Дарсхойи муқаддамотий / дарси дувум:
Шинохти жохилияти навини дини секуляризм,ек зарурат жихати хифзи иймон ва жиход, ва пархез аз ширк.
Пиёда шуда аз навори совтийи шайх мужохид : Абу Хамза мухожир хўромий.
Бисмиллах валхамдулиллах.
“Ба рости хамд ва сипос танхо лойиқи худост,уро шукр мегуем ва аз у дархости кўмак ва омурзиш мекунем, ва панох мебарем ба худо аз шурури нафсхойимон ва аз бадихойи аъмолимон, хар касики худо уро хидоят кунад хеч кас наметавонад уро гумрох кунад ва хар касики худованд уро гумрох намояд хеч кас наметавонад уро хидоят дихад ва шаходат медихемки хеч илох бар хаққи ба жузъ аллох нестки танхо ва бешарик аст,ва шаходат медихамки Мухаммад банда ва фристодайи уст.”
“Эй касоники иймон овардайид ончунонки шайиста аст, аз худо битарсид ва намирид магар онки мусалмон бошид.”
“Эй мардумон (эй инсонхо ) аз ( хашми ) парвардигоритон бипархезид (битарсид),парвардигорики шуморо аз ек инсон биёфарид ва (сипас ) хамсаришро аз новъи у офарид ва аз он ду нафар мардон ва занон фаровони мунташир сохт.Ва аз ( хашми ) худойи бипархезидки хамдигарро биду сўганд медихид, ва бипархезид аз инки пейванди хешовандиро гусихта дорид зеро бегумон худованд муроқиби шумост.”
“Эй мўъминон аз худо битарсид ва сухани хақ ва дуруст бигуйид.Дар натижа худо (тўвфиқи хейритон медихад ва ) аъмолитонро шайиста мегардонад ва гунохонитонро мебахшояд.Аслан хар кас аз худо ва пайғамбариш фармонбурдори кунад,қатъан ба пийрузий ва комёбий бузурги даст меёбад.”
Аммо баъад :росттарин сухан ,китоби худо ва бехтарин равиш,равиши Мухаммад саллоллоху алайхи васаллам аст,ва бадтарин умур навовари дар дин аст, ва хар тоза пейдо шудайи дар дин,бидъат ва хар бидъати гумрохий ва хар гумрохий дар оташ аст.
Ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатуху.
Ин муқаддамаро росулуллох саллаллоху алайхи васаллам қобли аз хар хутба ва суханроний ирод мефармуданд.
Дарси имрузийи мо, дар мовриди :шинохти жохилияти навини дини секуляризм, ба унвони ек зарурат жихати хифзи иймон ва жиход ва пархез аз ширк аст.
Муслим ва Бухорий аз Хузайфа розиаллоху анху нақл кардандки мегуяд:”мардум аз росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар мовриди хейр ва хуби мепурсиданд аммо ман дар мовриди шар ва бади;чун метарсидамки мабодо гирифтори он шавам”.
Дар ин сурат,танхо шиносойи хейр ва хақ кофий нест.Чун ,агар танхо хейр ва хубиро бишносем мумкин аст гирифтори бади ва шарри шавем ва надонем ин корики дучориш шудаем шар ва бади аст.Мисли аксари мусалмонзодахоики дучори жохилият ва офати дини секуляризм шуданд,аммо аз хақиқати он бехабар хастанд.
Бар ин асос астки Умар ибни Хаттоб мегуяд:”Занжири ислом халқа-халқа гусихта мешавад пора мешавад,чи вақт? Хар гох дар ислом касони рушд ва ба вужуд биёбандки жохилиятро намешносанд.”
Сахобайи росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хейр ва шарро комилан мешнохтанд чун дар он (шар )парвариш ёфта буданд ва қотиъона хейрро дуст доштанд ва аз шар безор буданд.Чун зебоий ва хуби иймон ва амали солих ва зишти ва палидий куфр ва гунохонро медонистанд.Ба хамин далил будки иймони онхо ва фахм ва дирояти онхо аз касоники пас аз онхо омаданд қавитар ва босалобаттар ва мохкамтар буд ва касони чун Сумайя,Хадича,Мусъаб ,Билол………..ва аз чанон жохилияти зухур карданд ва ба чанон даражайи аз қудрати иймон,салобат ва истиқомат расиданд.
