نقش وسایل ارتباط جمعی در استعمار فرانو( به روز شده )(۲۲۸)
بر گرفته از کتاب روابط متقابل اسلام و دین سکولاریسم
مؤلف: ابوحمزه المهاجر هورامی
تصور این موضوع که امپریالیسم ارتباطى چگونه از طریق شبکهى ارتباطات انگلیس، فرانسه، امریکا و سایر کشورهاى صنعتى بر کشورهاى جهان سوم اعمالمىشود، دشوار نیست. باید در نظر داشت که تلویزیون، سینما، ماهواره و اینترنت صرفاوسائل ارتباطى نیستند، بلکه دامنهى آنها وسیع بوده و براى ملتهایى که بخواهندنمادهاى فرهنگى، سیاسى و هویت خود را ارائه دهند، بسیار واجد اهمیت است.جریان آزاد ورود فرآوردههاى ارتباطى به جهان سوم در نهایت، به سیل مهیبى تبدیل شده که کنترل آن غیر ممکن است. اتکا به وسایل و تجهیزات پیشرفتهى الکترونیکى در شهرهایى که پس از دورهى استعمار گسترش یافتهاند، حاکى از آن است که آموزش نویسندگان،تهیهکنندگان، فروشندگان، بازیگران و متصدیان دوربین در چارچوب فرهنگ خارجى صورت پذیرفته است. برنامهها مطابق الگوهاى شبکهاى امریکایى، فرانسوى و یا انگلیسى تهیه مىشوند و در این زمینه، ارزشهاى خارجى ارائه شده به طور بنیادى، با عوامل بومى ارائه شده در ستیزند [۱]
هربرت شیلر، استاد دانشگاه کالیفرنیا، مىنویسد: واژهى «امپریالیسم فرهنگى» نشان دهندهى نوعى نفوذ اجتماعى است که از طریق آن، کشورى اساس تصورات، ارزشها، معلومات و هنجارهاى رفتارى و همچنین روش زندگى خود را به کشورهاى دیگر تحمیل مىکند. وسایل ارتباط عمومى بهترین نمونهى بنگاههاى عاملند که در فرایند رسوخ، به کارگرفته مىشوند. براى رسوخ کردن در سطح فراگیر وسایل ارتباطى خود نیز باید به وسیلهى قدرت سلطهگر رسوخ جو قبضه شوند[۲]
استعمار فرا نو( به روز شده ) از ترکیب هر۲ شکل گذشته به وجود می آید.استعمار فرانو در عین حال که از گزاره های اشکال قبلی استفاده می کند،دارای ویژگیهای خود نیز هست.استعمار فرا نو از ترکیب استعمار کهنه واستعمار نو شکل می گیرد؛ یعنی حضور نظامی در کنار توجیه رسانه ای برای حضور.نگاهی به عملکرد رسانه های غربی در توجیه اقدامات آمریکایی ها و انگلیسی ها و اسرائیلی ها در کنار کشورهای حامی برای اشغال کشورهای حوزه خاورمیانه مثل افغانستان، عراق ، سوریه ، لیبی ، یمن ، لبنان و… و قهرمانانه جلوه دادن اقدامات تروریستی وخرابکارانه ایشان در ایجاد تمدن،اخذ حقوق مردم محروم ،حمایت از حقوق بشر و…مؤید این مدعا است.
آیت ا… خامنه ای در این زمینه می گوید : «قدرت طلبان با ورود به مرحله استعمار فرانو، تلاش می‌کنند با تبلیغات و اغواگری، چهره‌ای رنگین از مستکبران جهان را در افکار عمومی ملت‌ها ترسیم کنند و آنان را جذب خود سازند؛ اما ملت‌ها می‌دانند که چهره واقعی آمریکا و انگلیس و دیگر قدرت‌طلبان همان چهره کریه و نفرت‌آوری است که در عراق و در زندان‌های ابوغریب و گوانتانامو آشکار شده است. مردم کشورهای اسلامی منتظر فرصت هستند تا نفرت عمیق خود را از ایالات متحده آمریکا و عواملش آشکار کنند و این واقعیات نشان می‌دهد که دوران استکبار رو به پایان است و در این مرحله، ملت‌های بااراده و آگاه می‌توانند نقش تاریخی ایفا کنند .» [۳]
اگر بخواهیم به طور خلاصه به ابزارهای سلطه و ویژگیهای استعمار فرانو( به روز شده ) اشاره کنیم باید گفت:
- ایجاد حکومت‌های منتخب ملی و وابسته به نظام سلطه جهانی
- استفاده از زور نرم‌افزاری (قدرت نرم)
- قلمرو زدایی
- حذف مفهوم استقلال
- تحمیل قراردادهای یک سویه بین‌المللی (تسلط بر نظام بین‌الملل)
- هویت‌زدایی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی (از ملل تحت سلطه)؛ از آن جمله اند.
در بیان تفاوت اساسی استعمار فرانو ( به روز شده ) با دوره های قبل می توان به:
- اشغال ملت‌ها و اشغال جامع و پایدار کشور به جای اشغال حاکمیت یا سرزمین؛
- مخفی بودن اشغال و رزم‌آرایی دشمن؛
- هزینه نکردن حیثیتی و عدم جای‌گذاری خاطره تلخ توسط استعمارگران؛
- حل تعارض و مقابله ملت‌ها با دولت‌های دست نشانده اشاره نمود.
اهداف و منافع استعمار فرانو ( به روز شده ) نیز در ۵ دسته قابل ارائه اند:
- مواد اولیه مثل نفت و غیره
- منافع تجاری (تولید، توزیع و مصرف)
- ژئوپلیتیک
- فرهنگی
- سیاسی – اعتقادی.
[۱] اسمیت، ۱۳۶۴، ص ۳۸
[۲] هربرت شیلر،وسایل ارتباط جمعی وامپراطوری آمریکا، احمد میرعابدینی،تهران،سروش،چاپ اول،۱۳۷۷،ص ۳۰
[۳]سخنرانی آیت ا… خامنه ای،دردیداربامسئولان صداوسیما،دیماه ۱۳۸۳