Дарси хафтуми муқаддамотий / шинохти мухтасари бидъат дар манобеъи шаръий.
Пиёда шуда аз навори совтийи шайх мужохид : Абу Хамза мухожир хўромий.
Бисмиллах валхамдулиллах.
Иннал хамда лиллах, нахмадуху ва настаъинуху ва настағфируху, ва наъузу биллахи мин шурури анфусина ва мин саййиъати аъмалина, май яхдихиллаху фала музилла лах, ва май юзлил фала хадия лах,ва ашхаду анла илаха иллаллох вахдаху ла шарика лах, ва ашхаду анна Мухаммадан абдуху ва росулух.
- یأْ أیهَاْ الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا اللهَ
حَقَّ تُقَاْتِهِ وَلاَتَمُوْتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُون (آل عمران/۱۰۲) - یأْ أیهَا النَّاْسُ، اتَّقُوْاْ رَبَّکُمُ
الَّذِی خَلَقَکُم مِنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ وَّ خَلَقَ مِنْهَاْ زَوْجَهَاْ وَ
بَثَّ مِنْهُمَاْ رِجَالاً کَثِیراً وَّ نِسَاءً وَّاتَّقُوْاْ اللهَ الَّذِی
تَسَاءَلُوْنَ بِهِ وَالأرْحَاْمَ إِنّ اللهَ کَاْنَ عَلَیکُمْ رَقِیبَاً(نساء/۱) - یأْ أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا
اللهَ وَ قُوْلُوْاْ قَوْلاً سَدِیداً يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ
لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا
عَظِيمًا (احزاب/۷۰)
Аммо баъад:инна асдақол хадиси китабуллохи ва хойрул худа худа Мухаммадин ва шаррул умури мухдасатуха ва кулла мухдасатин бидъатун ва кулла бидъатин золалатун ва кулла золалатин фин нар.
Ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.
Дарси хафтум муқаддамотимонро ба шархи шаръийи шинохти бидъат ихтисос медихемки ба далили адами ошноийи бисёри аз муслимин, аз тарафи душманонимон ва дустони жохилимон ба унвони ек абзор барои тафарруқи бештар дар миёни муслимин аз он истефода мешавад.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармоянд:
: لَتُنْقَضَنَّ عُرَى الإِسْلَامِ عُرْوَةً عُرْوَةً، فَكُلَّمَا انْتَقَضَتْ عُرْوَةٌ تَشَبَّثَالنَّاسُ بِالَّتِي تَلِيهَا،وَأَوَّلُهُنَّ نَقْضًا:الحُكْمُ، وَآخِرُهُنَّ:الصَّلَاةُ،[۱]
Дастгирахойи ислом ек ба ек шикаста мешаванд, хар замоники дастгирайи нобуд шавад мардум ба ончи наздики он аст чанг мезананд, аввали онхо шикастани хукм аст ва охари онхо намоз аст.
Аввалин дастгирайики дар миёни муслимин шикаста шуд хукм кардан ва хокимияти исломий хилафату ала минхажин нубувват пас аз саййидина Хасан бин Али розиллоху анхума буд. Ба дунболи шикаста шудани ин дастгира, муслимин жихати хифзи уммат ва жамоатишон ба дастгирайи наздиктар яъни хукумати бадили изтирорийи исломий чанг задандки холи аз олудагий хам набуд, ва дар маконхойики ин хукумати бадили изтирорийи исломий хам аз бейн рафт муслимин ба ночор ба мажлиси шўройи мужохидин чанг мезананд. Ин пойинтарин дастгирайи астки муслимин метавонанд барои мухофизат аз уммат ва жамоатишон ба он чанг бизананд ва баъди аз ин ,охарин дастгирахо еки пас аз дигари нобуд мешаванд то инки ба тарки намоз мерасадки- охарин дастгирайи астки намоди зохирийи мусалмон будан аст – ва ин хам бидуни пуштибонийи ин “ се абзор” ба тадриж нобуд мешавад. Инро мо ошкоро дар Андалус ва дар миёни курдхойи шайтонпарасти язидий мовжуд дар Ироқ ва курдхойи шайтонпарасти малик товусий ба истелох алиюллохий ё досний ё ба қовли худишон ёрсоний мовжуд дар ғарби Эрон ва манотиқи дигар ба ановини мухталиф ва бо исмхойи мухталиф мисли кокеий ва исмоилийхо ва амсолихим мебинем ва дидем.
Фақат аз тариқи ин се дастгирайи астки муслимин метавонанд уммати вохид ва жамоати вохидиро аз тариқи шўройи улил амр ба вужуд биёваранд ва аз гумрохий ва саргардоний нажот пейдо кунандки, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам аз аллох таоло замонат гирифтаки чанин уммати гумрох нашаванд:
سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ، فَأَعْطَانِيهَا،[۲]
Бале, ин уммати вохидики аз тариқи шўройи улил амри вохидишон ба вужуд омаде бо ижмойи вохиди худ ек жамоати вохидиро хам тўлид мекунандки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам амр мекунад ба пейвастан ба чанин жамоати:
: فَعَلَيْكُمْ بِالْجَمَاعَةِ.
Ва чанин жамоати астки химояти аллохро ба даст меоварад.
«فَإِنَّ يَدَ اللهِ عَلَى الْجَمَاعَةِ».
Умар ибни Хаттоб розиаллоху анху хам аз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ривоят мекунад:
:«عَلَيْكُمْ بِالجَمَاعَةِ وَإِيَّاكُمْ وَالفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ مَعَ الوَاحِدِ وَهُوَ مِنَ الِاثْنَيْنِ أَبْعَدُ، مَنْ أَرَادَ بُحْبُوحَةَ الجَنَّةِ فَلْيَلْزَمُ الجَمَاعَةَ»،[۳]
Бар шумо вожиб ва лозим астки пойбанди жамоат шавид, ва бархазар бошид аз тафарруқ ва жудоийки, шайтон ба хамрохи ек нафар танхо аст ва аз ду нафар дуртар аст, хар касики хостори васати бехишт бошад хатман пойбанди жамоат бошад.
Бале,росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
“إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَجَارَ لِي عَلَى أُمَّتِي مِنْ ثَلاثٍ لا يَجُوعُوا وَلا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ وَلا یَستَبَاحُ ﺑَﯿْﻀَﺔُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ، یا سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا يُظْهِرَ عَلَيْهِمْ عَدُوًّا مِنْ غَيْرِهِمْ”،[۴]
Аллох таоло замонат ва ваъдайи се чизро дар мовриди умматам ба ман дода еки инки умматам гурсна намемонанд,
«لا يَجُوعُوا»
Дувум инки умматам бар гумрохий хам раъй намешаванд
«لا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ، لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ»
Ва севум инки душман бар умматам чийра намешаванд.
Танхо қудратики монеъ мешавад душманони кофари ошкор даражайи ۱ва ۲ ва ۳, мунофиқин ва секулярзадахо ба унвони душманони даража ۴ бар муслимин ва бар находхойи хаётийи муслимин тасаллут пейдо накунанд, фақат ва фақат қудрати хукумати муслимин ва мезони аъдоди низомий онхост.
Агар ин қудрат заиф шавад ё аз бейн биравад ва жамоати вохид вужуд надошта бошад, мейдон барои аъмоли табахкоронайи ин чохор душмани аслий ва хатто муслимини мужрим хам боз мешавад. Абдуллох бин Муборак рохимахуллох мегуяд:
لَوْلاَ الْجَمَاعَةُ مَا كَانَتْ لَنَا سُبُلٌ وَكَانَ أَضْعَفُنَا نَهْبًا لأَقْوَانَا،
Агар жамоат намебуд мо роххойиро пеши худ надоштем ва заифони мо дар дасти қавитархо мовриди таррож қарор мегирифтанд.
Барои хамин бузургони мо фармуданд:
:«كَدَرُ الجَمَاعةِ خَيْرٌ مِن صَفْو الفُرْقَةِ»،[۵]
Тирагийи жамоат бехтар аз зулолийи тафарруқ аст; яъни хатто агар ин жамоат доройи олудагихойи хам бошад боз, бехтар аз тафарруқ ва танхоий астки азоби дунёвий ва ухровийро бо худиш меоварад.
Бале,агар ин уммат ва жамоати қавий аз тариқи хукумати исломий ала минхажин нубувват набуд, ё хатто заифтар аз он тавассути хукумати бадили изтирорийи исломий бо олудагихойи хам вужуд надошт, ё заифтар аз ин ду- ба унвони севумин гузинайи ночорий – тавассути мажлиси вохиди шўройи мужохидин бо олудагихойи хам вужуд надошт, онвақт барои муслимин ва ахли дунё танхо азоб мемонад. Хам барои муслимин саргардоний меояд, хам тасаллути душманон бар муслимин, ва хам гурснагий бар муслимин ва соири дунё.
Умматки буд ин се офат ва се азоби саргардоний, тасаллути душманон ва гурснагий вужуд надорад, умматки аз бейн рафт ин се офат ва се азобро мебинем.
Ин хамон азоби астки қарнхо пеш аллох таоло дар мовриди пархези аз гирифтор шудан ба он ба муслимин хашдор дода ва мефармояд:
«وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ» (آل عمران/۱۰۵)،
Ва монанди касони нашавидки пароканда ва мутафарриқ шуданд ва дучори ихтилоф шуданд ( он хам ) баъди аз онки нишонахойи ровшан ба онон расид, ва барои инхо азоби бузурги вужуд дорад.
وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ.
Дар ин сурат, агар гурснагий, тасаллути душманон ва саргардонийи фарогирро дар миёни муслимин мебини яъни тафарруқ хоким шуда, ва уммати вохид ва жамоати вохиди вужуд надорад, ва инсонхо бо ин тафарруқ ва дурийшон аз уммати вохид ва жамоати вохид, дархости азобро карданд, ва асбоби нузули азобро барои худишон фарохам карданд.
Чун, кулли ин ваъдахойики аллох таоло ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дода мутаъаллиқ ба уммати вохиди астки жамоати вохидиро ба вужуд овард, ва агар каси мехохад азобхойи гурснагий,фақр, тасаллути душманон ва саргардонийро дар миёни муслимин аз бейн бибарад бояд дубора уммати вохидро ба вужуд биёварад, ва дубора хукуматро ба
«ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةٌ عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ»
Баргардонадки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам онро баён карда аст.
Дубора хукуматро ба
«ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةٌ عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ»
Баргардонадки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам онро баён карда аст. Чун, хатто бо ташкили уммат ва жамоат аз тариқи хукумати бадили изтирорийи исломий бо олудагихойики дорад танхо бахши аз сарзаминхойи муслимин метавонад аз гурснагий, адами тасаллути душманон ва саргардоний нажот пейдо кунадки тахти контроли он қарор дорад, ва дар замони набуди ин хукумати бадили изтирорий ва бо ташкили уммат аз тариқи мажлиси шўройи мужохидин танхо бахшхойи ночизтари аз муслимин тахти пушиши мазоёйи ин уммат қарор мегиранд.
Танхо гузинайики метавонад ин имтиёзотро ба хаммайи муслимин бирасонад,ва хаммаи муслиминро машмули замонати аллох қарор дихад, дастёби мужаддад ба қудрати хукумати исломий ала минхажин нубавват аст. То замоники кулли муслимин дубора ба ин хаққи аз даст рафташон нарасиданд,тасаллути душманон бар онхо, ривожи фақр ва гурснагий ва густариши саргардоний амри табиий хохад буд.
Дар ин сурат, возих ва ровшан астки бисёри аз азобхо, офатхо ва беморихойи ижтимоий ва фардийки вужуд доранд, билижбор ба далили набуди хукумати исломий ала минхажин нубувват ва шўройи улил амри он ва уммати вохида ва жамоати вохидайи он ва ижмоъи вохиди он ба вужуд меоянд. Дар инжо жойгузинийи шохигари ба жойи хилафату ала минхажин нубувват сарчишма, манбаъ ва ширфалакайи тўлиди хазорон олудагий ва беморихойи новзухур ва тоза пейдо шуда дар миёни муслимин шудки танхо бо хушик кардани ин сарчишма, манбаъ ва иллат, ва танхо бо бастани ин ширфалакайи аслий метавон аз ин олудагийхо ва маълулхо нажот пейдо кард.