Дар замонхойи баъад хам,касоники жохилиятро хуб фахмиданд,аз касоники қаблан аз падар ва модари мусалмон ба дунё омаданд ва жохилиятро нашинохтанд исломро хам бехтар фахмиданд ва дар рохи иймон ва жиход масиришон ба сахоба наздиктар буда дар ин сурат,замоники ек мусалмон мегуяд :”ла илаха ” ва куфр ба тоғут мекунад ,бояд қабли аз гуфтан “иллаллох” ва гардан находан ба дастурот ва қонуни шариати аллох,шинохти сахихи аз “ла илаха “ва куфр ба тоғут ва жохилият дошта бошад.
“Жахл ” ба маъни пейравий накардан аз хақ меояд;касики амали бар хилофи хақ анжом дод,чи нисбат ба он амал огох бошад ё набошад,ба чанин шахси жохил гуфта мешавад.Ба хамин далил, уламойи гузашта чун Олусий ва ибни Манзур гуфтанд: хар каси ба илмики дорад ,амал накунад жохил аст.
Холо касоники амали бар хилофи хақ анжом дихандки қаблан дар он замина огохи касб накарда бошанд ва воқеъан ба он огох набошанд,мисли касики ек одам ниёзмандиро мебинад аммо чун он ниёзманд,ниёзи худишро ошкор намекунад,он шахс хиёл мекунадки ин ниёзманд,шахси ғаний ва сирватманди аст.Аллохи мутаол чанин шахсики хақро нафахмида боз жохил медонад ва мефармояд:
يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ(بقره/۲۷۳)،
Ниёзмандони хастандки ба хотири обрўманди ва хештандорики мекунанд шахси жохил онхоро доро ва ғаний ба хисоб меоварад.
То инжо манзур аз жахл ва жохил касони хастандки мумкин аст мусалмон бошандки нисбат ба ахкоми хосси жохил бошанд аммо,дар соири маворид олим бошанд,ё мумкин аст ғейри мусалмони бошадки илова бар жахолатиш дар мовриди соири ахком хақ,дар ин моврид мушаххас хам жохил бошад.
Дар ин сурат,ин ғейри мусалмон беморийи жахли у шиддат гирифта ва ин жахл табдил ба холат,рох,равиш ва одоб ва русуми шудаки холати фарханги умумий ба худиш гирифта; ва ин фарханги умумий арзишхо ва зидди арзишхо,бояд ва набоядхо,қавонин ва нигариши у ба дунёро таъйин мекунад,ва барои шахс ақоид ва рафтори хоссиро ба армағон меоварадки жахон бинийи он шахсро шикл медихад.
Замоники жахл дар жомеъа ба ин даража иртиқо пейдо мекунад ва ба ин даража мерасад,аллохи мутаол дар тўвсифи ин жомеъа аз каламайи жохилият истеъфода мекунад,ва мавориди истеъмол ва завоёйи кулли ин жохилиятро дар чохор сураи маданий барои мо ровшан мекунад:
Дар ояйи ۱۵۴ оли имрон,аз зон ва гумони жохилий дар андиша ва қалб сухбат мекунад ва мефармояд:
“یظنون بالله غیر الحق ظن الجاهلیه” (آل عمران/۱۵۴)،
Дар борайи худо пандорхойи нодурусти чун пандорхойи замони жохилият доштанд.
Шакки жохилият,ба мафхуми хоким шудани зон ва гумон ва шаккокият дар ақоид ва жахонбини аст.Ончи имруза дар гирдхамойихойи босаводхо ва аъвоми секуляр дида мешавад.Бунёнгузорийи ақоид ва бовархойишон дар мовриди хилқати инсон,мовжудот,худо,бехишт ва умури ғайбий бар асоси таваххумот аст;яъни бовархойи онхо таваххум ва шак ва гумон зер банойи онхост,на яқин ва итминон.
Баъди аз гумон ва шак дар дарун ва дар фикр ва қалб,мо дар ояйи ۵۰ сураи моида ба еки аз завоёи умда ва зербанойи жохилият ишора мекунем яъни,хукми жохилий ва жохилият дар масалайи қонунгузорий.Чизики мо имруза дар қавонини тамоми кишвархо ва ахзоби секуляр онро мушохада мукунем.Метавон гуфтки хеч ек аз қавонини зербанойи дини секуляризм ва мазохиби мухталифи он аз шариат ва қонуни аллох гирифта нашуданд,балки бар зидди ин шариати аллох ва дар ростойи нобуди қавонини аллох ба вужуд омаданд.Аллохи мутаол мефармояд:
: “أَفَحُکْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّه حُکْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ” (مائده/۵۰)
Оё жуёйи хукми жохилият хастанд?Оё чи каси барои афрод мўътақид,бехтар аз худо хукм мекунад?
