اختلاف، فرهنگ اختلاف و تنها ابزار از میان برداشتن اختلاف
به قلم: خالد هورامی
اینکه در حین نماز دست بگیریم یا نه جزو مسائل فرعی و در وضع موجود غیر قابل گریز است و کاری به شیعه وسنی ندارد . مالکی ها، خوارج، شیعیان هنگام نماز دست نمی بندند و حنفی ها، شافعی ها و حنبلی ها در جاهای مختلفی دست را می بندند . یعنی همینهائی که دست هم می بندند هر کدام در جای مخصوصی آن را قرار می دهند . به گونه ای که احناف در زیر ناف، شافعی ها بین ناف و سینه و حنبلی ها بر روی سینه دست می بندند و…
اگر با دیدی شرعی به اینگونه مسائل فقهی میان مذاهب اسلامی شیعه و سنی نگریسته شود به راحتی می توان فهمید که در اصول کلی اختلافی نیست … اختلاف تنها بر سر فروع است که شبیه به اختلاف میان خود مذاهب اهل تسنن (شافعی، حنبلی و …) می باشد.
بر این اساس است که کسانی چون شیخ محمد غزالی می گویند: «در عرصه فقه تطبیقی (مقایسه ای) وقتی إشکال و اختلاف فقهی را که بین این یا آن نظر وجود دارد بررسی می‌کنیم، می بینیم که فاصله میان شیعه و سنی به همان مقدار است که بین مذهب فقهی ابوحنیفه با مذهب فقهی مالکی یا شافعی وجود دارد.
در مسائل اعتقادی نیز که گاه تابع وضع سیاسی حکومتها بوده دسته هائی از مسلمین چیزهائی را وارد مسائل عقیدتی کردند که از اعتقادات نیست و اختلافاتی را به اصول عقیده ربط دادند که بی ربط بودند.
بر این اساس بود که کسانی چون حسن البنا -تقبله الله – و سید قطب تقبله الله به همراه دسته هائی از علمای تشیع توافق کردند که همه مسلمانان اعم از سنی و شیعه بر پایه اصول مشترک گرد هم آیند و در امور جزئی که از اصول دین نیست و انکار آنها به معنای انکار دین نیست، یکدیگر را معذور بدارند و تأیید کردند که مسلمان، کسی است که به «اللَّه» پروردگار جهان، به محمد(صلی الله علیه وسلم) آخرین پیامبر و به قرآن کریم، کتاب آسمانی، به کعبه به عنوان قبله و خانه خدا و به روز رستاخیز و انجام آنچه در دین ضروری است ایمان و اعتقاد دارد.
واقعیت هم این است که مذاهب مختلف اسلامی هرگز اختلافشان هرگز بر سر اصل قرآن و سنت نبوده، بلکه اختلاف تنها بر سر فهم از قرآن و سنت بوده است که تنها با اجماع واحد تمام فرق اسلامی این اختلافات از بین می روند.
در این صورت تا زمانی که شورای اولی الامر واحد مسلمین و امت واحده و اجماع واحد به وجود نیاید این اختلافات اجتناب ناپذیر است و کسانی که تلاش دارند این اختلافات از بین برود بهترین کار این است که در مسیر شورای اولی الامر و تشکیل امت واحده و اجماع واحده که تنها از طریق حکومت اسلامی و تقویت و تصفیه ی نهادهای آن حاصل می گردد حرکت کنند و انرژی خود را بر این امر مهم متمرکز گردانند که با محقق شدن این مهم هزاران اختلاف دیگر خود به خود از بین می روند .