Еки аз хатарноктарин ин беморийхо ва маълулхоки ба далили инхидоми уммати вохид ва ижмоъи вохид ба вужуд омад, тўлиди мазохиб ва тафарруқи хосили аз он аст, ва то жомеъа аз тариқи шўройи улил амр дубора ба уммат вохид ва жамоати вохиди хоста шуда дар шариат ва ижмоъи вохиди он барнагардад вужуди ин беморийхо хатмий ва ижтиноб нопазир аст, ва хеч кудом аз ин мазохиб ва тафосири мухталиф “ махак” ва “хужжат” барои ташхиси хуб ё бад будани соири мазохиб ва тафосири мухолифишон намешаванд, ва хеч кудом наметавонанд ва шойистагийи онро надорандки ба танхойи нақши уммати вохид ва шўройи улил амри вохидро бози кунанд, шўройики бо ижмоъи вохиди худ нақши қозиро бар ухда дорад. Танхо касики метавонад ва салохият ва шойистагий дорад дар жойгохи қози бинишинад шўройи улил амр ва уммат астки аз шўройи улил амр ба вужуд омадеки ин қози ек раъйро ба унвони ижмоъи вохид бар хамма ироя медихад.
Дар ин сурат, ровшан аст еки аз беморийхойики баъди аз инхидоми хукумати исломий ала минхажин нубувват ва шўройи улил амри вохиди он ба вужуд омад, пейдоиши ижтиходот ва таъвилоти мухталифи фардий, гурухий ва мазхабий ба жойи ижмоъи вохиди шўро, ва тафарруқи ошкори астки мо қарнхост шохиди он хастем.
Холо,еки аз офатхойи ин ижтиходот ва таъвилоти фардий, пейдойиши чизхойи жадиди ба номи дин будаки дар дини ислом вужуд надошта,яъни собиқайи қаблий надоштаки,ба ин чизхойи тоза тўлид шуда дар дин, ба ин чизхойи тоза тўлид шуда “ бидъат” мегуянд.
[۶] “бидъат”яъни чизи жадид ва тозаики қаблан вужуд надошта,масалан аллох таоло мефармояд:
: بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ (بقره/۱۱۷)،
Новофарин ва ба вужуд оварандайи осмонхо ва замин, бидуни модел ва намуна ва собиқайи қабли. Ё аллох таоло ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
: قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ (احقاف/۹)،
Бигу:ман аз миёни пайғамбарон новзухур ва бесобиқа нестам. Яъни қабли аз ман хам касони будандки онхо хам китоб, мўъжизот ва шариати хосси худишонро доштанд.
“бидъат” [۷] аз лахози шаръий,яъни ба вужуд овардани равиши новин дар масоили динийки равиши аслийи он дар дин хаст, ва ин чизики тоза ба вужуд омада ба ин шикл дар қонуни шариати аллох вужуд надорад, балки ин чизи тоза тўлид шуда шабихи хамон аслийи астки дар қонуни шариати аллох вужуд дорад, дар воқеъ жинси тақаллубий астки шабихи жинси аслий буда ва мехохад хамон кориро анжом дихадки жинси аслий, онро анжом медихад ва жойи жинси аслийро бигирад. [۸] ин бидъат аст аз лахози шаръий, мисли низоми шохигарики пас аз Хасан бин Али розиаллоху анхума жойгузини хилафатун ала минхажин нубувват шуд. Аллох таоло хукумати шўроийро ба расмият шинохта, аммо ба жойи он, хукумати фардий ва истибдодийи мурисийро гузоштанд. Чизики дар қонуни шариати аллох вужуд надорад ва бархилофи қонуни шариати аллох хам хаст.
Шумо тасаввур кунидки дар корхонайи ек жорубарқий бо ек морки мушаххас тўлид мешавадки кори мушаххаси дорад, холо чинийхо хамон жинсро бо хамон морк, ва барои хамон кор, жаълийи онро тўлид мекунандки хеч иртиботи ба жинси аслий ва корхонайи аслий надорад, танхо шабихи он жинси аслий аст ва барои хамин кор хам тўлид шуда, ва мехохад дар миёни мардум жойгузини хамон жинси аслий шавад.
Холо, умури хастанд мисли: хилафатун ала минхажин нубувватки дар корхонайи қонуни шариати аллох барои расидан ба хадафи тўлид шуданд, каси меояд мушобихи хамонро мисли шохигарий барои расидан ба хамон хадафи диний ба кор мегирад, дар холики рабти ба қонуни шариати аллох надорад. Ин чизи тоза тўлид шудаки ба ин шикли он хеч собиқайи дар дин надорад ба он “ бидъат” мегуянд. Шохигарий ва истибдоди фардий хеч собиқайи дар қонуни шариати аллох надорад. Холо, агар каси руйи ин чизи тоза ба вужуд омада мондагор шуд, ва пешаш хамин шуд, ба у мегуянд ахли бидъат. Яъни ахли ин кор, читури мегуянд ахли суннат ё ахли байт.
Пейравий кардан аз чанин роххойи тақаллубий ва мондагор шудани бар ин роххойи тақаллубий, қатъан боиси тафарруқ ва садама задан ба жинси аслий ва хатто масраф кунандайи ин ажноси тақаллубий мешавад,хар чандки тўлид кунандагони чанин ажноси тақаллубий мумкин аст судхойи дунёвий бибаранд ; аммо , дар хар холати масраф кунандаки жинси тақаллубийро ба қиймати жинси аслий ба у қолиб карданд садама мебинад ва зарар мекунад. Барои хамин астки аллох таоло ба сирохат мефармояд:
«وَ أَنَّ هٰذٰا صِرٰاطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَلاٰ تَتَّبِعُوا اَلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذٰلِكُمْ وَصّٰاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (انعام/۱۵۳)
Ва бегумон ин рох, рохи мустақими ман аст, аз он пейравий кунид ва аз роххойи ( ботил) пейравий накунидки шуморо аз рохи аллох мутафарриқ ва пароканда мекунад, инхо чизхойи астки аллох шуморо бидон тўвсия мекунад то пархезкор шавид.
Ровшан ва ошкор аст замоники ингуна чанд дастагий ва тафарруқ ба вужуд меояд ташхиси жинси аслий аз тақаллубий фақат аз ухдайи мутахассисини бармеоядки теъдодишон ба нисбати масраф кунандахойи чанин ажноси бисёр ножиз ва кам аст, ин мутахассисини содиқ ва омил агар мисли Хасан ва Хусайн ва онхамма сахоби дар холати изтирор қарор нагирифта бошандки мажбур ба истефода аз ин жинси бадалий ва тақаллубий шаванд, ба рохати мисли имоми Ханафий, Жаъфари Содиқ, Молик, Шофеъий, Ханбал ва ғейрих аз ин хокимият ва жинси тақаллубий дури мекунанд; аммо ,умуми масраф кунандахо дар чанин холати дучори саргардоний мешаванд ва намедонанд бо инхамма шабохатики ин ду жинс бо хам доранд кудом еки аз онхо аслий ва кудом еки тақаллубий аст.
Инжостки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар хутбаш мефармояд:
«إِنَّ أَصْدَقَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللَّهِ وَخَيْرَ الْهَدْىِ هَدْىُ مُحَمَّدٍ وَشَرَّ الأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ وَكُلَّ ضَلاَلَةٍ فِي النَّارِ»،
Ростарин сухан китоби худо, ва бехтарин равиш, равиши Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам аст, ва бадтарин умур нововари дар дин аст, ва хар тоза пейдо шудайи дар дин, бидъат; ва хар бидъати гумрохий, ва хар гумрохий дар оташ аст. [۹] Ва уммул мўъминин Оиша розиаллоху анхо аз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ривоят мекунадки фармуда:
«مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ»
Хар каси дар ин амри мо ( дини ислом) чизики аз он набошадро ба вужуд овард, он чиз мардуд аст” [۱۰] холо, мухим нест ин чизи мардуд ё ин бидъати мардуд:
-Аз назари ақидатий ва назарий аст,мисли алқадария, жабрия, хавориж, мўътазила, муржиъа, ихвониш шаётини феълий ( шохайи инхирофий ва фосид шудайи жараёни ихвонил муслимин) ва ё дастахойи аз уламойи наждийки еки ду се қарни ахир, монанди : бардошти иштибохи наждийхо аз каламайи мушрикин ва ё тўлиди истелохот ва усул ва фуруъи тозайи ғейри шаръий ва ……..
-Ё ин бидъат ва чизи мардуд, қовли ва гуфтори аст, масалан : гуфта шавад хукумат агар демокрасий бошад бехтар аз хукумати исломий аст ё истемоли каламайи мушрикин барои соири куффор ё хатто барои муслимин.
-Ё ин чизи мардуд ва рад шуда, амалий бошад, масалан жойгузин кардани низоми шохигарий ба жойи хилафату ала минхажин нубувватки манбаъ ва сарчишмайи хазорон олудагийи ризтар шуда, ё мисли изофа кардан ё кам кардан аз намозхо, ё хузур дар ахзоби секуляр ,ё хузур дар ахзоби олудайики секуляризм ва исломро бо хам махлут карданд ва маъжуни жадиди тўлид карданд.
-Ё ин бидъат ва чизи мардуд, таркий ( тарки чизи ё кори) бошад, мисли: тарки халафату ала минхажин нубувват ва дил бастан ба низоми шохигарий, ё доман задан ба ширки тафарруқ бо тарк ва кинорагири аз “ се абзор “ ва умматики аз тариқи ин “ се абзор” ба вужуд омада, ё тарки жиход, намоз , руза ва соири ибодот.
Холо, касики еки аз ин чизхойи жадид ва тозайи ақидатий, ё гуфторий ё амалий ё таркиро муртакиб шуда худишро дар ду гурух жой медихадки севуми надорад: ё хамчунон дар доирайи ислом ба унвони ек мусалмони фосиқи боқий мемонадки амалиш боиси гунох ва маъсияти у мешавад, ва мегуем дучори бидъатул муфассиқа шуда ; ё шахси бо анжом додани ин чизхойи жадид аз доирайи ислом хориж мешавад ва муртад мегардад, ва мегуем дучори бидъатул мукаффара ё муғаллиза шуда.
Дар ин сурат, касики муртакиби еки аз ин чизхойи тоза тўлид шуда, тоза ба вужуд омада ва бесобиқайи дар дини ислом шуда агар аз хамон чохор филтер ( ۱- исботи журм,۲- таъйиди журм тавассути аллох ва росулиш,۳- шурути такфир, ۴- мавонеъи такфир) уро гузарондем ва фосид ташхис дода шуд ба у мегуем муртад, аммо агар шахс чизи жадидийро жойгузини еки аз ин суннатхойи росулуллох саллалоху алайхи васаллам кард ва муртакиби гунох шуд ва лузуми ба гузарондани у аз ин чохор филтер нашуд, ё инки шахси лозим шудки аз ин чохор филтер уро бигузаронем аммо, дар еки аз марохили монд ва ба даражайи иртидод нарасид аммо, огохона ва ба мейли худиш ва бидуни холати изтирорий ба журми худ идома дод ба ин ду тийф, ба ин ду шахс, ба ин ду гурух мегуем ахли бидъат.
Чи касики дучори гунохи шуда ва мумкин аст танбех хам шуда бошад ба хотири гунохиш аммо, хаммаш хамин гунохро такрор мекунад ва чи касики аз ин чохор филтер уро гузарондем ва дар мархалайи монд ва мунжар ба такфир ва муртад шудани у нашуд; дар хар сурат, ба ин ду гурух аз муслимин мегуем ахли бидъат. Ин ахли бидъатро ахли фисқ хам мегуянд, чун огохона ва ба мейли худишон ва бидуни узри шаръий дар мавориди бо асли он ва чизики аллох таоло аз тариқи пайғамбариш фиристода мухолифат мекунанд.
Масалан шахси фосиқи мусалмон медонадки сабаби нахурдани забихайи мушрикин ё секуляристхо, ё издивож накардан бо духтарон ва занони покдамони ин секуляристхо ва мушрикин , ё нагирифтани жизъя аз онхо сирфан ба хотири кофар будани онхо нест, балки илова бар ин ,ба далили мушрик ва секуляр будани онхост; аммо, ин шахси фосиқи мусалмон, хукми мушрикин ва секуляристхоро бар соири куффор хам таъмим медихад дар холики,аслий дар қуръон ва суннат ва қонуни шариати аллох надорад ё хатто бадтар аз ин таркиботи чун мушрикини мунтасиби ба ислом тўлид мекунадки хеч таносуби бо қонуни шариати аллох надорад.
