در این صورت اولی الامر به چه معناست که فرمان آن در امور اجتهادی«دین» نامیده شده و واجب الطاعه گردیده است؟ (۱۵۷)
بر گرفته از کتاب روابط متقابل اسلام و دین سکولاریسم
مؤلف: ابوحمزه المهاجر هورامی
مفهوم ولی امر در لغت و اصطلاح:
ابن منظور می گوید: «اولی، به معنای (ذوی) است، یعنی صاحب و همیشه به شیوه ی مضاف میآید، همانطور که الله بلند مرتبه میفرماید: وَأُولُو بَأْسٍ شَدِيدٍ، یعنی صاحب قدرتی شدید و تند.
ابن منظور می افزاید: «اولوا بمعنی ذوو لا یفرد له واحد و لا یتکلم به الا مضافا کقولک اولو باس شدید و اولو کرم». اولوا به معنی (ذوو) آمده و تنهایی ندارد و به مضاف نباشد نمیآید. مانند این که گفته میشود: اولوا باس شدید و اولوا کرم.[۱]
باز در ادامه میفرماید: و جمله «اولی الامر من المسلمین من یقوم بشانهم فی امر دینهم و جمیع ما ادی الی صلاحهم».و تمامیاولی الامر از مسلمانان کسانی هستند که امورشان را اجرایی میکنند در امر دینشان و همه اموری که باعث اصلاح امورشان میشود.[۲]
دکتر محمد بن عبدالله السعری میگوید: «اولوا: جمع، و قیل: لا مفرد له. و الارجح ان یکون جمعا ل(ولی)، بمعنی ذوو ای اصحاب ولا یاتی الا مضافا. فی مثل (اولوا الالباب) بمعنی ذوی. او اهل او اصحاب العقول». «اولوا جمع است، و گفته شده تفرد ندارد، اما راجح آن است جمع کلمه(ولی)[۳] است. به معنای صاحب، و جز به صورت مضاف نمیآید؛ مثلا اولوا الألباب یعنی ذوی، یا اهل یا صاحبان عقل».
اولی الامر در شریعت: «ان اولی الامر من المسلمین، من یقوم بشانهم فی امر دینهم و جمیع ما یودی الی صلاحهم». ولی امر آن است که از مسلمین باشد، کسی است که به پا میخیزد برای انجام امور دینیشان و همه اموری که آنان را به سوی خیر و صلاح پیش میبرد. [۴]به همين خاطر است برای اولی الامر شدن و واجب الاطاعه شدن از آنان، حکم کردنشان به شریعت و برپا کردن دین؛ شرط است.[۵]
اولی الامر در قرآن، سنت و سخنان عالمان:
خداوند متعال می فرمایند: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً. (النساء/۵۹)ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را، و اطاعت کنید پیامبر، و صاحبان امرتان را، و اگر درچیزی اختلاف کردید، آن را به خدا و پیامبر باز گردانید؛ اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، این بهتر و خوش فرجام تر است.
خداوند بلند مرتبه در این آیه روی به سوی مسلمانان مینماید و میفرماید ای کسانی که ایمان آورده اید در همهی امور مطیع فرمان الله و رسولش باشید. «وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ.» و از کارداران و علمای خودتان که از خودتان هستند نیز اطاعت کنید، یعنی به فرمان اولی الامر و نماینده ی شورایی گوش فرا دهید که از خودتان هستند؛ یعنی مسلمانند، «مِنكُمْ».
«فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ » آن گاه اگر در چیزی منازعه و اختلاف نمودید «فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ » به الله و رسولش بازگردید، یعنی: تنها قرآن و سنت داور و حکمتان باشد. بله لازم است در همۀ امور به سوی الله و رسولش بازگردیم، اینگونه پیداست که امر رسول الله نیز امر الله بلندمرتبه است؛ همانطور که در سوره ی النساء آیه ۸۰ آمده است: «مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ». پس با این ادله نباید به هیچ طریق و شیوه ای اختلافات و منازعهتان را نزد طواغیت زمانتان ببرید، «إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ» اگر باور به الله و روز آخرت دارید، باید اینگونه باشد. «ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً» آن بازگشت منازعات و اختلافات نزد قرآن و سنت، بهتر و زیباتر است برایتان. ادامه خواندن در این صورت اولی الامر به چه معناست که فرمان آن در امور اجتهادی«دین» نامیده شده و واجب الطاعه گردیده است؟ (۱۵۷)