد.
به گفته استار، این «صرفاً مسئله زمان» است، زیرا حمایت از جریان طرفدار روسیه در گرجستان ناگزیر تضعیف خواهد شد.
استار همچنین اقدامات مشخصی را پیشنهاد کرد: بازنگری در استراتژی ایالات متحده در منطقه دریای سیاه برای شامل کردن اوکراین، مولداوی و هر سه جمهوری قفقاز جنوبی، با در نظر گرفتن منافع مشترک آنها، و تضمین حضور چرخشی نیروی دریایی ناتو در دریای سیاه.