Замоники ин шак ва гумонхои жохилий,табдил ба қонун ва хукм мешаванд,пас аз кинор находани қонуни аллох,еки аз боризтарин намодхойи жохилият,зохир шудан ва худнамоийи жохилийи занон дар малаъи ом аст.Ин хамон чизи астки мо дар замони Отатурк,Ризохон ва соири хукуматхойи секуляр ва хатто ахзоби секуляри махаллийи худмон ё кишвархойи дигар,да қолиби кашфи хижоб ё дар маъни дақиқи он,кашфи аврот дидаем ва хануз хам дорем мебинем.Дар мовриди бехаёйи ва бепарвойи занон дар жомеъа ва хўрийи онхо ва нишон додани ончи худо гуфта бояд пўшида бошад ниёз ба жустажу ва тахқиқ ва тўвзихи зиёдий надорад,чун хамма дар атрофи худ ё дар конолхойи мохвороий ва ижтимоий онро мушохада мекунанд.
Кашфи аврот,лухт шудани одам ва хаво,хамон натижайи амалийи васвасахойи будки шайтон ба он даст ёфт.Шайтон ва пейравони он саъй доранд бо лухт кардани зан,барои инсонхойики дар он жомеъайи жохилий ва жохилият ба сар мебаранд чизи ғейри аз ек шикам ва ек шахват боқий нагузоранд.Ин еки аз мақосиди шайтон ва еки аз конолхойи будаки шайтон ва ёрониш саъй карданд дар кинори он бақияйи қавонини худишонро ба пеш бибаранд.
Шумо тасаввур кунид имом Муслим дар сахихи худ хадиси ба шуморайи ۳۰۲۸ меоварадки нишон медихад илова бар мардхо,занхо хам ба сурати лухт каъбаро тавоф мекарданд.Барои хамин,аллох мутаол дар жохойи мухталиф зимни ишора ба неъмати либос ва коргардхойи он,дар ояйи ۲۷ сурайи Аъроф ба бани одам хашдор медихадки хушёр бошанд хамон балойики шайтон бар сари одам оворд бар сари шумо хам наёварад ва бо васвасахоиш лухтитон накунад.
Бо дарки ин воқеийят мутавжжих мешавемки талош барои барахна кардани одамхо,еки аз ахдофи шайтон буда ва қидаматиш ба диринагий хилқати инсон дорад.Ва боз мутаважжих мешавемки амалий кардани ин мархала ва барахна кардани инсонхо еки аз нақшахойи стротежик шайтон ва ёрониш алайхи фарзандони одам буда аст.Аллохи мутаол хам дар ояйи ۳۳ сураи Ахзоб ба ин рафтори жохилий ишора карда ва мефармояд:
: وَلاتَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِيَّةِ الأولى”(احزاب/۳۳)
Ва хамчунин жохилияти пешин дар миёни мардум зохир нашавид ва худномойи накунид.
Ин мавориди се гонайики матрах шуд бар асоси жахли нафахмий бано шуданд ва намешавад ба рости ва хақиқат аз онхо дифоъ кард каси наметавонад асоси рости,хақиқат ва истидлоли дуруст аз онхо дифоъ ва посдори кунад.Ба хамин далил,жохилхо дар ин гуна жавомеъи жохилий танхо барасоси таассуб,калла хушуки,худсари,лажбозий ва ек дандагий ва бо тавассул ба зур аслаха бо мухолифини худ бархурд мекунад.Аллох мутаол дар ояйи ۲۶ сураи Фатх жохилиятро ба маъни хамийят ва таассуб ба кор мебурд ва мефармояд:
إِذْ جَعَلَ الَّذينَ کَفَرُوافيقُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ.
Таъкид бар хостахойи нобажо,таассуб дарборайи нажод ва қовм ва қабила,огохихойи ночиз ва жонибдорийи бедалил аз ақоид ва андишахо,маъни хамийят ва таассуби жохилият аст.
Дар ин сурат мо жохилиятро дар даруни ва афкори афрод,дар қавонин ва ахкоми хоким бар онхо,дар зухури ин афкор ва қавонин ба сурати амалий дар жомеъа ва дар шевайи бархурди ин жохилият бо мухолифинишон мушохада мекунем.Ин,чохор услуб ва чохор муфхуми жохилият будаки ин оёт ба он ишора мекунад.
