تعریف جهاد و حکم آن ، توسط : خدا و رسول صلی الله علیه وسلم
ارائه دهنده : ابومحمد سنه ای
تعریف جهاد
جهاد در لغت از کلمه ( جهد) به فتح یا ضم جیم به معنی سعی, کوشش و مشقت است.
و در اصطلاح عبارت از جنگیدن محض برای اعلای کلمة الله در مقابل کفار, مفسدین و کسانیکه تحت امر کفار در مقابل مسلمانان می جنگند میباشد.
تعریف جهاد در پرتو احادیث نبوی
عَن عمربنِ عَبَسَةَ (رض) قال:قیلَ لِرَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و سلم ومَاالجِهَادُ؟ قَالَ اَن تُقَاتِلَ الکُفَارَ اِذَا لَقِیتَهُم قِیلَ فَاَ یُّ الجِهَادِ اَفضَلُ؟ قَالَ مَن عُقِرَ جَوَادُه وَاُهرِیقَ دَمُه.ُ رواه احمد والطبرانی وکنز العمال
حضرت عمروبن عبسة {رض} می فرماید: که از رسول الله درباره ی تعریف جهاد سؤال کرده شد رسول الله ارشاد فرمودند: هنگامی که با کافران رو در رو شدید با آنان بجنگید.
سؤال کرده شد کدام جهاد ازهمه افضل است؟ ارشا فرمودند: جهادی که اسب مجاهد کشته شود وخون خودش نیز ریخته شود.
اساس یا اصل در مشروعیت و فرضیت جهاد در راه خداوند ج کتاب (قران عظیم الشان), سنت و اجماع است.
خداوند متعال در قرآن عظیم الشان در مورد فرضیت جهاد چنین میفرماید:
کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ کُرْهٌ لَّکُمْ وَعَسَى أَن تَکْرَهُواْ شَیْئاً وَهُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَیْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَّکُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ (آیه 216سوره بقره)
جنگ بر شما واجب گشته است ، در حالیکه آن برای شما ناخوشایند است ، لیکن چه بسا چیزی را دوست نمی‌دارید و آن چیز برای شما نیک باشد ، و چه بسا چیزی را دوست داشته باشید و آن چیز برای شما بد باشد ، و خدا می‌داند(که صلاح و رستگاری شما در چیست) و شما نمی‌دانید.
خداوند بزرگ در سوره بقره میفرماید:
وَقَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (آیه ۲۴۴ سوره بقره)
و در راه خدا بجنگید و بدانید که خداوند شنوا و دانا است .
خداوند در سوره توبه آیه ۲۹ میفرماید:
قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ (آیه ۲۹ سوره توبه)
با کسانی از اهل کتاب کارزار کنید که به الله جل جلا له و به روز آخرت ایمان نمی آورند و آنچه را خدا و پیامبرش حرام گردانیده، حرام نمیدارند و به دین حق گردن نمی نهند تا آنکه با کمال خواری به دست خود جزیه دهند.
و همچنان در آیه ۳۴ سوره توبه
وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِکِینَ کَآفَّةً کَمَا یُقَاتِلُونَکُمْ کَآفَّة(آیه ۳۴ سوره توبه)
با همه مشرکان بجنگید همان گونه که آنان همه شان با شما می‌جنگند.
حکم جهاد از دیدگاه سنت
احادیث بیشماری در مورد فرضیت جهاد وجود دارد. از آن جمله حدیثی که رسول گرامی میفرماید:
عن ابی هریره رضی الله عنه مرفوعاً «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى یَشْهَدُوا أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّاللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَیُقِیمُوا الصَّلاةَ، وَیُوُتُوا الزَّکَاةَ، فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلا بِحَقِّ الإِسْلامِ، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ(بخارى:۲۵)
رسول الله فرمود: «از جانب خدا به من امر شده است که با مردم جهاد کنم تا زمانی که مردم به یگانگی الله و به حقانیت رسالت محمد شهادت دهند و نماز را اقامه کنند و زکات بدهند. پس هنگامی که این کارها را انجام دادند، مال و جان شان در برابر هرگونه تعرضی محفوظ خواهد ماند مگر در حقی که اسلام تعیین کرده است. و سرانجام کار آنان (در جهان آخرت) با خداست».
