چرا ، چگونه وتحت چه شرایطی قاضی محمد مرتد تسلیم نیروهای ارتش سکولارایران شد ؟
ارائه دهنده : رسول هورامی ( دبیر تاریخ )
پس از جنگ جهانی دوم،روسها از حضور ارتش خود در ایران بهره برده و دو هدف را در راستای هم پی گرفتند: تجزیه ی آذربایجان و شمال کردستان در راستای وصیتنامهی پتر و الحاق این سرزمینها به سرزمین خویش (هم چون دیگر بخش های جدا شده از ایران در قراردادهای گلستان و ترکمنچای و نیز گرفتن امتیاز نفت شمال و در نتیجه گستراندن بساطی به مانند انگلیسها در جنوب ایران .
روسها خواهان رسیدن به یکی از این دو هدف یا هردوی آن در کنار هم بودند و از حضور ارتش خود در ایران، برای رسیدن به اهدافشان سخت در تلاش بودند.
از اینرو، روز ۲۱ آذر۱۳۲۴ میر جعفر پیشهوری، به دستور مستقیم روسها، برپایی فرقهی دموکرات آذربایجان و حکومت خودمختار را در آذربایجان اعلام کرد. چندی پس از آن، قاضی محمد نیز به دستور روسها، با اعلام حزب دموکرات کردستان در راستای تجزیهی بخشی از مناطق کردنشین، در مهاباد اعلام جمهوری کرد و برای خودش پرچمی مجزا و آرم ونشانه ای مجزا به سبک جمهوری های شوروی کمونیستی ساخت .
بالاخره قوام با سیاست های سکولاریستی و بده بستانی خود توانست کاری کند که روسیه ارتش خود را از ایران خارج کند؛ بدین ترتیب پشت حزبهایی که از سوی روسها در ایران ساخته بود یعنی دو حزب دموکرات آذربایجان و کردستان، خالی شد.
روز هفدهم آذر، در حالی که زدوخوردهای پراکنده در محور زنجان ـ میانه، ادامه داشت، سران فرقهی دموکرات آذربایجان (پیشهوری،شبستری،پادگان، جاوید و غلام یحیی) که هنوز هم نمیتوانستند حقایق را آنگونه که هست دریابند، با لحن ملتمسانهای از رهبران شوروی، درخواست کردند: (۱) ادامه خواندن چرا ، چگونه وتحت چه شرایطی قاضی محمد مرتد تسلیم نیروهای ارتش سکولارایران شد ؟