Ин назар замони хам,доврони қобли аз баъсати росулуллох саллаллоху алайхи васалламро доврони жохилияти ула исмгузори карданд.Албатта бо оётики зикр шуд ва оёти мушобих дар ин замина дар қуръон меояд мушаххас мешавадки аллох мутаол вужуди ин довраро таъкид мекунадки иддайи ۱۵۰ то ۲۰۰ сол қобли аз баъсатро машмули ин довра медонанд.
Бо ин васф жохилият ек мафхум аст,ва дар истелохи шаръий яъни дур шудан аз хақ ва адами огохий ба тўвхид ва дини ислом.Пас,намешавад жохилиятро ба маънийи дури аз улуми тажрубийи руз ва донишхойи тажрубийи башарий донист,балки жохилият мафхуми аст ба маънийи дурий аз қавонин ва арзишхойи шариати аллох.Бо ин нигариш астки мефахмем чиро Абул хакам профессор ва донишманди бузурги он замон ,он жомеъа мулаққаб ба Абу Жахл мешавад.
Бо инки аъроб мумкин аст дар заминахойи улуми тажрубий нисбат ба ақвоми атрофи худишон монанди румихо ва мисли эронихо ақаб мондатар буда бошанд аммо дар улуми нез бартарихойи доштанд.Буданд мисли ситорашуносий,жуғрофиёйи табиий,бодшуносий,насаб шуносий,адабиёт ва шеър ва …………пас жохилияти онхо мутародифи нодонийи ба улуми руз ва мутазоди улуми тажрубий ва савод ва огохихойи тажрубий набуд,балки жохилият дар муқобили қонуни шариати аллох ва арзишхойи дини буд.Барои хамин аллохи мутаол дар қолиби суъол мефармояд:
: أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّهِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ؛
Оё дунболи хукми жохилият хастанд?Барои мардумики ахли яқин хастанд чи хукми бехтар аз хукми худост?
Оя бу сурати возих ва ошкора ба мо мегуядки жохилият мафхуми дар баробари хукм ва қонуни худост,на мовзуъ ва мафхуми дар баробари савод ва тамаддун ва технология ва пешрафтхойи (фанний ва фаровонийи тўлид) тўлид ва фарди фаровони тўлид.
Замоники хадафи тамом пайғамбарон куфр ба тоғут ва дунболи он иймон ба қонун ва шариати аллох матрах мешавад,бояд фахмид масала бар сари босавод будан ё набудан ё огохи ё адами огохи бар улуми тажрубий нест балки,масала бар манхажи ба жахонбини ва ба қонун ва барномайи бармегардадки онхо барои худишон интихоб карданд.Аллохи мутаол мефармояд:
– وَلَقَدْ بَعَثْنا فيکُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ(نحل/۳۶)،
Мо миёни хар миллати пайғамбариро фристодаем (ва мухтавои даъвати хаммаи пайғамбарон ин буда аст) ки худоро бипарастид (Аниъбудуллоха яъни ибодат ва қонун ва барнома манхажитон ибодат яъни тамоми афъолики инсон бар асоси қонуни шариати аллох анжом бидихадки ибодатитон фақат барои аллох бошад) ва аз тоғут дури кунид. Дар жойи дигари мефармояд:
فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقداستَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقيلاَانْفِصامَ لَها(بقره/۲۵۶)،
Касики аз тоғут (куфр кунад ба тоғут ва тоғутро зери по бигузорад) нофармони тоғут кунад ва ба худо иймон биёварад,ба мохкамтарин дастовизи чанг зада аст ( ва уро аз суқут ва халокат мерахонад ва ) аслан гусастан надорад.Ин дастовизики ба он чанг зада аст.
Куфр ба тоғут яъни ла илаха ва иймон ба қонуни шариати аллох яъни иллаллох .Бар хамин асос будки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармуд:
: قولوا لا اله الا الله تفلحوا
Бигуйид ла илаха иллаллох то ростгор шавид.