الجهاد ماض الی یوم القیامة
جهاد تا روز قیامت ادامه دارد
- فضیلت جهاد و مجاهدین از دیدگاه قرآن
جهاد و مبارزه با دشمنان اسلام در راه الله tبالاترین قله و بلندترین درجه اسلام است و بوسیله این فریضه مهم دینی بود که بیرق اسلام در شرق و غرب بر افراشته شد و این فرمان بزگ الله t از مهمترین عبادات است که مسلمان را به خداوند مقرب میسازد. و همچنان کوتاه ترین راه جنت جهاد فی سبیل الله است. خداوند بزرگ بلند ترین درجات را به مجاهدین و شهداء راه خود اعطاء کرده است. بدلیل اینکه حفاظت نماز و روزه بر جهاد است حفاظت قرآن بر جهاد است حفاظت مال و ناموس مسلمانان بر جهاد است, محافظت آبرو و عزت مسلمانان بر جهاد است, و خلاصه اینکه حفاظت تمام اسلام بر جهاد است.
آیات و احادیث زیادی در مورد فضیلت این امر مهم وجود دارد. میخواهم چند آیه قرآن کریم و حدیث رسول اکرم را متعلق به فضیلت جهاد فی سبیل الله نقل کنم.
خداوند عالم در مورد فضیلت و برتری مجاهدین نسبت به قاعدین(کسانیکه جهاد نمیکنند) میفرماید:
۱- لاَّ یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُوْلِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَکُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْراً عَظِیما (آیه۹۵ سوره نساء)
برابر نیستند مؤمنان خانه نشین غیر اهل ضرر، با آن مجاهدانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می کنند. خداوند کسانی را که با مال و جان خود جهاد می کنند مرتبه بالای بر خانه نشینان داده است. و خداوند همه را وعده نیکو داده، و خداوند مجاهدان را بر نشستگان ( بدون عذر ) با دادن اجر فراوان و بزرگ برتری بخشیده است.
«اهل ضرر: اهل معاذیر اند که عذرهای مانند بیماری، معلولیت، نابینایی، لنگی و غیره مشکلات که باعث بازداشتن شان از جهاد میشود میباشند، پس اگر نیت و عزم مؤمنان معذور فقط این باشد که در صورت نبود عذر، قطعاً به جهاد می رفتند، در این صورت آنها معذوران نیز در درجه مجاهدان قرار دارند، چنانکه در حدیث شریف آمده است:
عَنْ أَنَسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قال:رَجَعْنَا مِنْ غَزْوَةِ تَبُوکَ مَعَ النَّبِیِّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم فَقَالَ: «إِنَّ أَقْوَامَاً خلْفَنَا بالمدِینةِ مَا سَلَکْنَا شِعْباً وَلاَ وَادِیاً إِلاَّ وَهُمْ مَعَنَا، حَبَسَهُمْ الْعُذْرُ». ورواهُ البُخَارِیُّ
انس رضی الله عنه روایت نموده که فرمود: ما از جنگ تبوک با پیامبر بازگشتیم، آنحضرت فرمود: همانا، در مدینه کسانی را ترک نمودیم که هیچ راه کوهستانی و هیچ وادی را طی نکردیم مگر اینکه آنان با ما بودند و جز عذر، آنها را چیزی از همراهی با ما باز نداشت.
دارندگان عذر در صورتی که نیت و عقیده شان صحیح باشد، درجۀ مانند مجاهدان را دارند چنانچه در غیر آن از جمله خانه نشینان میباشند.