Сабаби хукми мушрикин ва сабаби гуфтани каламайи мушрикин бар дастайи аз куффор чизи аст, ва сабаби гуфтани куффори ахли китоб, мажус ва собеин бар дастайи дигар аз куффор чизи дигари аст,ва илова бар ин, сабаби гуфтани мусалмон бар ахли қибла хам чизи жудогонаий аст; аммо, ин шахс бидуни дар назар гирифтани ин сабабхо огохона ва ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий хукми мушрикинро бар куффори ахли китоб ва шибхи ахли китоб ва хатто муслимин содир мекунад ва ингуна ин шахси мусалмони ахли бидъат ва фосиқ дар “ сабаб” бо асл мухолифат мекунад.
Ё масалан медонад ва яқин дорадки танхо се абзор барои ташкили уммат ва иззат ва нажоти аз тафарруқ ва азобхойи ноши аз тафарруқ вужуд дорад аммо, ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий дар кинори ин се абзор ба абзорхо, ахзоб ва жамоатхойи мухталиф дил бибандад, ва масири тафарруқро тей мекунад, ва дар алъадад бо аслийки шариат мужоз дониста мухолифат мекунад. Ё медонад ва яқин дорадки шахс ё мусалмон аст ё кофар ва дастайи севуми вужуд надорад, аммо бо тўлиди истелохоти чун мушрики мунтасиби ба ислом- ё ба ибороти дигар кофари мунтасиби ба ислом – ек дастайи севуми тўлид мекунадки мухолифи сарихи теъдоди астки аллох таоло таъйин карда аст; чун аллох таоло дар каломиш хар мушрикиро кофар дониста ва замоники мегуянд мушрики мунтасиби ба ислом яъни кофари мунтасиби ба ислом. Ла хавла ва ла қуввата илла биллах, ва ин шахс бо тўлиди ин дастайи жадид дар алъадад бо асл ва теъдодики росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва шариати аллох ва қуръон баён карда, бо он теъдод мухолифат карда аст.
Аввалики дар сабаб мухолифат кард дувумики дар адад будки мухолифат кард, ё шахс мудонад ва яқин дорадки макони дарёфти ахбори хушхол кунанда ё норохат кунанда, фақат ва фақат рахбарияти се абзор ва шўройи мутахассисини жомеъайи исломий аст,шўройи улил амри жомеъайи исломий аст ; аммо аз конолхойи куффори жахоний ва муртаддин ё мунофиқин ва шоеоти ахборишро мегирад, мисли инки медонад макони тавоф кардан каъба аст аммо, ба мейли худиш фалон санги ё дарахти ё қабрро тавоф мекунад ва дар макон бо аслики шариат таъйин карда мухолифат мекунад.
Ё медонад ва яқин дорадки замони рузайи рамазон, мохи рамазон аст аммо, ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий ва изтирорий, дар мохи дигари рузашро анжом медихад.
Ё медонад ва яқин дорадки замони аз бейн бурдани фалон мункар ё бидъат пас аз ташкили хукумати исломий ва касби қудрати лозима аст, аммо таъжил мекунад ва қасд дорад қабли аз замони худиш онро аз бейн бибарад ва ингуна бо аслики дар шариат вужуд дорад аз назари замон мухолифат мекунад.
Ё медонад ва яқин дорадки андозайи закот дар ислом чиқадар аст аммо, ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий дар андоза бо асли он дар шариат мухолифат мекунад.
Ё мумкин аст огохона ва бидуни узри шаръий дар жинс бо аслийки дар шариат вужуд дорад мухолифат кунад. Масалан бояд ек хайвони чохорпоро қурбоний кунад аммо, ек мурғро қурбоний мекунад.
Ё хатто мумкин аст бидонад ва яқин дошта бошадки набояд аллохро ба махлуқотиш ташбех кунад ва аллохро бо маъшуқ ва ғейрих васф кунад, ё набояд махлуқийро бо сифоти аллохки мухтасси аллох хастанд васф намояд, ё набояд сифот ва вижагихойи хосси рахбар еки аз се абзор мисли самъ ва тоатро ба рахбари ек хизб ва созмони кучак ё хатто бузург хам бошад бидихад ва ин рахбари кучак, ек созмон ё хизби кучакро бо ин сифоти рахбари еки аз се абзор тўвсиф кунад, медонадки набояд ин корро анжом дихад аммо, ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий дар “ васф” бо асли он мухолифат мекунад.
Сифоти самъ ва тоат аз гурухи кучак ба бузургтар дода мешавад. Аз бузургтар ба шўройи гуруххо дода мешавад ва дигар мутаъаллиқ ба ин пойинихо нест. Аз шўройи жамоатхойи мухталиф,мажлиси шўро ба хукумати бадили изтирорий дода мешавад дигар марбут ба шўройи мужохидин нест дар жойики хукумати бадили изтирорий вужуд дорад. Дар замоники халафату ала минхажин нубувват вужуд дорад дигар самъ ва тоат мутаъаллиқ ба хукумати бадили изтирорий нест. Ин сифот марбут ба болотар аз худиш мебошад. Аммо ин шахс ин сифот самъ ва таотро ба пойинтар аз худиш медихад. Ва ба ин шикл дар васф бо асли он мухолифат мекунад.
Дар тамоми ин маворид, ин ахли бидъат, ин ахли фисқ мусалмон хастанд, мусалмон, инхо мусалмон хастанд. Ва бояд хуқуқи исломийшон риоят шавад, ин фисқики ин шахси мусалмон ба он олуда шуда мунофийи камоли иймон аст, ва дар иймониш нуқс ба вужуд меоварад аммо, уро аз дин хориж намекунад. Нихоятиш ин астки агар жузви дорудастайи мунофиқин ва секулярзадахо шуданд бояд аз онхо “ хазар” шавад. Дар ин сурат хам, боз жузви муслимин ба хисоб меоянд, ва мегуем ин шахс дучори бидъатул муфассақа шуда, ва фақат ба ин шахс метавонем бигуем ек мусалмони ноқисул иймон астки фосиқ мебошад.
Замоники росулуллох саллаллоху алайхи васаллам Валид бин Уқбаро барои жамъ кардани садақоти бани Мусталиқ мефристод ва ин шахс нарасида ба онхо бармегардад ва ба дуруғ ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хабар медихадки бани Мусталиқ закот биде нестанд ва хатто эхтимоли риддайи онхоро медихадки омодайи жанг бо росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хастанд, ин шахс огохона ва ба мейли худиш ва бидуни доштани узри ва изтирорий, ба жойи рост, дуруғ тахвили росулуллох саллаллоху алайхи васаллам медихад ва медонадки дуруғро ба жойи рост истефода карда аст. Аллох таоло дар мовриди чанин мусалмонони мефармояд:
:«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ (حجرات/۶)،
Эй касоники иймон овардаид! Агар шахси фосиқи хабариро ба шумо расонид дарборайи он тахқиқ кунид,ровшангарий кунид, мабодо ба гурухи – бидуни огохий – осиб бирасонид, ва аз кардайи худ пушаймон шавид.
Дар тамоми ин маворид, возих ва ошкор астки шахс огохона ва ба мейли худиш ва бидуни доштани узри худишро тобеъи бовархо, ақоид ва рафторхойи тоза ва бесобиқайи дар дин кардаки хеч далили шаръий ё таъвили аз қонуни шариати аллох дар қуръон ва суннати сахих,ё изтирор ва узри барои он вужуд надорад ; балки ек чизи тақаллубий ва жаълийро жойгузини асл карда аст. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
: مَا أَحْدَثَ قَوْمٌ بِدْعَةً، إِلاَّ رُفِعَ مِثْلُهَا مِنَ السُّنَّةِ، فَتَمَسُّكٌ بِسُنَّةٍ خَيْرٌ مِنْ إِحْدَاثِ بِدْعَةٍ.[۱۱]
Хеч қовми дар дин бидъатиро ба вужуд намеоварад магар ба андозайи он, суннат бардошта мешавад,тамассук ва пойбанд будан ба суннат бехтар аз ижоди бидъат аст.
Холо ин банда худо, хам рост жилови дастиш гузошта шуда хам дуруғ, хам пули аслий жилови дастиш хаст хам пули тақаллубий ва жаълий, аммо ба мейли худиш тақаллубийро интихоб мекунад, ва хатто мехохад ба далили жахли мардум ин искиноси тақаллубий ба жойи искиноси аслий ба мардум қолиб кунад. Мушаххас аст, ин шахс мужрим аст, ва бояд ба андозайи журмиш мужозот шавад.
Барои инки чанин журмхойи дар шариати аллох анжом нашавад ва чанин дуруғхо ва ажнос ва искиносхойи тақаллубий дар баробари асли он ба мардум қолиб нашавад, аллох таоло ирояйи чанин ажноси тақаллубий дар баробари жинси аслийки худиш ба бандахоиш ироя додаро новъи қонунгузорий, ва тўлиди шаръий дар баробари шаръи худиш медонад, ва бо лахни тахдидомиз мефармояд:
«أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَن بِهِ اللَّهُ»(شوری/۲۱)،
Шояд онон шуракоъ ва маъбудхойи дорандки барои ишон ахкоми динийро падид овардандки худо бидон ижоза надода аст?
Ва росулуллох саллаллоху алайхи васаллам фармуда:
:«إِنَّ أَصْدَقَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللَّهِ وَ خَيْرَ الْهَدْيِ هَدْيُ مُحَمَّدٍ وَشَرُّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلُّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَكُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَكُلُّ ضَلَالَةٍ فِي النَّار.[۱۲]
Ва ростарин сухан китоби худо, ва бехтарин равиш, равиши Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам аст, ва бадтарин умур нововари дар дин аст, ва хар тоза пейдо шудайи дар дин, бидъат ; ва “ тамоми” бидъатхо гумрохий аст ва натижайи “ тамоми” гумрохийхо оташи жаханнам аст.
Яъни анжом додани “тамоми “ бидъатхо боиси саргардоний ва гунох аст
(كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ)
ва натижайи тамоми ин гумрохийхо хам оташи жаханнам аст. Яъни анжом додани “ тамоми “ ин бидъатхо, чун “ куллу” омадеки боиси саргардоний ва гунох аст ва росулуллох саллаллоху алайхи васаллам онро ба тури ом баён намуда ва ба чизи онро тахассус накарда, ва фармуда “ тамоми “ бидъатхо гумрохий аст
(كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ)،
Онхам саргардоний,гумрохий ва гунохи хатарнокики боиси азоби инсон ба василайи оташи жаханнам мешавад :
: كُلُّ ضَلَالَةٍ فِي النَّار.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам возих ва ошкоро баён мекунад ва хукм содир менамоядки “ тамоми “ бидъатхо сабаби гумрохий, номуносиб ва ғейри шаръий хастанд, ва ахли бидъат дар охират ахли оташанд ; холо, касоники бидъатул мукаффара ё муғаллазаро анжом доданд хамиша дар оташ мемонанд ва мусалмони фосиқ хам ба андозайи журмишки анжом дода бояд мужозот шавад. Чун, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
«مَا تَرَكْتُ شَيْئًا مِمَّا أَمَرَكُمُ اللهُ بِهِ، إِلَّا وَقَدْ أَمَرْتُكُمْ بِهِ، وَلَا تَرَكْتُ شَيْئًا مِمَّا نَهَاكُمُ اللهُ عَنْهُ،إِلَّا وَقَدْ نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ».[۱۳]
Хар чизики аллох шуморо ба он амр карда аст, ман хам шуморо ба он дастур додам, ва аз хар чизики аллох таоло шуморо нахий карда , ман хам шуморо аз он нахий кардам;
؛ وَلَا تَرَكْتُ
Аз чизики аллох шуморо аз он нахий кардаро рахо накардам хаммаро ба шумо гуфтам.