Бо ин вужуд,нуқтайики барои ман жолиб аст ва метавон мафхуми жохил ва жохилиятро айнитар кунад,ба кор бурдани каламайи олим ва уламо барои мусалмонони ахли тўвхиди чун Сумайя,Ёсир ва Аммор ва Билол ва ………..астки тамоми ин азизон аз хондан ва невиштан бебахра ва дар воқеъ бесавод буданд ва дар муқобил,ба кор бурдан каламайи жохил барои каси чун Абулхакам астки чунончи гуфта шуд донишманд ва саромади савод ва донишхойи он рузгор буд.Дар ин сурат,шахс метавонад босавод,лисонсу,фовқи лисонсу,донишманд ва доктор ва профессор бошад аммо жохил ва шахс метавонад дар баробар бесавод бошад аммо олим.Ин нигариши қуръони аст,ин нигариш астки аллохи мутаол ба мо дар моврид олим ва жохил ёд медихад.Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хам бесавод буд,ин нуқтайики хийлихо намехоханд ба он диққат кунанд ва табиий астки хамчунин атрофиёниш нисбат ба улуми тажрубий роижи он замон оз огохийи чандони бархурдор набуд аммо,олими буд ба тамоми маъно.Пас,жохилият наметавонад дар баробари савод ва улуми тажрубий қарор бигирад.Балки,жохилият хукм ва қонуни астки дар баробари хукм ва қонуни ислом қарор гирифта бошад.Ба хамин далил,ислом марги жохилиятро муқаддамаи зухур ва ғолиб шудан қавонини шариати аллох медонад,дар ин жо жохилият дар баробари ислом қарор мегирад.
Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам хенгомики “Муоз ибн Жабал” ро ба Яман эъзом мекунад,бу у дастур медихад:
«أَمِتْ أَمْرَ اَلْجَاهِلِيَّةِ إِلاَّ مَا سَنَّهُ اَلْإِسْلاَمُ وَ أَظْهِرْ أَمْرَ اَلْإِسْلاَمِ كُلَّهُ صَغِيرَهُ وَ كَبِيرَهُ
Умури асри жохилиятро ,жуз ончи ислом таъйидиш карда,риша кан кун ва бимирон, ва амри исломро,чи кучик ва чи бузург,аланий соз ва хоким гардон.Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дар баробари аъробийки солиёни сол фарханг ва қавонини жохилий ва ақоиди хурофий бар онхо хукумат карда буд,чанин мегуфт:
«کُلُّ مَأْثَرَهٍ فِی الْجاهِلِیَّهِ تَحْتَ قَدَمی»
Тамоми ончи аз жохилият аст зери пойи ман қарор гирифт.Бале,тамоми ончи жохилият аст бояд зери по бугузорем.Пас ,жохилият ба маъни жахл ба улуми тажрубий ва фунун ва технология нест,балки жахл ба қонуни шариати аллох ва жахл ба дастури шариати аллох аст,ва фарқи намекунад ин жохил ек профессор ва донишманд бошад,ё одами босаводи бошад ё бесавод.
Нуқтайи дигар инки оё мешавад жохилиятро дар замон ва макони хос,чун асри қобли аз рисолати росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мунхасир кард?
Ба сурати куллий метавон гуфтки жохилият мафхуми астки ба замон ва макони хосси намешавад онро махдуд кард,балки холат ва кайфияти хосси астки дар хар макон ва замони метавонад ба вужуд биёд ва такрор шавад.
Саййид Қутб рохимахуллох мегуяд: фахми жохилият ба ин маъники танхо дўврайи замони қобли аз баъсати пайғамбари хотам буда иштибох мебошад,балки жохилият тамоми макотиб ва роххойи астки бандагийи банда барои бандагон бошад,ин сифат хам дар тамоми макотиби башарий имруз вужуд дорад.Дар тамоми макотиби башарий – бидуни истисно –инсонхо чандин қонун ва барномахойи зиндагишонро аз инсонхойи монанди худ дарёфт мекунандки ин хам бо тамоми мушаххасотиш яъни жохилият; жохилият ин астки замони инсонхо дар бахши аз ибодат ва қавонини зиндагий барои хамдигар бандагий анжом медиханд,на инки иддайи иддайи дигариро ба жуз худо бипарастанд.
Маънийи жохилият мухтасси ба замон ва макони мушаххас ё қовми мушаххаси нест.Балки,раванди мушаххаси астки харгох анжом пазирофт жохилият аст бидуни мушаххас кардан замон ва макон ва қовм.Бо ин меъёр аксари жомеъахойи кунуни дар жохилият ба сар мебаранд”.Сухани саййид Қутб рохимахуллохки бародариш Мухаммад Қутб онро ривоят карда тамом мешавад.
Дар ин сурат,жохилият бурхайи аз торих ва қитъайи аз замон нестки тей шуда бошад ва қобили бозгашт набошад.Мезон ва миқёсики қуръон хаёти башарро бо он месанжад хукумати қавонини ғейри илохий ё хукумати қавонини худост, ва дар хар замони ва маконики қонуни башар ва хаво ба жойи қонуни шариати аллох хукумат кунад,он замон,замони жохилият ва он макон,макони жохилият аст, хох дар сарзамини Арабистон қобли аз баъсати росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бошад хох дар сойири нуқоти замин ва дар қуруни жадид хам бошад.