۲-الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ «۲۰»یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُم بِرَحْمَةٍ مِّنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَّهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُّقِیمٌ«۲۱» خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً إِنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ«۲۲» (آیه ۲۰-۲۱-۲۲سوره توبه)
کسانیکه ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با اموال و جانهایشان جهاد کرده اند نزد خداوند مقام والاتر دارند و آن گروه ایشان رستگاران اند. پروردگارشان آنان را به رحمتی از جانب خود و به خوشنودی و باغهای که در آن نعمتهای دایم و پایدار دارند مژده می دهد. همیشه اند در آن بطور ابد،بیگمان در پیشگاه خدا اجر بزرگی موجود است.
۳- فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالآخِرَةِ وَمَن یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیُقْتَلْ أَو یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیما(آیه۷۴ سوره نساء)
پس باید آنانیکه زندگی دنیا را به آخرت می فروشند در راه خدا بجنگند، پس هر کسی در راه خدا بجنگد و کشته شود یا پیروز شود، بزودی پاداش بزرگی به او خواهیم داد.
یعنی: اگر منافقین سست گام و غنیمت پرست، با دشمنان دین نجنگیدند، پس باید مؤمنان با اخلاص و نیت کامل که جانهایشان را نثار راه الله جل جلا له نموده و زندگانی دنیا را به آخرت می فروشند، با آنان بجنگند. این انگیزش و تشویقی از جانب خداوند مهربان برای مؤمنان است که بسوی میادین جنگ بشتابند. و با دشمنان اسلام با میل و رغبت کامل مبارزه کنند و هیچ ترس و بیم را در دلهایشان جا ندهند چرا خداوند بزرگ ضمانت نموده کسانی را که در راه او (جهاد) برایند و به دین اسلام غیرت کنند.
سپس حق تعالی مجاهدین راه خویش را در هردو صورت فوز (پیروزی) به شهادت یا پیروزی _ به پاداش و اجر عظیم جهاد فی سبیل الله به همراه برتری و غنیمت در دنیا وعده داده. چنانچه پیامبر بزرگ اسلام در حدیث شریف میفرماید:
عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنِ النَّبِیِّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم قَالَ: «انْتَدَبَ اللَّهُ لِمَنْ خَرَجَ فِی سَبِیلِهِ لا یُخْرِجُهُ إِلاَّ إِیمَانٌ بِی وَتَصْدِیقٌ بِرُسُلِی أَنْ أُرْجِعَهُ بِمَا نَالَ مِنْ أَجْرٍ أَوْ غَنِیمَةٍ، أَوْ أُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ.متفق علیه
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است وی میگوید که رسول الله فرمود: خداوند تبارک و تعالی ضامن شد کسی را که در راه خداوند برآمد در حالیکه او را به جهاد نمی کشد مگر ایمان به من و تصدیق به پیامبران من که او را بر گردانم به خانه اش با چیزیکه از اجر و ثواب و یا غنیمت به دست آورده است یا (اگر شهید شود) او را در بهشت در می آورم. (بخاری و مسلم)
پس برادران گرامی، این فضیلت و برکت جهاد است که خداوند t به سبب آن تضمین کامیابی مجاهدین را به عهده خویش میگیرد، خداوندی که بدون اراده او هیچ کسی داخل جنت شده نمیتواند. خوب غور کنید!
وقتیکه الله رب العزت خودش وعده کامیابی دنیا و آخرت را به مجاهدین فی سبیل الله میدهد چی شما را از جهاد در راه خدا باز داشته است؟؟
و همچنان خداوند بزرگ در مورد فضیلت مجاهدین چنین میفرماید:
۴- إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ (آیه ۱۱۱ سوره توبه)
همانا خداوند از مؤمنان جانها و مالهایشان را به این که بهشت برایشان باشد، خریده است، همان کسانیکه در راه خدا می جنگند و می کشند و کشته می شوند.این به عنوان وعده حقی در تورات و انجیل و قرآن به عهده اوست. و چی کسی از خدا و عهد خویش وفادارتر است؟ پس به معامله‌ای که کرده اید شاد باشید. و این همان کامیابی بزرگ است.