Холо, дар ин маворидики аллох таоло аз тариқи росулиш муслиминро ба он амр ва нахий карда, агар шахси огохона ва ба мейли худиш ва бидуни узр ва изтирорий,чизи жадидийро жойгузини он кунад шахси фосиқи астки кориш дар хар сурати, рад аст:
«مَنْ أَحْدَثَ فِيْ أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ»،[۱۴]
Хар каси чизиро дар дини мо ижод кунадки жузви он нест, мардуд аст ва аз у пазирофта намешавад. Чун амалиро анжом додаки мутобиқи қонуни шариати аллох нест ва мардуд мебошад:
:«مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ»،[۱۵]
Хар каси кори кунадки мутобиқи дин ва суннати мо набошад, мардуд аст. Чанин шахси фосиқики дар кори мужримонаш тадовум дорад, ва ба ин кориш идома медихад, ва ахли ин барномахо шуда, то замоники ин кори мужримонашро тарк накарда тўвбайи у дар он мовридики дохили он аст ва ахли он аст, дар он мўврид хам пазирофта намешавад:
:«إِنَّ اللَّهَ حَجَبَ التَّوْبَةَ عَنْ كُلِّ صَاحِبِ بِدْعَةٍحَتَّى يَدَعَبِدْعَتَهُ»[۱۶]
Магар инки бидъати худро рахо кунад худованд тўвбайи хеч бидъатгузориро намепазирад.
Оддий хам хастки то журмишро тарк накарда тўвбайи у хам қабул намешавад. Шахс хар руз ба хотири танаффур аз фалон мазхаб ё фалон қовми ахли қибла, хаммайи онхоро такфир мекунад ва онхоро муртад медонад дар холики, медонадки уро аз он чохор филтер нагузаронда ва такфир ва муртад донистани у иштибох аст, ва медонад аллох таоло хам фармудаки:
:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» (مائده/۸)،
Эй мўъминон! Бар адойи вожиботи худо мувозибат дошта бошид ва аз руйи адолат ва додгари гувохи дихид, ( ту шохиди медихики у муртад аст, ин мушрик аст) ва душманийи бо қовми шуморо накашонадки адолат ва додгари накунид, адолат кунидки адолат ба пархезгорий наздиктар аст. Аз худо битарсидки , худо аз хар он чизи астки анжом медихид огох аст.
Хуб,холо ин шахс медонадки дар муртад донистани фалон қовм ва мазхаб, масири шаръийро сахих нарафта, ва аз адолат дур шуда, ва фақат бар асоси кинаш аз он хастки бо онхо мегуяд муртад аммо, ба ин журмиш идома медихад, ё медонадки аллох таоло дар қуръон, мушрикинро чи касони медонад аммо, ин шахс ба мейли худиш ё тақлиди куркурона аз раъйи иштибохи еки аз уламойи нажд ё олими дигарики у ижтиход карда ва ин шахс медонад ин ижтиход иштибох аст ва ин шахс медонад ва яқин дорадки аллох таоло дар қуръон мушрикинро чи касони медонад аммо, ба мейли худиш фалон гурух ё мазхабики аз он мутанаффир астро жузви мушрикин хисоб мекунад. Дар холики, аллох онхоро жузви мушрикин ва машмули хукми мушрикин қарор надода аст. Ё шахси медонад ва яқин дорадки нушиданихойи маст кунандахо ва зино ва дуздий дар каломи аллох харом хастанд аммо, ба мейли худиш ва бархилофи қонуни шариати аллох дар гунох меофтад ва ба ин журми худ идома медихад,хар чандки хад хам руйи у ижро шавад аммо, боз хам идома медихад.
Ба ингуна ашхос мегуянд ахли ин кор шуданд,ва то замоники ахли ин кор ва ин кора хастанд тўвбайи онхо дар мовриди ин журмишон қабул намешавад. То замоники даст аз такфири нобажойи муслимин бардорад тўвбаш дар замина қабул намешавад, то замоники даст аз машрубхўри барнадорад ва хазорон бор бигуяд аз машрубхўри тўвба кардам тўвбаш дар замина қабул намешавад, аввал бояд кори мужримонашро тарк кунад баъдан тўвбаш дар он замина пазирофта мешавад ва то замоники дар хийни анжоми ин журм аст тўвбаш дар ин замина ва дар ин журм пазирофта намешавад.
Илова бар ин, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар мовриди чанин мужримини ва хатто касоники онхоро барои идомайи ин бидъат ва журмишон панох медиханд ва ба онхо кўмак мекунанд, мефармояд:
:«مَن احدَثَ فِیهَا او آوی مُحدثا فَعَلَیه لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَةِ و النَّاسِ اجْمَعِینَ»،.[۱۷]
Хар каси дар он бидъати бигузорад ё бидъатгузорониро панох дихад, лаънати худо ва фариштагон ва хаммайи мардум бар у бод.
Дар ин сурат, ба қовли имоми Молик рохимахуллох хар касики иддао кунад дар ислом бидъати хуб вужуд дорад, қатъан иддао кардаки Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам дар рисолати худ хиёнат карда аст, [۱۸] ва ба ин оя истидлол мекунадки мефармояд:
«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإسْلامَ دِينًا»(مائده/۳)،
Имруз дини шуморо бароитон комил кардам ва неъмати худро бар шумо такмил намудам, ва исломро ба унвони дин барои шумо интихоб кардам. Ва имоми Молик идома медихад:” пас, хар ончи дар он замон, дин набуда имруз хам дин нест».[۱۹]
Илова бар ин, ислом таркиби бейни ислом ва ғейри исломро намепазирад:
«أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ» (زمر/۳)،
Ба хамин далил, дини ислом намепазирад каси ба истелох бейни қонуни шариати аллох ва ахли бидъат васотат кунад, ё бихохад ба номи миёнару будан, мўътадил будан ва обаки будан ва ғейрих бейни ин ду харакат кунад, ва рохи васатиро ба вужуд биёварад.
Шахс ё бояд ба сирохат ва ошкора бо қонуни шариати аллох ва рост бошад, ё бо ахли фисқ ва бидъат ва дуруғ. Мо дар шариат чизи ба номи рост- дуруғ надорем,ё рост аст ва ё дуруғ. Харакати бейни рост ва дуруғ ва хақ ва ботил, айни нифоқ аст. Барои хамин, замоники ба имоми Авзоъий рохимахуллох гуфтанд каси мехохад бейни ахли суннат ва ахли бидъат васотат кунад гуфт: “ аз у хазар кунид”. Медонем хазар хам мутасси душманони дохилий ё хамон мунофиқин ва секулярзадахостки аллох таоло дар мовридишон мефармояд:
«هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى یُؤْفَکُونَ» (منافقون/۴)
Онон душман хастанд ва аз ишон бархазар бош. Худо онхоро бикушад! Чигуна ( аз хақ) баргардонда мешаванд ( ва мунхариф мегардонад?!)
Ин дин, такмил шуда ва ниёзи ба изофа кардан надорад ва барои тамоми башарият то рузи қиёмат кофий ва муносиб аст, чун пайғамбар хам хотамул анбиё ва барои хаммайи мардум то рузи қиёмат аст,ва ин қонуниш хам та рузи қиёмат барои хамма муносиб ва такмил аст,ва ниёзи ба қонуни дигар ё барномайи дигар нест,ва хар каси “ огохона ва бидуни узри шаръий” дар рохи бидъат қадам бигузорад дар воқеъ, бидъатро дар он моврид, ба жойи аллох ва росулиш саллаллоху алайхи васаллам пешвойи худиш қарор дода,ва қонуни шариати аллох ва дастури аллох ва росулишро кинор гузошта,ва қонун ва дастури бидъий ва тозаийро жойи он қарор дода ва ин журми астки аллох таоло харгиз онро намебахшад ва ба андозайи журмики шахс муртакиб шуда уро мужозот мекунад.
Аммо, дар “вазъи мовжуд” ва мутаносиб бо авлавиятхо ва ниёзхойи рузи муслимин, ғейри аз даъвати бо басират ва хейр расоний ба сабки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ба муслимин, машғул кардани худ ба андоза ва даражайи иймони муслимини ноқисул иймони фосиқ, ва талош барои пейдо кардани хатохо ва иштибохоти ахли бидъат жихати исбот кардани жаханнамий будан ё мезони фуру рафтани онхо дар оташ ин бародарон ва хохарони ситамдида, бештар шабихи кори инсонхойи бемор ва ё душманони тафрақа андоз ва уламойи суъ вар рувайбиза аст то касики буйи аз
«أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ»
Ва дарки вазъи мовжуди муслимин ва увлавиятхойи феълийи муслимин бурда бошад.
Ин ахли бидъат, дар хар сурати жузви жомеъайи муслимин хастанд ва мо вазоифи нисбат ба онхо дорем,чизики бисёри аз бародарон ва хохарони мо онро фаромуш карданд. Бузургтарин вазифайи феълийи мо барои нобуд кардани тамоми бидъатхо ва мафосиди рафторий ва амалий талош жихати ташкили уммати вохид ва жамоати вохид аз тариқи шўройи улил амри астки фақат ва фақат ба василайи он “ се абзор” ба вужуд меояд.
Ин вазифайи асосий мост, ин вазифайи асосий мо ва увлавияти асосий мост, увлавиятики агар анжом шавад хазорон олудагийи дигар аз бейн меравад, хамчунонки бо аз бейн рафтани хилафату ала минхажин нубувват хазорон олудагий ба муслимин изофа шуд ва бо аз бейн рафтани хукумати бадили изтирорийи исломий дар сарзаминхойи олудагийхо бештар шуда ва бо аз бейн рафтани мажлиси вохиди шўройи исломий олудагийхо боз хам бештар ва бештар шуда аст.
Жихати аз бейн бурдани ин олудагийхо, алъон вазифайи асосий ва увлавияти асосий ташкил додани еки аз ин “ се абзор” аст. Ташкил додани уммати вохид ва шўройи улил амри вохиди астки бо ижмоъи вохиди худ, нақши қозиро ийфо мекунад ва хукми он хукми нахоий аст, ижмоъи он хукми нахоий аст ва бо ин ижмоъи вохиди худ жамоати вохидиро ба вужуд меоварад ва ин хамма умматхойи мутафарриқ ва жамоатхойи мутафарриқ хам аз бейн мераванд.
Акнун,вазифайи асосий хамин аст на машғул кардани худимон ба андозайи иймони мусалмони ноқисул иймон фосиқки бибинем андозайи иймони у чиқадар аст, ё машғул кардан ба инки даражаш чиқадар аст ё инки худимонро машғул кунемки ин шахси жаханнамий аст ва вориди жаханнам шавад ин қадар дар жаханнам фуру меравад. Ин кори ек дуст нест чи расид ба ек бародар.
Маворидики машмули таърифи хукми “ бидъат” аз лахози шаръий намешаванд:
Мавориди вужуд дорандки фақат аз лахози луғавий метавон дар мовридишон аз вожайи бидъат истефода кард, ва ё инки дар мавориди бо вужуди мухолифатишон бо манобеъи шаръий, аслан наметавон ба онхо бидъат гуфт ва дар хар ду моврид машмули таърифи хукми бидъат аз лахози шаръий намешаванд.
Маворидики наметавон бо вужуди мухолифатиш бо манобеъи шаръий ба он бидъат гуфт ва пейравони онро ахли бидъат номид, ижтиход аст. Ижтиход яъни талош ва кушиш барои истихрожи ахком ва қавонини шаръий аз манобеъи аслийки ижозайи ижтиход дар онхо дода шуда аст. Касики ин талош ва кушишро анжом медихадки ин ахкомро аз манобеъи аслий истихрож кунад ва бифахмад, ба у мужтахид мегуянд.
Холо, ин ижтиход мумкин аст дар масалайи ризи бошад ва хар каси битавонад онро анжом дихад ё мумкин аст ниёз ба тахассус дошта бошад ва бояд касики дар ин моврид тахассус дорад вориди он шавад. Масалан агар шаб дар ек биёбон монди ва натавонисти ташхис дехики қибла кудом тараф аст метавони ижтиход куни ва намозитро бихони, холо агар шумо дуруст ижтиход карда боши дуто савоб дори ва намозит дуруст аст; аммо, агар ғалат ижтиход карда боши ва масалан дар Курдистон ба жойи жунуб ба самти ғарб намоз хонда боши боз ек савоб дори ва намозит хам дуруст аст. Ин ижтиход дар умури шахсий аст, холо умури дигари хастандки ба кулли жомеъа марбут мешаванд ва шахс бояд дар он тахассус дошта бошад, мисли хукуматдорий, жиход ва жанги мусаллахона, қазоват, тақсими ирс ва амсолихим.