Жохилият ба ек дўврайи мушаххас ё ба ек шароити муаййан мунхасир намешавад,балки дар хар дўвра ва замони хатто дар ўвжи пешрафти техноложий ва тамаддуни башарий,хар гох чанин афкор ва андишахойи дар жомеъайи башарий зухур пейдо кунад,дўврони жохилият бори дигар оғоз шуда.Ба хамин далил,жохилият доройи мохияти муштараки аст бо вужуди инки,миллатхо агар қурунхо бо хам фосила дошта бошанд аммо дар сифат бо он гузаштагони худ доройи мохияти муштараки буданд ва жузви жохилият махсуб мешаванд.
Ба дигар сухан инки,жохилият мунхасир ба жохилияти арабий ва аср ва замони муаййани нест,балки одат,барномахо,қавонин ва холати астки метавонад дар хар замон ва макони ба вужуд биёяд; жохилият беморийи вогирий астки метавонад дар миёни хар қовми ва нажоди,дар хар пояйи аз тамаддун ва пешрафт, ва дар хар сатхи аз тараққийи фикрий,сиёсий ,ижтимоий ва инсонийки инсонхо расиданд,мунтақил ва хаммагир шавад;чун асос ва ришайи жохилиятхо ,пейравий аз дини секуляризм ва инхироф аз ислом ва сарпичи аз қавонини худо ва руйигардони аз пазириши хукумати қавонини худост.
Барои чандимин бор бояд таъкид шавадки жохилият яъни дурий аз қавонини шариати аллох ва пейравий кардан аз қавонини башарий.Жохилият дар баробари тамаддун нест,ва жохилият аз жахл ба маънойи улуми тажрубий ахз нашуда.Жахл дар жохилият ба маънойи фурумоягий ва сабук мағзий нисбат ба қавонини аллох аст.Лизо, метавонад дар хар замон ва макони иттифоқ биёфтад ва такрор шавад.Имруза,тамаддуни секуляри ғарб агарчи аз назари илми тажрубий бисёр пешрафт карда ,аммо хануз дар жохилият ба сар мебарад ва бо шиддати хар чи тамомтар дар баробари қавонини аллох саф оройи карда ва истода,магар намебинем?
Бо ин нигариш астки мо дар кул,жавомеъро ба ду дастайи жомеъайи исломий ё дорул ислом ё жавомеъйи жохилий ё дорул куфр метавонем тақсим кунем.Дорул ислом,жомеъайи астки қонуни асосийи он тибқи шариати аллох,тибқи дини ислом ё еки аз мазохиби исломий хоким бошад ва рахбари он хам мусалмон бошад,хар чандки аксари сокинини он мусалмон набошанд; мисли хинд ва аксари жохойики алъон хам ғейри мусалмон хастанд ва ле қаблан жузъи дорул ислом буданд; ва дорул куфр,жомеъайи астки қонуни асосийи он бар асоси шариати аллох набошад,хар чандки аксари сокинини он хам мусалмон бошанд.Дар инжо хукми “дор” иртиботи ба сокинин надорад.Вақти мегуем дорул куфр аст қарор нест хатман сокинини он хам кофар бошанд,ё мегуем дорул ислом,қарор нест хаммайи сокинини он хам хатман мусалмон бошанд.
Хамин дур мондан аз қавонини шариати аллох ва ижоди жавомеъи жохилий маншаъи бисёри аз табахкорийхо,исёнхо,нобасомонийхо,хукм ва хукумати нохақ,рафтори халофи қонуни илохий ва мубтаний бар хаво ва хавас ва руйигардоний аз дастуроти илохий,бетаважжухий ба ваъдахойи илохий,бад андиший дарборайи афъоли худованд,пофишорий бар хостахойи нобажо,таассуб ва жонибдори бедалил аз ақоид ва андишахойи ботил,нажодпарастий ва бартарийи қовм ва қабила бидуни далили шаръий,фасоди ахлоқий,жанги ғоратгарий,ва нез омили аксарияти инхитотхо ва ақаб мондагихойи милал ва жавомеъи башарий буда;дар натижа жохилият ек мафхуми астки махдудайи замоний ва маконий надорад.