۵- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفّاً کَأَنَّهُم بُنیَانٌ مَّرْصُوصٌ(آیه ۴ سوره صف)
خداوند کسانى را دوست مىدارد که در راه او مبارزه مى کنند گوئى دیوار سربی و آهنین اند.
خداوند t کسانی را که در راه او مبارزه و قتال می کنند و به صف ایستاده اند و مانند بنایی محکم و غیر قابل انهدام ایستادگی دارند، دوست می دارد.
۶– یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ«۱۰» تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ«۱۱»( آیه۱۰-۱۱سوره صف)
ای مؤمنان! آیا شما را به تجارتی رهنمود سازم که شما را از عذاب بسیار دردناک دوزخ رها سازد؟ ( و آن این است که ) به خدا و پیغمبرش ایمان آورید، و در راه خدا با اموال و جانهای خود جهاد کنید . اگر بدانید این برای شما ( از هر چیز دیگری ) بهتر است .
خداوند t به مؤمنان خطاب میکند و میگوید: ای مؤمنان! آیا شما را به تجارت و معامله‌ای رهنمود سازم که شما را از عذاب بسیار دردناک دوزخ رها سازد؟ پس کیست که علاقه مند نشود که خدا او را بدین تجارت رهنمود فرماید؟ خداوند دراین آیه مبارک دو جمله را برای این معامله مهم پیشکش میکند. اینکه (تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ). «به خدا و پیغمبرشایمان آورید» و بعداً (وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ)
«و در راه خدا با اموال و جانهای خود جهاد کنید.»
پس ای برادران مسلمانم! این، خودش بس است که خداوند جل جلاله تضمین عفو و بخشش گناهان کسانی را که خاص در راه خدا جل جلالهمی جنگند می کند. چه کسی است که خداوند تضمین کند گناه او را ببخشد، و او دارائی خود را در راه خدا خرچ و مصرف نکند، و چیزی را بعلت حب مال و دنیا در پیش خود باقی بگذارد؟
- فضیلت جهاد و مجاهدین از دیدگاه سنت
پیامبر غیور اسلام صلی الله علیه و سلم احادیث بی شمار را در مورد فضیلت جهاد و مبارزه علیه دشمنان اسلام ارشاد فرموده فضایل که در هیچ عبادت الله متعال بجز جهاد حاصل نمیشود. بناءً از جمله چند حدیث را مرتبط به فضیلت این امر مهم ذکر میکنم.
بهترین عمل بعد از ایمان
۱- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم سُئِلَ: أَیُّ الْعَمَلِ أَفْضَلُ؟ فَقَالَ: «إِیمَانٌ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ». قِیلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ». قِیلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «حَجٌّ مَبْرُورٌ». (بخارى:۲۶)
از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که می گوید: از رسول الله صلی الله علیه و سلم سؤال شد: کدام عمل، بهتر است؟ فرمود: ایمان به خدا و رسولش. پرسیدند: سپس چه کاری؟ فرمود: «جهاد در راه الله». سؤال شد: بعد از آن، چه کاری؟ فرمود: «حج مقبول».