Нуктайики дар инжо лозим аст ба он ишора шавад ин астки, шахси мумкин аст дар тамоми улум огохийи комил дошта бошад ва битавонад дар хаммайи шариат фатво бидихад;мисли росулуллох саллаллоху алайхи васаллам, аммо дар кинори ин, мумкин аст шахси дигари дар баъзи аз ахком ба мақоми ижтиход расида бошад ва дар ахкоми дигар чанин шойистагиро надошта бошад; масалан Холид ибни Валид дар умури жиходий қудрати ижтиход дошт аммо дар масоили дигар интури набуд. Дар инжо адами тахассус дар одоби шахсий, мубталоти вузуъ ва ғейрих иртиботи ба ин тахассус надоранд; чун дар ин тахассус, шахс ба ин оёт ва аходис мурожаъа намекунад ва дар ин тахассус ниёзи чандони ба онхо надорад ; барои хамин астки адами шинохт ва қусур дар шинохти ин оёт ва ривоёт барои ин тахассус нақс махсуб намешаванд.
Медонемки дар асри росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам хар шахси дар ек чизи мутахассис ва мужтахид буд; масалан Али бин Аби Толиб розиаллоху анху дар умури қазоват мутахассис буд, Муоз розиаллоху анху дар умури халол ва харом ва Абдуррахмон бин Авф хам мутахассис ва ахли раъй буд, дигарон хам дар асри хулафои рошида ба хамин шикл буда ва теъдоди ин мутахассисин махдуд буданд. Замоники аллох таоло мефармоянд:
:«أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»؛
Улил амри минкум яъни, хамма мужтахид ва мутахассис набуданд; балки,теъдоди аз онхоки дар шўро ширкат доштанд доройи тахассус ва мутахассисини амр буданд аммо,хаммайи онхо бо хам ек махсули вохидиро ба номи “ижмоъ” ироя медодандки махсули нахоий ва такмил шудайи ижтиходоти хамма буд. Дар инжо возих астки ижтиход мақоми ғейри қобили тажзия нест, балки мумкин аст шахси дар умури мужтахид бошад ва дар умури дигар на ; ба хамин далил роиж шудаки дар чизики илмишро надори ва дар он фиқх надори чизи нагу.
Аммо,нуктайи мухим ин астки дар масоили марбути ба хукуматдорий ва идорайи зиндагийи дунёвийи муслимин, танхо маржаъи мовриди таъйиди дин, шўройи улил амри мутахассисин астки уммати вохидиро ба вужуд меоваранд, ва ин уммати вохид бо ижмоъи вохидиш раъйи вохидиро ба хамма ироя медихад.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам аз аллох таоло замонат гирифтаки чанин уммати харгиз саргардон ва гумрох нашавад ва аллох таоло замонатишро карда:
«سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ فَأَعْطَانِيهَا»،[۲۰]
Ё мефармояд:
: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَجَارَ لِي عَلَى أُمَّتِي مِنْ ثَلاثٍ لا يَجُوعُوا وَلا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ» و…[۲۱]
Аммо, агар шахси дар холати изтирори ва зарурат қарор гирифт, ва ба раъйи умматики вужуд дорад дастраси надошт,ва мажбур ба ижтиходи шахсий ё гурухий шуд ва иштибох кард, боз ба хотири ижтиходи иштибохиш хатто, агар ба марги мусалмон хам хатм шавадки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар мовридиш мефармояд: аз бейн рафтани дунё назди аллох ахвантар ва осонтар аз куштани ба нохақ ек мўъмин аст:
«لَزَوَالُ الدُّنْيَا أهونُ عَلى اللَّهِ مِن قَتْلِ مُؤمنٍ بِغَير حَقٍّ».[۲۲]
Холо,агар бар асари ижтиходи иштибох,чанин журми бузурги (қатли мўъмин) хам иттифоқ биёфтад боз мовриди муъохиза қарор намегирад ва фақат ба онхо тазаккур дода мешавад:
: «أَلَا سَأَلُوا إِذْ لَمْ يَعْلَمُوا؟ فَإِنَّمَا شِفَاءُ الْعِيِّ السُّؤَالُ»[۲۳]
Чиро напурсидид вақтики надонистид?чироки давойи нодони, пурсидан аст.
Ё замоники ек сахобий мисли Қуддома розиаллоху анху дучори журми дар хадди тахлил ё тахрим мешавад, бо ижмоъи вохиди уммати тахти пушиши хукумати исломий ала минхажин нубуват ва бо гузарондани у аз чохор филтери шаръий ( ۱- исботи журм, ۲- таъйиди журм,۳- шурути такфир, ۴- мавонеъи такфир) ишон доройи узри ташхис дода мешаванд, ва хукми ба адами такфири ишон содир мегардад. Ин рохаттарин ва танхо кори астки аз тариқи шўро ва умматики аз тариқи он се абзор ташкил шуда бошад метавон онро анжом дод.
Холо,агар ин уммат вужуд надоштки ин мутахассисинро жамъ кунад ва раъйи вохидиро бо ижмоъи вохидиш ироя дихад, онвақт ба жойи ижтиходи вохиди шўро, ижтиходи мутафарриқ ба вужуд меояд; ва эхтимоли иштибох ва саргардоний дар он меравад. Дар ин сурат, замонати барои жиловгири аз саргардоний ва гумрохий вужуд надорад. Ва замонати вужуд надорадки раъйи фалон мужтахид,мухолифи баъзи аз оёт ва аходис хам набошад. Аммо, шахсики аз манобеъи шаръий ижтиход мекунад хар чандки ижтиходиш мисли фарди намозхон иштибох хам аз об дар биёяд, ё гурухи ва жамоати ижтиход кунанд ва мисли он асхоби росулуллох мунжари ба қатли ек мусалмон хам шавад боз хам ек ижро дорандки онхамма талош ва кушиш карданд ва ба хотири ижтиходи иштибохишон аз манобеъи шаръий, қисос ё жарима намешаванд.
Анжоми ижтиходоти фардий ва пейдоиши мазохиб, тафосир ва таъвилоти мухталиф ва гохи муттазоди бо қуръон ва суннати сахих дар сурати ғийбат ва адами вужуди шўройи улил амр ва уммати вохид ва ижмоъи вохиди он аст. [۲۴] Дар ин сурат,замоники имоми Абу Ханифа рохимахуллох ба унвони мисол,дар мовриди ботил шудани вузуъ ё ламси занон,хукмиро содир мекунад дар холики имоми Шофеъий рохимахуллох бар хилофи он фатво медихад ;ва хадиси росулуллох саллаллоху алайхи васаллам чизи дигариро баён мекунадки раъйи имоми Ханафий рохимахуллохро таъйид мекунад, оё метавон ба имоми Шофеъий рохимахуллох ахли бидъаро зад чун, каломиш бархилофи хадиси ёд шуда аст? Ё тасаввур кунид ۲۵۴ хадис дар мовриди рафъи ядайн вужуд дорад аммо, ахноф аз ин кор шона холи мекунанд. Оё метавон онхоро ахли бидъат ва ахли оташ номид? Агар метавон барои имомони бузургвори чун Ханафий, Молики, Шофеъий ва ғейрихки дар хойрул қурун ва наздики асри сахоба ва тобеъин ба сар бурданд узр овард оё барои муслимини мусибатзадайи мазлуми гирифтор, наметавон узри пейдо кард?
Ин муслимин на ахли бидъатанд на фосиқ. Инхо қурбониёни набуди хукумати исломий ала минхажин нубувват ва набуди шўройи улил амри вохиди донишмандони мутахассиси исломий ва уммати вохид ва ижмоъи вохид хастандки , ба далили набуди ин шўро ба анвоъи таъвилоти иштибохи аз қуръон, аходис, сийра ва раъйи имомон ва бузургворони гузаштайи мо гирифтор шуданд.
Инхо фосиқ хам нестанд, чун шахси фосиқ, “ огохона” медонадки масалан тухмат задан ба занон ва мардони покдоман харом аст аммо, бидуни икрох ва бо мейли худиш кароран дучори ин журм мешавад ; [۲۵] ё медонад ва яқин дорадки ба кор бурдани каламайи мушрикин барои муслимин, ва хатто куффори яхудий, насроний,мажус ва собеий хам, ғейри қуръоний ва ғейри шаръий аст аммо, ба мейли худиш ва бидуни узри шаръий боз, хаммаро бо лафзи мушрикин хитоб мекунад, ин фосиқ аст ва метавон ба у гуфт ахли бидъат ; аммо мужтахидики тамоми талошро карда ва ба натижайи иштибохи расида ; хукмиш бо ин фарқ дорад ва наметавон бо вужуди мухолифати ин мухтахид бо манобеъи шаръий ба у фосиқ ё ахли бидъат гуфт.
Агар мо сохиди ек шўройи вохид ва уммати вохид аз коноли ин “ се абзор” ба унвони қозийи мовриди қабули хамма набудем,ва шахси дучори журмхойи дар хадди Қуддома хам шавад аммо, ба далили доштани узри дар шурути такфир ё мавонеъи такфир мо натавонем ба далил адами вужуди шўройи улил амри вохид ва ижмоъи вохид – ба унвони танхо қозийи зи салох – ишонро на табраъа кунем ва на такфир намоем, ин шахс хамчунон ба далили набуди ин шўро – танхо қозийи зи салох –ба журми худ идома дихад,ин шахс аз нигохи мо ва ба ижтиходи мо ек шахси мужрим ва ахли бидъат махсуб мешавад. Холо, мумкин аст аз нигохи худиш ва гурухи ва дорудаста ва мазхаби худиш,худро ахли бидъат надонад, ва хатто мороки ақидайи бархилофи ақидайи у дорем, ё кори бархилофи кори у анжом медихемро ахли бидъат бидонад.
Дар инжо қози зи салохки шўройи вохид ва ижмоъи вохиди ин шўро бошад вужуд надорадки бейни мо қазоват кунад ва бар хаммайи мо иқомайи хужжат намояд, барои хамин астки мо хар кудом худимонро бар хақ ва тарафи мухолифимонро мужрим ва ахли бидъат медонем.
Дар ингуна маворид мо фалон гурухро ахли бидъат медонем. Яъни, фалон гурух кориро анжом додаки аз нигох ва ба ижтиходи мо ин гуфта ё амали, куфр аст аммо, аз нигохи худишон таъвил ва ижтиход аст; барои хамин мо наметавонем уро такфир кунем ва аз доирайи ислом уро хориж намоем балки, фақат ба у мегуемки ахли бидъат аст.
Ва ин ахли бидъат , то кей идома дорад? То замоники шўройи улил амри вохид аз тариқи хамон “ се абзор” биёяд ва ба унвони қозий бо ижмоъи вохиди худ хукми нахоийро содир кунад, ва бар хамма иқомайи хужжат намояд, ва бо ташхис ва қазовати худиш ба умри ин ихтилофот ва ин чизхойики мо ё онхо бидъат медонем хотима дихад. Дар инжо,фақат шўро астки дар жойгохи қози ва қазоват ва содир кунандайи раъйи нахоий қарор мегирад; ва фақат ин қози астки метавонад бар хаммайи афрод,гуруххо, ахзоб ва мазохиб иқомайи хужжат кунад ва раъйи нахоийро бо ижмоъи вохидиш содир намояд,ва хеч шахси, гурухи,мазхаб,тафсир ва хизби наметавонад ва салохиятишро надорадки “ меъёр ва махак “ шавад ва хиёл кунад бо раъйи хосси худиш метавонад бар дигар гуруххойи мазхабий, тафосир ва жамоатхойи мухталиф иқомайи хужжат намояд;бояд ин салохиятро ба уммати вогузор кардки аз тариқи шўройи улил амри еки аз “ се абзор” ба вужуд омада бошад.
Дар кинори ин ижтиходоти иштибох, умури дигари хам хастандки фақат аз лахози луғавий метавон дар мовриди онхо аз вожайи бидъат истефода кард ва машмули хукми шаръийи бидъат ва “ кулли бидъатин золалатун” намешаванд.
Возих ва ровшан астки каламайи бидъат мисли каламайи куфр,фисқ, иймон ва ғейрих жойгоххойи мухталифи ба кор рафтанд, ва ба унвони мисол, мисли куфр ва кофар метавонад маъони луғавий ва хатто мафхуми мухталифи дошта бошад ва бояд фахмид манзури шореъ чист?