Жохилият ,барои нухустин бор аз тарафи аллох нисбат ба дўврони қобли аз баъсат ба кор рафта,ва қуръон ба ин далил арабро ахли жохилият хондаки онхо хукумати хавойи нафсоний ва тамоюлоти худишонро ба жойи хукумати худо пазирофта буданд.
Дар ек жамбанди метавон чанин натижа гирифтки , дар хар замон ва маконики хостахо ва хавохишхойи нафсоний ба жойи худо хукумат кунад,он замон, замони жохилият ва он макон,макони жохилият аст;хох дар сарзамини Арабистон қобли аз ислом бошад ва хох дар соири нуқоти замин ва хох дар қуруни бист ва чандум бошад.
Дар воқеъ,жохилият мудерники тавассути дини секуляризм ва мазохиби мухталифи он ба вужуд омада хулосайи аз жохилиятхойи қадим ва чизи пештар аз онхост! Зеро дар ин жохилият,ирсияйи жохилиятхойи Юнон ва Рум ва Китай ва Хинд ва араби жохилий ва қуруни васатий ва Эрони бостон ва …………вужуд дорад,ва фаровардахойи аз асри жадид хам тавассути мутафаккирини секуляр чошни он шуда ба он изофа шуда,созмондехи шуда,муназзам шуда,теориза шуда.Ин жохилият астки алъон бар жомеъа хоким аст,хашинтар аз тамоми жохилиятхойики дар тули торихи башарият ба худиш дида ва муназзамтар.
Холо мушаххасахойи жохилият қобли аз баъсат чи чизхойи буданд? Ин жохилиятро бо чи алоими метавонем бишносем?
Ба сурати куллий метавон гуфт,хар ончики аллох мутаол дар шариатиш харом карда,аз мушаххасахойи жохилият махсуб мешавад.Тамоми ончи аллох мутаол дар қонуниш, дар шариатиш ,дар қуръониш харом карда аз мушаххаса ва алоими жохилият махсуб мешавадки,еки аз ин сахнахоро дар гуфтагуйи миёни Асад ибни Зирор ва росулуллох саллаллоху алайхи васаллам худишро нишон медихад.Росулуллох саллаллоху алайхи васаллам бо истинод ба оёти ۱۵۲ ва ۱۵۳ аз сураи Анъом ба ин шикл сухани худишро идома медихад:
: قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ …
Дар идома,бахши аз он чизхойироки аллох мутаол бар онхо харом кардаро баён мекунад.Мазмуни ин ду оя ва оёти мушобех нишон медихадки қавонини манфий ёд шуда,аз нишонахойи араби жохилий ва жохилияти араб садрил ислом буда аст.
Жохилият дар афкор ва ақоиди ва пейравий аз шак ва гумоники аллох мутаол тахти унвони” зоннул жохилияти” аз он ёд мекунад, ва жохилият дар хукм ва қонун ва пейравий аз қавонин ва ахкоми сохта шуда тавассути башарки аллох мутаол аз он тахти унвони”хукмал жохилияти” аз он ном мебарад, ва жохилияти худнамойи ва суъ истефода аз табақайи занон ба унвони ек абзори жихати фасоди ахлоқий ва жинсийки аллохи мутаол тахти унвони “табарружал жахилияти” аз он ёд мекунад,ва дар нихоят жохилият,таассуб,калла хушкий,худсари,лажбозий, ва ек дандагий ва бо тавассул ба зури аслаха ақидайи худро тахмил кардандки аллох матаол аз он ба унвони “хамийятул жахилияти” ёд карда,инхо мавориди чохоргонайи куллий хастандки аз ин маворид,дар амали зер мажмуъахо ва мавориди жузъий зиёдийро метавон ном бурд.Мисли :
۱٫Ақоид ва бовархойишон дар мовриди торих,қиёмат,бехишт ва жаханнам,олами ғайб ва хар ончи бо тажруба ба даст намеоядро бар асоси шак ва гумон таъсис карданд ва ба он иймон оварданд,на бар асоси яқин.Хатто худойи ғейри аз илохики худиш худишро дар қуръон маърифий карда барои худ тарошида буданд.Худоёни зиёдиро ингуна тарошида будандки тамоман бар асоси шак ва гумон буд,холо чи бираса ба мавориди чун бехишт ва жаханнам ва қиёмат ва торих ва торихи гузаштагони худишон ва торихи милал дигаришон ва ………ба хамин далил ,ба шиддат дар ин заминахо тобеъ хурофот ва афсонахо буданд ва мағзи худишонро бо ин хурофот ва афсонахо пур карда буданд.Хамин чизики секуляристхойи худимон дар мовриди торих ва мавориди дигар мағзи худишон ва дигаронро ба он машғул карданд бар асоси шак ва гумон ва зон аст ва яқини дар онхо нест.Аз аввалин муаррихишон ” Харудет” гирифтаки ба падари дуруғ маъруф аст то дигар мусташриқиники бароишон аз хамин шак ва гумонхо,хурофахо ва афсонахо бофтанд,ва онхо хам барои мардум ба забони махаллий худишон мебофтанд ва ақоидишонро руйи хамин чизхо бано карданд.