۲ـ عَنْ أَبِیْ هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم فَقَالَ: دُلَّنِی عَلَى عَمَلٍ یَعْدِلُ الْجِهَادَ قَالَ: «لا أَجِدُهُ». قَالَ: «هَلْ تَسْتَطِیعُ إِذَا خَرَجَ الْمُجَاهِدُ أَنْ تَدْخُلَ مَسْجِدَکَ فَتَقُومَ وَلا تَفْتُرَ وَتَصُومَ وَلا تُفْطِرَ»؟ قَالَ: وَمَنْ یَسْتَطِیعُ ذَلِکَ؟ (بخارى:۲۷۸۵)
ابوهریره رضی الله عنه می گوید: مردی نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم آمد و گفت: عملی به من معرفی کن که با جهاد، برابر باشد. رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «چنین عملی، سراغ ندارم». و افزود: «آیا تو می توانی از زمانی که مجاهد (برای جهاد) بیرون می رود، به مسجدت بروی و بدون احساس خستگی به نماز بایستی و بدون افطار، روزه بگیری (تا زمانی که مجاهد برگردد)»؟ آن مرد، گفت: چه کسی توانایی چنین کاری را دارد؟
فضیلت یک روز نگهبانی در راه خدا
۳ـ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم قَالَ: «رِبَاطُ یَوْمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا عَلَیْهَا، وَمَوْضِعُ سَوْطِ أَحَدِکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا عَلَیْهَا، وَالرَّوْحَةُ یَرُوحُهَا الْعَبْدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوِ الْغَدْوَةُ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا عَلَیْهَا». (بخارى:۲۸۹۲)
سهل بن سعد ساعدی رضی الله عنه روایت میکند که رسول الله صلی الله علیه و سلمفرمود: «یک روز نگهبانی در راه خدا از دنیا و آنچه در آن وجود دارد بهتر است. و به اندازة جای شلاق شما در بهشت، از دنیا و آنچه در آن وجود دارد بهتر است. و گامی که بنده، شام یا صبح در راه خدا بر می‌دارد، از دنیا و مافیها بهتر است».
بهترین مؤمن کسی است که با مال وجان خود، در راه خدا جهاد کند
۴- عَنْ أبی سَعِیدٍ الْخُدْرِیَّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَیُّ النَّاسِ أَفْضَلُ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم: «مُؤْمِنٌ یُجَاهِدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ». قَالُوا: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: «مُؤْمِنٌ فِی شِعْبٍ مِنَ الشِّعَابِ یَتَّقِی اللَّهَ وَیَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّهِ». (بخارى:۲۷۸۶)
ابوسعید خدری رضی الله عنه می گوید: پرسیدند: ای رسول خدا! بهترین مردم، چه کسی است؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «مؤمنی که با جان و مالش، در راه خدا، جهاد کند». پرسیدند: بعد از او، چه کسی، بهتر است؟ فرمود: «مؤمنی که راه تقوای خدا را در پیش می گیرد و در یکی از دره ها، زندگی می کند و به مردم، آسیبی نمی رساند».
۵ـ عَنْ أَبِی مُوسَى رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم فَقَالَ: الرَّجُلُ یُقَاتِلُ لِلْمَغْنَمِ وَالرَّجُلُ یُقَاتِلُ لِلذِّکْرِ وَالرَّجُلُ یُقَاتِلُ لِیُرَى مَکَانُهُ فَمَنْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ؟ قَالَ: «مَنْ قَاتَلَ لِتَکُونَ کَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیَا فَهُوَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ». (بخارى:۲۸۱۰)
ابوموسی رضی الله عنه می گوید: مردی نزد نبی اکرم صلی الله علیه و سلم آمد و گفت: یکی بخاطر غنیمت، دیگری بخاطر نام و نشان و فردی بخاطر ریا می جنگد. کدام یک، مجاهد راه خدا، بشمار می رود؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «کسی که برای اعلای کلمة الله بجنگد، او مجاهد راه خدا است».
۶ـ عَنْ أَبِیْ هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم یَقُولُ: «مَثَلُ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ یُجَاهِدُ فِی سَبِیلِهِ کَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ. وَتَوَکَّلَ اللَّهُ لِلْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِهِ بِأَنْ یَتَوَفَّاهُ أَنْ یُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ أَوْ یَرْجِعَهُ سَالِمًا مَعَ أَجْرٍ أَوْ غَنِیمَةٍ». (بخارى:۲۷۸۷)
ابوهریره رضی الله عنه می گوید: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «مثال مجاهد در راه خدا ـ و خدا بهتر می داند که چه کسی در راه او جهاد می کند ـ مانند کسی است که همیشه در حال روزه و نماز بسر می برد. و خداوند، تعهد نموده است که اگر مجاهدِ راهش را بمیراند، او را وارد بهشت سازد و (اگر زنده نگه دارد) سالم و تندرست، همراه پاداش یا غنیمت (به خانه) برگرداند».