Мо куфр ба тоғут дорем ва нисбат ба бовархо ва ақоид ва аъмоли зидди исломийи куффор,кофар хастем ва ин хуб аст
«فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا»(بقره/۲۵۶)؛
Ин куфр ба тоғути мо, бахши асосий ва вурудий дини ислом ва римолати тамоми пайғамбаронро ташкил дода
«وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ» (نحل/۳۶)؛
Аммо дар баробар, куффор хам нисбат ба ақоид ва бовархойи исломийи мо кофар хастанд, ва кофар шудани нисбат ба қонуни шариати аллох ва куфр ба қонуни шариати аллох ва барномайи шариати аллох ва куфри кофарон бад аст.
Яъни : куфрики кофарон муртакиби он мешаванд, дар баробари қонуни шариати аллох бад аст:
:«إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا (نساء/۵۶)؛«إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا»
Бегумон касоники оёт ва далоили моро инкор карда ва анбиёйи моро такзиб намуданд, билахара ишонро ба оташи ажиб ва шигифти ворид мекунем ва бо он азоб онхоро месузонем.
. كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ ۗ
Хар замоники пустхойи (бадани) онон бирён ва сухта мешавад, пустхойи дигарий ба жойи онхо қарор медихем, то мазайи азобро бичашанд; аллох таоло бидуни шак, тавоно ба ин кор ва хаким аст ва медонад чи кори анжом медихад.
Холо,мисли хамин куфр ва кофар шудан, бидъат ва нововари хам метавонад хам дар хилқат бошадки аллох таоло онро анжом дода, ва хам метавонад дар ба вужуд овардани чизхойи жадид, моддий ва текноложи бошадки инсонхо онро анжом доданд, ё зинда кардани қавонин, суннатхо ва умури бошадки қаблан вужуд доштанд ва алъон мардум хиёл мекунанд касики онро зинда карда мубтакири он хам худиш аст, ва хам инки метавонад ба вужуд овардани чизи жадиди дар баробари қонуни шариати аллох бошад.
Дар ин сурат, бидъатро ба сурати куллий метавон ба ду сурат- хам аз лохози “ луғавий” ва хам аз лахози “ шаръий”- баррасий кард ва аз лахози луғавий, мафхуми ғейри аз истелохи шаръийи мовриди назар дар: “ кулли бидъатин золалатун” ро аз он истинбот намуд мисли:
-зинда кардани мужаддад ва дуборайи ек суннат ё зинда кардани хукми фаромуш шудайи аз қонуни шариати аллох. Дар фарханги араб бо онки шахс он қонун ва барномаро ба вужуд наёварда аммо, чун дубора онро зинда карда мисли ек муассис аз у ёд мекунанд. Мисли ихёйи намози тарових тавассути ек имом тавассути Умар бин Хаттоб розиаллоху анху. [۲۶] Ин тўлид ек амри жадидий набуд балки, зинда кардани ек суннати росулуллох саллаллоху алайхи васаллам буд; аммо, боз мебинемки каламайи бидъат бар он итлоқ шуда ва Умар ибни Хаттоб розиаллоху анху мегуяд:
«نِعْمَ البِدْعَةُ هَذِهِ»
Ин бидъати хуби аст..[۲۷]
Дар инжо, имоми Шофеъий рохимахуллох дар назар гирифтани ин қовли Умар бин Хаттоб розиаллоху анху ва дарки амиқи бидъат аз лахози луғавий ва шаръий он мегуяд:
:«الْبِدْعَةُ بِدْعَتَانِ، مَحْمُودَةٌ وَ مَذْمُومَةٌ، فَمَا وَافَقَ السُّنَّةَ فَهُوَ مَحْمُودٌ وَ مَا خَالَفَهَا فَهُوَ مَذْمُومٌ»،
Бидъат ду нов аст:бидъати писандида ва бидъати нопасанд. Хар бидъатики мувофиқи суннат бошад, бидъати писандида аст ва хар бидъатики мухолифи суннат бошад, бидъати нопасанд аст. [۲۸]
Ва дар жойи дигари мефармояд: чизхойи жадидики ижод мешаванд ду даста хастанд: дастайи мухолифи китоб ва суннати пайғамбар ва каломи сахоба ва ижмоъ аст ва ин бидъат, гумрохий аст ва дастайики аз умури хейр ижод мешавадки мухолифи китоб ва суннат ва ижмоъ нест ва ин мавориди жадид ижод шуда, мовриди мазаммат нест.[۲۹]
Ибни Ражаб Ханбалий рохимахуллох хам дар ин бора мегуяд:”манзури имоми Шофеъий рохимахуллох ин астки дар асл, бидъати мазмум, бидъати астки дар шариат хеч аслий надошта бошад. Истелохи шариат ба хамин бидъат гуфта мешавад, аммо бидъати писандида он астки бо суннати мувофиқ бошад; яъни дар суннат, асли вужуд дошта бошадки ба он баргардад; ин ба далили мувофиқ будани он бо суннат аст, ва ин бидъати луғавий аст на бидъати шаръий.” [۳۰].
Ровшан аст манзури имоми Шофеъий рохимахуллох хамон манзури Умар бин Хаттоб розиаллоху анху буд,яъни бидъати луғавий на шаръий. Чун, “ тамоми” бидъатхойи шаръий гумрохианд, кулли бидъатин золалатун; чун, бидъат аз лахози шаръий жойгузин кардани огохонайи чизи жадиди бо еки аз қавонини шариати аллох,манобеъи шариат ва мухолифи шариати аллох астки ба сурати амдий ва бидуни узри шаръий анжом мешавад.
Жойи дигарики метавон аз каламайи бидъат,мафхуми ғейри аз истелохи шаръийи мовриди назар дар “ кулли бидъатин золалатун” ро аз он истинбот кард дар мовриди масоили астки тобеъи урф ва одат ва зиндагийи оддий мардуманд,ва ин масоил илова бар онки мухолифати бо қонуни шариати аллох надоранд аммо,хамиша дар холи тағйир ва тоза шудан хастанд. Қоида дар ингуна маворид ин астки ,
الاصل في العاداتِ الإِباحةُ،
Яъни асл дар мовриди одот ва одоб ва русуми мардум то замоники мухолифати бо қонуни шариати аллох надошта бошад бар мубох будан ва жоиз будан аст.
Мисли анвоъи равишхойи шодий ва лахв ва умури фархангийи милалки бо шариат дар тазод нестанд ва дар замонхо ва маконхойи мухталифи дар холи тағйир ва тахаввул ва нав шудан буданд ва хастанд, ва мумкин аст хар каси чизи жадидийро ба вужуд оварда бошад, ё дар жомеъайи чизи жадидиро ироя дода бошад; мисли : бози хабашихо дар масжиди росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ва нигох кардан ба он.
Хар амри фархангий мисли лахв ва лаъаб,тижорат, пушок,хўрок ва ғейрих замони мазмумандки бо қонуни шариати аллох тазоди пейдо кунанд
«وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا» (جمعه/۱۱)،
(бархи аз асхоб, дар еки аз жумъахо) хенгомики тижорат ва ё саргармийро диданд аз пиромун ва атрофи ту пароканда шуданд, ва туро истода ( бар минбар, дар холи хутба) рахо карданд.
- Жойи дигарики метавон аз каламайи бидъат,
мафхуми ғейри аз истелохи шаръий мовриди назар дар “ кулли бидъатин золалатун”
ро аз он истинбот кард марбут мешавад ба амрики барои тахаққуқи хадафи шаръий ё
ба хукми зарурат ва изтирор, ибдоъ мешавад ва ба вужуд меояд.
Мисли жамъ кардани қуръон ва аходис дар китоби мушаххас,ё тўлиди илми нахв, балоға,жарх ва таъдил барои фахми сахихи манобеъи шаръий, ё невиштани кутуби торих ва хатто бозгу кардани хамма новъ хабари дар он, мисли торихи табарий барои дарк ва ибрат аз ончи гузашта
«لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ»(یوسف/۱۱)،
Ё ворид кардани равиши жадидий мисли девон тавассути Умар бин Хаттоб розиаллоху анху барои хуб ижро кардани
«أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ»
Ё тўлиди ек силохи жанги ё василайи амнияти барои ижройи сахихи
«آمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ»،
Ё рузи барои дарахткори жихати ташвиқи мардум ба коштани дарахт, ё хафтайи ба номи масожид барои ошно кардани насли жавон тахти хужуми равоний бесобиқайи расонахойи мухталиф куффори секуляр жахоний ва муртаддини махаллий ва мунофиқин ва секулярзадахо ба жойгохи шаръийи масжид,ё хафтайи ба унвони хонувода ва волидейн барои ошно кардани фарзандон ба жойгохи шаръий хонувода ва волидейн, ё ихтисос додани рузи хосси дар хафта ба номи “ жиход, фарзи айн аст” барои ошноий ба жойгохи жиход дар вазъи мовжуди муслимин, ё қарор додани чанд руз дар мох ё сол барои маърифи ва шиносондани ахамият ва жойгохи “се абзор” ба унвони сипар ва асбоби ташкил ва бозгардондани уммати вохид ва жамоати вохида ва вахдати огохона, хадафманд ва харакатийи муслимин, [۳۱]،ва ё истисоси айёми барои маърифийи сийрайи росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ё еки аз футухоти бузурги исломи,ё еки аз қахрамонони бузурги исломи ва ғейрих то расидан ба хадафи шаръийки ин маросим ба унвони ек абзор ба он манзур дар назар гирифта шуда аст; мисли баргузорийи хафтайи шайх Мухаммад бин Абдулваххоб дар донишгохи мулки саъуд дар Арабистонки бин Боз дар матолиби тахти унвони
«كلمة في أسبوع الشيخ محمد بن عبد الوهاب»
Дар мовриди он тўвзихоти комили додаки метавонид нигох кунид.
Бин Усаймин хам дар ин замина сухбатхойи карда аст, ин хафта баъадхо чун ба хадафиш расид онро таътил карданд. Хаммайи ин маросимхо,васила ва абзори анжоми хадафи шаръий ва тахаққуқи ибодоти хосси хастандки мумкин аст собиқайи дар қуруни гузашта ва хатто солхойи гузашта надошта бошанд. Хатто мумкин аст хам акнун дар маконхойи дигар хам он чизироки дар ек макони ба вужуд оварданд собиқа надошта бошад.
Ингуна маросим,конгурахо ва жаласот, жойгузин ё бадили барои чизики аллох таоло аз тариқи пайғамбариш саллаллоху алайхи васаллам барои тақарруб ва ибодоти аллох таоло фуру фристода ; мисли намоз, руза, жиход, ийди қурбон ва фитр ва ғейрих матрах нестанд, хатто чизи мавозий ва дар кинори қонуни шариати аллох хам нестанд балки, фақат ба унвони ек абзор барои расидан ба хадафи хастандки қонуни шариати аллох онро таъйин карда, ва замоники муслимин ба ин хадафи шаръий расиданд онро таътил мекунанд, ё хатто мумкин аст мисли девон ё абзорхойи жангий ва амниятий, онхоро мутаносиб бо пешрафтхойи дунё ва ниёзи рузи муслимин иртиқоъ ва такмил кунанд.
Холо, агар хафта ё мохи барои росулуллох саллаллоху алайхи васаллам, шинохти сийрайи амалий, сиёсий, ижтимоий ва фархангийи росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ё “ жиход, фарзи айн аст” ё куфр ба тоғут ё маърифий жойгохи “ се абзор” ё хар амри шаръий дигари ихтисос дода шавад ва хануз ба хадафи таъйин шуда нарасида бошад ва солхо идома дошта бошад, читур? Дар инжо, бояд мисли хафтайи Мухаммад бин Абдулваххоб то замони расидан ба ин хадафи шаръий аз ин абзор истефода кард. То кей? То замони расидан ба ин хадафи шаръий бояд аз он истефода кард хатто,агар солхо ва солхо хам тул бикашад.
Дар тамоми ин маворид,хадафи изофа кардан ба дин ё жойгузин кардани чизи ба еки аз ахком ва қавонини шариати аллох нест; балки, ибдоъи суннати хасана қабли аз хамма аст жихати расидан ба хадафи шаръий. Дар ин замина хадиси аз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам нақл шудаки :
Жамоати аз қабилайи Музир пеши росулуллох саллаллоху алайхи васаллам меояндки шадидан дар фақр ва надорий ба сар мебурданд. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам муслиминро ташвиқ ба кўмак ба онхо мекунад; дар жавоби ин даъвати у, марди аз ансор кисайи пур аз нуқраки дар дастиш сангини мекардро овард ва онро дар манзили росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қарор дод. Росуллулох саллаллоху алайхи васаллам фармуд:
:«مَنْ سَنَّ فِي الإِسْلامِ سُنَّةً حَسَنَةً فَلَهُ أَجْرُهَا وَأَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا بَعْدَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَنْقُصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْءٌ، وَمَنْ سَنَّ فِي الإِسْلامِ سُنَّةً سَيِّئَةً كَانَ عَلَيْهِ وِزْرُهَا وَوِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ بَعْدِهِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَنْقُصَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَيْءٌ»[۳۲]
Хар каси суннати никуйи, суннати хасанаиро дар ислом поярезий кунад ва ба вужуд биёварадки мардум аз тариқи он суннати машруъ, кори машруъро анжом диханд подоши он ва подоши касики баъди аз у бидон амал кунад ба у мерасад бидуни инки чизи аз подоши онон кам шавад, ва хар каси бунёнгузори суннати бадий дар ислом бошад, гунохи он ва гунохи хар касики баъди аз у ба он амал кунад бар души у хохад буд бидуни инки чизи аз гунохи бақияки анжом доданд кам шавад. [۳۳]
Дар ин сурат, гузоштани суннати хуб ё суннати хасана яъни, ба вужуд овардани ек равиш ва ек абзори жадид ва тозайи барои ижройи ек хукми шаръийки шариати аллох барои чигунагийи ижройи он равиширо ироя надода ва мовзуъиро маскут гузошта аст. Масалан қонуни шариати аллох фармудаки чигуна намозро бихонем аммо,нафармудаки чигуна дар омузиши қонуни шариати аллох ба муслимин ё дар жанги равониймон бо душманон дар маконхо ва замонхойи мухталиф аз чи абзорхойи истефода кунем? Ё чигуна ин паёмро ба фалон кишвар бирасонем? Росулуллох саллалоху алайхи васаллам хамин паёмро аз тариқи пейк ва савора фристодки гох пештар аз ек мох хам тул мекашид,аммо имруза бо интернет ва шабакахойи ижтимоий хазорон километр дуртар аз ин масофатики асхоб паёмро ба хисрав парвиз ва хирақл ва дигарон расонданд шумо камтар аз чанд сония паёмро ба тамоми замин мерасонид ва пейкитон ва коноли иттилоъ расонитон мисли фейсбук,гогил, твитер,ёху, шабакахойи ижтимоий ва интернети ва ғейрих аксаран мутаъаллиқ ба куффор хастанд.
Шариат ,дар истефода аз абзорхойи татбиқи ин ахком дар холатхойи оддий ва изтирорий хам сукут карда аст. Ин сукут ба ин маъни астки аллох таоло амр ва нахий дар ин замина ироя надода ва чигунагийи татбиқи онро мутаносиби бо вазъи мовжуд ва ниёзхойи рузи муслимин вогузор карда аст.
Медонемки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам фармуд: “ Муоз бин Жабал, огохтарин фарди уммати ман ба халол ва харом аст”. Холо, росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ин Муоз бин Жабал розиаллоху анху ۲۸ соларо ба Яман мефристад ва аз у мепурсад:
: كَيْفَ تَقْضِي إِذَا عَرَضَ لَكَ قَضَاءٌ؟
Дар миёни мардум бар асоси чи чизи қазоват хохи кард? Муоз розиаллоху анху дар посух гуфт: бар пояйи китоби худо. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам фармуд:
: فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي كِتَابِ اللَّهِ؟
Агар хукмиро дар китоби худо наёфти? Муоз гуфт:
فَبِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ،
Бар асоси суннати росуллулох саллаллоху алайхи васаллам қазоват хохам кард. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам фармуд:агар дар суннати пайғамбари худо онро наёфти?
فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ؟
Муоз гуфт: бидуни дуранг ба раъйи худ ижтиход мекунам.
. أَجْتَهِدُ رَأْيِي وَلَا آلُو
Сурати росулуллох саллаллоху алайхи васаллам пас аз шанидани ин посух мисли ғунчайи гул шигуфта шуд ва ба синайи у зад ва фармуд:
: الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِي وَفَّقَ رَسُولَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَا يُرْضِي رَسُولَ اللَّهِ،
Алхамд ва сипос худойироки фристодайи худишро ба ончи пайғамбарро рози мекунад, мувофиқ ва хамоханг карда аст”..[۳۴]
Бале, умури хастандки қуръон ва суннат дар мовридишон сукут карда ва онхоро ба ижтиходи муслимин вогузор намуда ва муслимин метавонанд мутаносиби бо “ вазъи мовжуд” ва “ниёзхойи рузишон” ижтиходи хосси худишонро ироя диханд ва ба ниёзхо ва суъолоти рузишон посухи “ ба руз” дошта бошанд. Дар инжо, замоники шахс ижтиход мекунад, яъни равиши тоза барои посухгуйи ба ниёзхойи жадиди жомеъа аз манобеъи шаръий ироя медихадки дар хидмати еки аз қавонини шариати аллох аст, ва чизи тозайиро дар кинори амр ва нахийхойи аллох таоло ироя намедихад.
Нуктайи баъдий, холати изтирор ва зарурат астки шахс мутаносиби бо заруратики дар он қарор гирифта то рафъ шудани ин зарурат, ижтиходи мутаносиб бо вазъи мовжуди худиш ва ниёзхойи рузи худ ироя медихад.
Алъон мумкин аст ин ижтиход дар холати изтирор ва заруратро еки аз “ се абзор” ироя намояд ва то рафъи ин холати изтирор, корхойиро анжом дихадки бархалофи қонуни шариати аллох аст. Масалан мисли пеймони Худайбия, муслимини мухожирро ба куффор тахвил дихад. Бале, ба хотири пеймоники доранд мажбур шаванд мусалмони муваххиди мухожирро ба куффор тахвил диханд,ё дар мовқеъиятхойи хассосий ба куффор сарона ва молиёт пардохт кунанд;чизики имруза аксаран муслимин ба куффор онро пардохт мекунанд ва хамин куффор бо хамин молиётхо ва саронахойи мушобех, муслиминро қатли ом менамоянд, ё қаблан хукуматхойи бадили изтирорийи исломий барои бастани сулхи то рафъ шудани холати изтироришон маблағиро пардохт карданд.
Мавориди дар ин заминахо хийли зиёд хастандки хам барои шахс ва гурух холати изтирорий пеш меояд ва хам барои се абзор; яъни хам мумкин аст барои хукумати исломий ала минхажин нубувват пеш биёяд, хамон корики росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар сулхи Худайбия ва мавориди мушобех анжом дод, ва хам мумкин аст барои хукумати бадили изтирорийи исломий пеш биёяд хамон корики баъзи аз хуккоми бани Умайя анжом доданд ва пулхойиро барои рафъ шудани холати изтирорий ба куффори румий пардохт карданд, ва ё мумкин аст тавассути мажлиси шўройи вохиди мужохидин пеш биёяд, хамон корики мужохидин дар пеймонхойики анжом доданд дар Сурия, Ироқ, Яман, Афғанистон, мусалмонони Чечен хам онро анжом доданд ва гуфтем мумкин аст барои шахс хам ин холати изтирорий пеш биёяд.
Дар тамоми ин холат, бояд мутаважжихи ин холати изтирор ва зарурат шуд, ва агар шахс муртакиби кори бархалофи қонуни шариати аллох шуд ва ин кориш рузхо ва моххо ва балки, солхо идома дошт ва заруратиш рафъ нашуд, бояд барояш узри қоил шуд ва агар шахс наметавонад дар бардоштани ин холати изтирор ва зарурат кўмаки кунад лоақал муртакиби тухматзаний, барчасбзаний ва зулми ошкор ба муслимини гирифтор хам нашавад.
Хуб,алъон мерасем ба суъолоти дустон:
- Ассаламу алайкум ахи, бидъати хақиқий ва изофий ба чи
маъност?
Қабли аз тўвзихи ин истелохот, барои чандмин бор хидматон арз кунамки, ин истелохоти сохта ва пардохтайи баъзи аз фуқахост ва наметавон мисли қуръон ё суннат ба он нигох кард,ва агар каси чизи дигари гуфт дар баробариш истод ингор масалан шахс бо чизи мутлақи рубару шуда ва дар баробари чизи мутлақи сухбат карда,на. Аммо суъоли шумо:бидъати хақиқий яъни: бидъатики аслий дар шаръ надорад, ва на ба ихтисор ва на дар тафосил бар далили мўътабар ва хатто шибхи далили такия намекунад. Мисли бидъати шохигарий ба жойи халафату ала минхажин нубувват, ё бидъати тафарруқки хеч асли дар қонуни шариати аллох надоранд.
Аммо, бидъати изофий яъни: асли дар шариат дорад аммо, мумкин аст дар сабаб, жинс, кейфият, адад, миқдор, замон ва ё макон тағйироти ва жобажойихойи анжом шуда бошадки дар ибтидойи хамин дарсимон ба сурати мовридий ба он ишора кардем.
- Салом, оё намоз хондан пушти сари муллойи секуляри
ахли бадъатики огохона ва ба мейли худиш аз демократхо ё гурухи ужалон алайхи
муслимин химояти таблиғий ё хатто молий мекунад ва мардумро ба кўмак кардан ба
онхо ташвиқ мекунад сахих аст?
Чанини шахси секуляр ва мушрики жузви
«دُعَاةٌ عَلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ» و «أَئِمَّةُ المُضِلِّينَ»
Ва олими суъ муртади аст, ва наметавон ба у гуфт ахли бидъат; ин шахс дучори бидъати мукаффара ё муғаллиза шуда ва бо абури у аз чохор филтер ( ۱- исботи журм, ۲- таъйиди журм тавассути аллох ва росулиш ۳- шурути такфир, ۴- мавонеъи такфир) фақат метавон ба у гуфт муртад на ахли бидъат,ва намоз хондан пушти сари чанин муртадди жоиз нест.
- Ассаламу алайкум бародар, оё касики ришишро бо тиғ
мезанад ахли бидъат аст ва бидъати муфассақа анжом дода?
Агар яқин дошта бошад ва бидонад ва мутмаъин бошадки хукми росулуллох саллалллоху алайхи васаллам дар мовриди риш чист аммо,амдан ва ба мейли худиш ва бидуни холати изтирор ва узри шаръий онро бо тиғ бизанад, бале, дучори фисқ ва муртакиби гунохи мухолифати бо суннати шуда ва агар бо чанин шароити дар ин журм ва гунохиш бимонад ва ахли ин кор шавад метавон ба у гуфт ахли бидъат. Аммо, агар мисли имоми Нававий рохимахуллох ижтиход кунад, чанин шахси хукми мужтахиди хатокорро дорад ва дар хар сурати ек савоб барояш хаст хар чандки ижтиходиш иштибох буда бошад, дар холати изтирор хам агар муртакиби чанин журми мешавад боз то рафъи холати изтирор барояш мубох мешавад.
۴-Чиро замоники дар шабакахойи мохвораий дар мовриди бидъат сухбат мешавад мисолхойи дар хадди поча шалвор ва риш ва ….зада мешавад ва аз бидъатхойи бузурги мисли хукуматхойи шохигарий ва тафарруқ ва ……сухбат намешавад?
Чун ,аввалан ин ашхос дар масоили риз тахассус доранд, ва ин масоили ризро пеш аз андоза бузург карданд, ва бо бузург кардани ин масоили риз, масоили мухим, худ ба худ риз ва ночиз нишон дода мешаванд ва ё хатто ба онхо таважжух намешавад ва нодида гирифта мешаванд. Илова бар ин, ин ашхос аз увлавият бандийи шаръий бархурдор нестанд, ба хамин далил астки ба хамин содагий дучори иштибох мешаванд.
Нуктайи дигар дар мовриди ин бахс ба уламойи дарбори, воизус салотин ва уламойи суъ ва манобеъи фикрий муслимин бармегардадки ба сурати расмий тахти контроли ин уламойи дарборий ва расмий хастанд.
Шахс, дар дастгохи хокимайи режими фосид мисли подшохи оли саъуд мансаби муфти ё хайъати куббори уламоро бар ухда дорад, ё еки аз шабакахойи мохвораий вобаста ба ин режимро идора мекунад, ё еки аз манобири масожидро бароишон мегардонад; шумо интизор дорид чанин ашхоси биёянд ва бигуяндки масалан шохигарий бидъат аст? На,ишон ба жойи он мегуянд бо пойи рост дохили дастшуйи рафтан бидъат аст ва инро пеш аз андоза барои шахс бузург мекунанд ва мавориди ризи дигарики мо мушохида мекунем.