ایمان وعمل صالح، قبل از جهاد
۷- عَنِ الْبَرَاءِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قال: أَتَى النَّبِیَّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم رَجُلٌ مُقَنَّعٌ بِالْحَدِیدِ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، أُقَاتِلُ أَوْ أُسْلِمُ؟ قَالَ: «أَسْلِمْ ثُمَّ قَاتِلْ». فَأَسْلَمَ ثُمَّ قَاتَلَ فَقُتِلَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم: «عَمِلَ قَلِیلاً وَأُجِرَ کَثِیرًا». (بخارى:۲۸۰۸)
براء رضی الله عنه می گوید: مردی زره پوش نزد نبی اکرم صلی الله علیه و سلم آمد و گفت: یا رسول الله! به جهاد بروم یا مسلمان شوم؟ آنحضرت صلی الله علیه و سلم فرمود: مسلمان شو. آنگاه جهاد کن». لذا، آن مرد، مسلمان شد. سپس جهاد کرد و کشته شد. رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «عملی اندک انجام داد ولی پاداشی بزرگ، دریافت کرد».
فضیلت مجهز کردن مجاهد و یا سرپرستی خانوده‌اش بطور شایسته
۸- عَنْ زَیْدِ بْنِ خَالِدٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِخَیْرٍ فَقَدْ غَزَا». (بخارى:۲۸۴۳)
زید بن خالد رضی الله عنه روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «هرکس که مجاهدی را در راه خدا، مجهز کند (ساز و برگ نظامی اش را فراهم سازد) همانا جهاد کرده است. و هر کس که خانوادة مجاهدی را بنحو شایسته، سرپرستی نماید، او نیز جهاد کرده است».
زخمی شدن در راه الله
۹- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم قَالَ: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لا یُکْلَمُ أَحَدٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ یُکْلَمُ فِی سَبِیلِهِ إِلاَّ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَاللَّوْنُ لَوْنُ الدَّمِ وَالرِّیحُ رِیحُ الْمِسْکِ». (بخارى:۲۸۰۳)
ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، هرکس، در در راه خدا زخمی شود ـ وخدا بهتر می داند چه کسی در راه او زخمی می شود ـ روز قیامت، در حالی حشر می شود، که رنگ زخمش، رنگ خون، و بوی آن، بوی مشک خواهد بود».
ثواب پرورش اسب برای جهاد
۱۰- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم: «مَنِ احْتَبَسَ فَرَسًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ إِیمَانًا بِاللَّهِ وَتَصْدِیقًا بِوَعْدِهِ فَإِنَّ شِبَعَهُ وَرِیَّهُ وَرَوْثَهُ وَبَوْلَهُ فِی مِیزَانِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ». (بخاری:۲۸۵۳)
ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند که نبی اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: «هرکس که اسبی را در راه خدا (برای جهاد) با ایمان به خدا و تصدیق وعده هایش، نگهداری کند، روز قیامت، خوردن و نوشیدن و ادرار و مدفوع آن اسب، در تراوزی اعمالش قرار خواهد گرفت».
- وَّاَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ
ای مسلمانان! هر چه در توان دارید برای مبارزه با دشمنان اسلام از قوه مهیا سازید.
الله متعال در آیه ذیل به مسلمانان خطاب می کند و می فرماید که همت و غیرت تان را در راه مبارزه با دشمنان قرآن به خرچ بدهید و هر آنچه در توان دارید برای سرکوبی و هراسانیدن دشمنان تان که کفار و یا مرتدین و منافقین می باشند صرف نمایید.
وَّاَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ. (انفال:۶۰)
برای (مبارزه با) آنان تا آنجا که میتوانید نیرو و (از جمله) اسب های ورزیده آماده سازید ، تا بدان (آمادگی و ساز و برگ جنگی) دشمنِ خدا و دشمن خویش را بترسانید ، و کسان دیگری جز آنان را نیز به هراس اندازید که ایشان را نمی شناسید و خدا آنان را می شناسد.(انفال:۶۰)
یعنی ای مسلمانان! هر چه در توان دارید برای مبارزه با دشمنان اسلام از قوه مهیا سازید. قوه: هر چیز است که بتوان با آن در جنگ نیرومند شد و توان رزمی را بالا برد، از جمله: تجهیزنفرات، تاّمین سلاح، مهمات، موتر و موترسایکل، ساختن سنگرهای مستحکم، آموزش فنون جنگ و سایر تدبیرات جنگی که باید توان و تلاش مسلمانان صرف آن بشود. ابن کثیر می گوید: معنای قوه وسیع است. شایان ذکر است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم در حدیث شریف «قوه» را به «رمی: افگندن تیر» تفسیر کرده اند: اّلا إن القوة الرمی: یعنی آگاه باشید که قوه تیر اندازی است. لذا آماده ساختن وسایل تیر اندازی و شلیک گلوله با همه انواع آن- از راکت و توپ های مختلف گرفته تا بمب اتوم و غیره – در مفهوم «رمی» شامل است و ای مسلمانان! هر چه در توان دارید از اسبان آماده در برابر دشمن مهیا سازید. در حدیث شریف آمده است: «در پیشانی اسبان تا روز قیامت خیر بسته شده، یعنی پاداش و غنیمت» تا با آن تدارکات و آمادگی ها دشمنان خدا و دشمنان خویش را بترسانید و کسان دیگری بغیر آنان را نیز به هراس اندازید که ایشان را نمی شناسید و خدا آنان را می شناسد.
- بلندترین درجات بهشت از آن چه کسانی است؟
الحمدلله،
از جمله کسانی که به درجات بلند در بهشت راه پیدا می‌کنند، شهداء هستند و مهمترین و بهترین شهداء کسانی هستند که در صفوف اول جبهه می جنگند و به پشت سر خود نگاه نمیکنند تا اینکه به شهادت برسند.
۱- در مسند احمد و معجم طبرانی به سندی صحیح از نعیم بن همار روایت شده که رسولالله صلی الله علیه وسلم فرمود: «افضل الشهداء الذین یقاتلون فی الصف الاول، فلا یلتفتون وجوههم حتی یقتلوا، اولئک یتطلبون فی لاغرف الاولی من الجنة، یضحک الیهم ربک، فاذا ضحک ربک الی عبد فی موطن فلا حساب علیه». مسند احمد (۵/۲۸۷) صحیح الجامع الصغیر:) شماره: ۱۱۱۸ .
(بهترین شهداء کسانی هستند که در راه خداوند می جنگند و دیگر به عقب نگاه نمیکنند تا اینکه شهید میشوند. اینها در بالا خانه های بهشت قدم می‌زنند. پروردگارت به طرف آنان تبسم میکند و هرگاه پروردگار به طرف بنده ای تبسم کند، دیگر مورد محاسبه قرار نمی‌گیرد).
۲- هم چنین سرپرست بیوه ها و مساکین، در بهشت همان جایگاهی دارند که شهیدان راه خداوند دارد. از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که رسولالله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«الساعی علی الارملة و المسکین کالمجاهد فی سبیل الله و احسبه قال: کالقائم لا یفتر و کالصائم لا یفطر».
(اداره کنندگان امور بیوه ها و مساکین مانند مجاهدین در راه الله هستد. راوی میگوید: گمانم بر این است که فرمودند: مانند شب زنده داری که خسته نمیشود و روزه داری که افطار نمی‌کند). صحیح مسلم، کتاب: الزهد، شماره: ۲۹۸۲ .