۵-Ассаламу алайкум, оё дуруст астки ахли бидъатро бояд тарк кард ва аз онхо дури намуд?
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
: «لا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثِ لَيَالٍ»،[۳۵]
Холо,агар ин барои шахси мусалмон,халол нестки аз бародариш пеш аз се руз дури кунад шахс гуш надихад ва пеш аз се руз дури кард, худиш дучори бидъати шуда ва агар онро идома хам бидихадки мустахаққи оташи жаханнам мешавад. Чун ахли бидъат мешавад, чун онро идома дода аст. Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам чизи гуфта ва у кори дигари анжом дода ва онро идома дода, мустахаққи оташ мешавад.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармояд:
«لَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثٍ، فَمَنْ هَجَرَ فَوْقَ ثَلَاثٍ فَمَاتَ دَخَلَ النَّارَ»،[۳۶]
Агар бештар аз се руз, дури кард ва дар ин холати дури бимирад вориди оташ мешавад. Яъни гунохи дар хадди ахли бидъат ва кулли бидъатин золалатун ва кулли золалатин фин нар. Метавонем ба у ахли бидъат бигуем, бештар аз се руз идома дошта ва ахли ин кор шуда ва дар хамон холат хам мурда аст.
Тард кардани кофари аслий хам дар мархалайи даъват,ғейри шаръий аст; аммо, замоники шахс жузви дорудастайи мунофиқин ва секулярзадахо шуда бошад бояд аз у “хазар” кард, яъни хушёр буд, муроқиб буд ва эхтиёт кард, ва фақат замони дурий аз шахси мусалмони фосиқ ва ахли бидъат тўвжихи шаръий дорадки доройи маслахати шаръий бошад.
Суъолот зиёданд, дарс хафтум муқаддамотимонро дар инжо хотима медихем ва аз аллох таоло мехохем ба хаммайи мо тўвфиқ дихадки таърифимон аз бидъатро –мисли соири мавориди –исломий кунем, ва бо ислохи дипломосимон бо ахли қибла, хадафимонро фақат ислох ва хейррасоний ба хохарон ва бародарони мусалмони олуда ва ғейри олудамон қарор дихем ва аз хужуми ва хамалоти ношиёна ва баддаханихойи роижи бародарони номутаодил ва номезонимон нисбат ба ахли қибла моро пок ва дур кунад.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الجَنَّة وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ وَعَمَلٍ، وَأَعُوذُ بِكَ مَنَ النَّارِ وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ وَعَمَلٍ.
رَبَّنَا أَعِزَّنَا بِالإِسْلامِ، وَأَعِزَّ بِنَا الإسْلامَ، اللَّهُمَّ أَعْلِ بِنَا كَلِمَةَ الإسْلاَمِ، وَارْفَعْ بِنَا رَايَةَ القُرْآنِ.
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
Вассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух. [۳۷]
[۱]– أخرجه أحمد (٢٢١٦٠) مِنْ حديثِ أبي أمامة الباهليِّ رضي الله عنه، وصحَّحه الألبانيُّ في صحيح الجامع٥٠٧٥
[۲]– في مسند الإمام أحمد (٢٧٢٢٤ (عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ صَاحِبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ،رواه الترمذي
[۳]– الترمذي، ابن ماجة (۲۳۶۳)، أحمد
[۴]– في مسند الإمام أحمد (٢٧٢٢٤ ( عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ صَاحِبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
[۵]– الجاحظ في البيان والتبيين، ص ۱۴۲
[۶]– ابن حجرگفت:«الْبِدْعَةُ أَصْلُهَا مَا أُحْدِثَ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ سَابِقٍ وَ تُطْلَقُ فِي الشَّرْعِ فِي مُقَابِلِ السُّنَّةِ»، اصل بدعت، آن چیزی است که بدون داشتن نمونه ی سابق ایجاد شده باشد و در شرع اسلام «بدعت» در مقابل «سنت» اطلاق می شود. فتح الباری، ج۴، ص ۲۵۳
[۷]– ابن حجرگفت:«الْبِدْعَةُ أَصْلُهَا مَا أُحْدِثَ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ سَابِقٍ وَ تُطْلَقُ فِي الشَّرْعِ فِي مُقَابِلِ السُّنَّةِ»، اصل بدعت، آن چیزی است که بدون داشتن نمونه ی سابق ایجاد شده باشد و در شرع اسلام «بدعت» در مقابل «سنت» اطلاق می شود. فتح الباری، ج۴، ص ۲۵۳
[۸]– ابن حجرگفت:«الْبِدْعَةُ أَصْلُهَا مَا أُحْدِثَ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ سَابِقٍ وَ تُطْلَقُ فِي الشَّرْعِ فِي مُقَابِلِ السُّنَّةِ»، اصل بدعت، آن چیزی است که بدون داشتن نمونه ی سابق ایجاد شده باشد و در شرع اسلام «بدعت» در مقابل «سنت» اطلاق می شود. فتح الباری، ج۴، ص ۲۵۳
[۹]– صحیح مسلم
[۱۰]– صحیح مسلم
[۱۱]– فتح الباري شرح صحيح البخاري، الاعتصام بالكتاب والسنة، مسند الإمام أحمد، مسند الشاميين
[۱۲]– مسلم، أبو داود، النسائي، ابن ماجه، أحمد، الدارمي، صحیح مسلم، ج ۲، ص ۵۹۲، ح ۸۶۷؛ سنن کبری نسائی، ج ۱، ص ۵۵۰، ح ۱۷۸۶٫؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۴۹؛ مسند احمد بن حنبل، ج ۳۵، ص ۹؛ السنن الکبری للبیهقی، ج ۱۰، ص ۱۱۴؛ سنن الدارمی، ج ۱۰، ص ۴۶۸؛ المعجم الکبیر للطبرانی، ج ۸، ص ۶۴؛ المستدرک علی الصحیحین، ج ۱، ص ۱۷۴
[۱۳]– قال الألباني في السلسلة الصحيحة،أخرجه الشافعي كما في “بدائع المنن” برقم (۷) وابن خزيمة في “حديث علي بن حجر” (ج ۳، رقم ۱۰۰)
[۱۴]– متفق علیه
[۱۵]– مسلم
[۱۶]– طبرانی و ترمذی، الراوي: أنس بن مالك المحدث: الألباني – المصدر: صحيح الترغيب – الصفحة أو الرقم: ۵۴ / الألباني – المصدر: تخريج كتاب السنة – الصفحة أو الرقم: ۳۷/ الهيتمي المكي – المصدر: الزواجر – الصفحة أو الرقم: ۱/۹۹/ الراوي: أنس بن مالك المحدث: السفاريني الحنبلي – المصدر: لوائح الأنوار السنية – الصفحة أو الرقم: ۱/۲۰۳ / تاريخ أصبهان” (ص ۲۵۹) و الطبراني في “الأوسط” (رقم ۴۳۶۰) و أبو بكر الملحمي في “مجلسين من الأمالي” (ق ۱۴۸/۱ – ۲) والهروي في “ذم الكلام” (۶ /۱۰۱ / ۱) و البيهقي في “شعب الإيمان” (۲/ ۳۸۰ /۲) و يوسف بن عبد الهادي في “جمع الجيوش و الدساكر على ابن عساكر” (ق ۳۳/۱)
[۱۷]– بخاری و مسلم و دیگران آن را روایت کرده‌اند و حدیث متواتر و عام است؛ فتح الباری، ج ۱۳، ص ۲۸۱
[۱۸]– نَقَلَ ذَلِكَ الْعَلَّامَةُ الشَّاطِبِيُّ فِي عِدَّةِ مَوَاضِعَ مِنْ كِتَابِ الِاعْتِصَامِ، ص ۱۶۷، ج ۱و ۱۹۸، ج ۲
[۱۹]– الاعتصام ـ للشاطبى، ج ۱، ص ۴۹؛الإحكام في أصول الأحكام لابن حزم الأندلسي، ج ۶، ص ۷۹۱
[۲۰]– في مسند الإمام أحمد (٢٧٢٢٤ (عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ صَاحِبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
[۲۱]– رواه أحمد في المسند، ۹٧/٢؛ وابن حبان، ٤٣٩/١ رقم ٥٧٨ ۴ و مسلم۳/۱۴۷۸ رقم 1851و بیهقی و…
[۲۲]– سنن الترمذي وفي صحيح الترغيب، سنن النسائي وسنن ابن ماجه وسنن البيهقي، الحديث صححه الألباني في صحيح الجامع ۹۲۰۸
[۲۳]– ابوداود (ش۳۳۶)، بیهقی، السنن الکبری (ش۱۱۱۵و۱۱۱۷)، دارقطنی، ج ۱، ص ۱۸۹
[۲۴] در صورت غیبت یا عدم وجود شورای اولی الامر و امت واحد و اجماع واحد آن است که گفتیم فقط از طریق همان سه ابزار به وجود می آید
[۲۵]– وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ* إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (نور/۴-۵)
[۲۶] امام مالک رحمه الله در« الموطّاء » فصل «شروع قیام شب های رمضان» و امام بخاری در صحیحش، فصل«صلاه التراویح »ازعبدالرّحمن بن عبدالقاری روایت کرده اند که گفته است:«در یکی از شب های رمضان با عمر بن خطاب به مسجد رفتم، مردم به صورت پراکنده نماز می خواندند، عمر گفت: به نظر من بهتر است همه به یک امام اقتدا کنند(چون در یک مسجد چند جماعت با هم نماز خواندن نوعی بی نظمی و مزاحمت ایجاد می کند اما یک جماعت و یک امام همانی است که رسول الله صلی الله علیه وسلم در آن چند شب انجام داده بود) سپس با برگزیدن ابیّ بن کعب به عنوان امامشان نظرش را عملی کرد. شب دیگر با او به مسجد رفتم این بار مردم با هم نماز می خواندند عمر که این صحنه را دید گفت:چه بدعت نیکویی! البتّه کسانی که الان می خوابند تا آخرهای شب برای تهجّد برخیزند بهترند از کسانی که هم اکنون نماز می خوانند.»
[۲۷]– صحیح بخاری، ج ۳، ص ۴۵، ح ۲۰۱۰
[۲۸]– فتح الباری، ج ۱۳، ص ۲۵۳، أخرجه أبو نعيم بمعناه من طريق إبراهيم بن الجنيد عن الشافعي
[۲۹]– همان؛ ما أخرجه البيهقي في مناقبه عن الشافعي
[۳۰]– جمع العلوم والحكم، ص ۲۵۳
[۳۱] معرفی کردن این «سه ابزار» خیلی مهم است، روزهایی در هفته یا سال به آن اختصاص داده شود
[۳۲]– مسلم، الترمذي، النسائي، ابن ماجة، أحمد، الدارمي و مانند این حدیث را أبو هريرة رضي الله عنه از النبي صلى الله عليه وسلم روایت کرده است که فرمود:«من دعا إلى هدى كان له من الأجر مثل أجور من تبعه لا ينقص ذلك من أجورهم شيئا ومن دعا إلى ضلالة كان عليه من الإثم مثل آثام من تبعه لا ينقص ذلك من آثامهم شيئا». همچنین أبي مسعود الأنصاري رضي الله عنه، می گوید که النبي صلى الله عليه وسلم فرموده است:«من دل على خير فله مثل أجر فاعل»، خرجهما مسلم في صحيحه
[۳۳]– مسلم، نسائی، احمد و دارمی
[۳۴]– أخرجه أبو داود في سننه
[۳۵]– البخاري (۵۷۲۷) ، ومسلم (۲۵۶۰) از أبي أيوب الأنصاري رضي الله عنه روایت کرده اند.
[۳۶]– أخرجه أَبُو دَاوُد من حَدِيث أبي هُرَيْرَة بِإِسْنَاد صَحِيح. وقال النووي رحمه الله في «رياض الصالحين» (ص ۴۳۳)؛ رواه أَبُو داود بإسناد عَلَى شرط البخاري ومسلم.وكذا صححه الألباني رحمه الله في «صحيح أبي داود»
[۳۷] پیاده شده از نوار صوتی شیخ ابوحمزه المهاجر هورامی حفظه الله
[۳۸] پیاده شده از نوار صوتی شیخ ابوحمزه المهاجر هورامی حفظه الله