۳- جایگاه قیم و سرپرست ایتام.
در صحیح مسلم از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که رسولالله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«کافل الیتیم له او لغیره، انا و هو کهاتین فی الجنة» و اشار بالسبابة و الوسطی.
(فاصله‌ی من وکفیل یتیم – خواه مال خودش باشند یا مال دیگران- مانند فاصله‌ی دو انگشت سبابه و ابهام است). همان منبع
۴- خداوند درجه والدین را به برکت دعاء فرزندان ترفیع میدهد. در مسند احمد از حضرت ابی هریره روایت شده که رسولالله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«ان الله لیرفع الدرجه للعبد الصالح فی الجنه- فیقول: یا رب، انَّی لی هذا؟ فیقول: باستغفار ولدک لک».
(خداوند در بهشت درجه و امتیاز بنده صالحش را افزایش میدهد. بنده میگوید: پروردگارا! این از کجاست؟ خداوند میفرماید: این حاصل استغفار فرزندت برای تو است).
……………………………………………………………………………………………
حــــالات جـــهــاد
جهاد دو حالت دارد
۱ – فرض کفائى 2- فرض عین
اول- فرض کفایی (جهاد هجومی)
فرض کفایه آن فرضی است که وقتی عدۀ مسلمانان آنرا انجام دادند، از ذمۀ دیگران ساقط می گردد.
هر گاه مسلمانان دارای قوت و نیروه کافی در سراسر دنیا باشند و غلبه و رعب به مسلمانان حاصل گردد دراین وقت برای بقای فریضه جهاد و نشر احکام شرعی در یک حصه از دنیا به یک گروه مسلمانان ضرورت است که همرای کفار جنگ کنند، در این حالت جهاد از گردن تمام مسلمانان ساقط میگردد. و اگر تمام مسلمانان این جهاد را ترک کنند همه گنهکار میشوند.
یا جهاد زمانى فرض کفایى مى باشد که خلیفۀ مسلمانان براى حمله بر سرزمین هاى کفار نیرو بفرستد، بطوری که کفار در حالتی باشند که برای مقابله و جنگ با مسلمانان قصد هیچ ساز و برگ و بسیج را نداشته باشند، بجز گروهى که به جهاد سوق داده مى شوند، چنین جهاد بر سائرین فرض کفایى است.
طریقۀ جهاد درین وقت این است که هنگام که مجاهدین، شهر یا کشور کفار را محاصره کردند یا قصد دخول به کشور کفار را دارند: اول باید کفار را به اسلام دعوت نمایند اگر اسلام نیاوردند باید از ایشان جزیه خواسته شود و جزیه بدهند اگر جزیه را هم رد کردند مجاهدین باید از خداوند کمک خواسته وبا انها بجنگند و ایشانرا به قتل برسانند.
دوم- فرض عین ( جهاد دفاعی) راندن کفار از میهن اسلامی
فرض عین به فرضی گفته می شود که بر هر مسلمانی واجب است؛ آنرا خودش، مانند نماز و روزه، و غیره فرایض انجام دهد.
در حالات ذیل جهاد صورت و حالت فرض عین را به خود میگیرد.
۱- وقتی که کفار به کشوری از کشور های اسلامی هجوم آورند و مسلحانه داخل شوند.
۲- وقتی که مسلمانان و کفار در صف جنگ در مقابل هم قرار گیرند در کشور اسلامی و دو سپاه در کمین یک دیگر بنشینند.
۳- وقتی که رهبر مسلمانان افراد و یا قومی معینی را امر بسیج دهد بر آنها واجب است که از امام اطاعت کنند.
۴- وقتی که کفار دسته ی از مسلمانان را به اسارت گیرند.
این جهاد نه تنها فرض عین است بلکه از مهم ترین فرضهای عین محسوب می شود.