۲٫Аз қавонини ғейри аз қавонини шариати аллох пейравий мекунанд.Аз хамон зер мажмуъахойики аз ин чохор моврид мешавад истинбот кард.
۳٫Таассуб ва лажожат ва хамияти жохилийи онхо будки боис шуда буд хақ гуриз ва хақ ситиз шаванд.Пейравий аз қавонини ғейри шаръий ва лажожати онхо боис шуда будки дар анвоъи гунохон ва корхои харом биёфтанд.Мисли :қатл ва куштори нобажо,ғорот ва чаповули амволи хамдигар,кина,ғазаб,сангдили ва берахми,рибо гирифтан,кам фуруши,ривожи ришва,нушидани машруботи маст кунанда ва соири умури харомики дар қуръон ва суннат ба он ишора шуда аст.
۴٫Истеъфодайи абзори аз занон ва инхитоти ахлоқи будки мунжар шуда буд равобити жинсий фосиди миёни зан ва мард ба вужуд биёяд.Нигохи тахқир омизи ба зан доштанд ва дар хамон хадди коло ва абзор ба он нигох мекарданд.Нисбат ба нажод ва қабилайи худ таассуби хосси доштандки ноцианолизм ва миллият,абзори аст барои даст ёфтан ба хувият.Ва алъон хам жойгузини барои дин аст.Хувияти динийро аз муслимин мегиранд ва хувияти нажод ва қабилаиро мехоханд жойгузини он кунанд хамон чизики аз мушаххасахойи араби жохилий қаблий буд.
Ва мавориди мутааддиди дигарики наметавон дар ин фурсати кутох ба онхо ишора кард.Аммо метавонем дар ин фурсат жихати ровшан шудани масала,даст ба муқойисайи жохилияти ула дар садрил ислом бо жохилияти кунуний дини секуляризм бизанем:
Инки секуляристхойи асри мо қавонин ва ахкоми тўлид шуда тавассути еки аз мазохиби дини секуляризмро “амалан” дубора таъкид мекунам “амалан” бисёр пухтатар ва коромадтар аз қонуни шариати аллох медонанд,воқеийяти астки ниёз ба тўвзихи пештар надорад ва мо рузона бо ин таваххум дар тамоми расонахойи онхо ва суханони тарафдоришон сарукор доремки мегуяд секуляризм ба дарди мо мехурад.Алъон бояд жомеъа ,секуляр бошад.Яъни чи? Яъни инхо амалан бехтар аз қавонини шариати аллох хастанд,яъни амалан ин қонуни аллох ба дарди алъон намехурад,қавониниш моли қарнхо пеш аст,онхо кўхна хастанд,амалан инро мегуянд худо ба дарди алъон намехурад,қавониниш ба дарди алъон намехурад,балки қавониники худимон тарошидаем ва дигарон тарошиданд ба дарди алъон мехуранд ва алъон бояд ижро шаванд.
Инхо “амалан” еки аз мазохиби дини секуляризм чун либирализм сармоядорий,ё коммунизм, ё социал демокрот,ё ноцианал сациализм ва ………ро танхо рохи чорайи барои идорайи умури зиндагийи сиёсий,иқтисодий ,ижтимоий,омузиш ва парвариш ва соири шуъуни зиндагийи башар медонанд,хар чандки ин ахком комилан мухолифи қонуни шариати аллох бошанд.Чун,ин қавонин дар асоси жихати жойгузин шудан бо қавонини дунявий ва хукуматий дини ислом тўлид шуданд.Дар тули торихи башарият хам хадаф аз тўлиди қавонин хамин буда аст.Шайтон вақтики он қавонинро дуруст кард дар воқеъ қонуниро жой қонуни худо гузошт.Худо гуфт сажда кун,гуфт сажда намекунам.Ба далоили нажодгироёна ва мутакаббирона қонунишро жойи қонуни худо гузошт.Дар асри алъон хам дар атрофи мо хам амалан фарқи бейни секуляризм бо шайтон нест.Ин хам қавониниро амалан жойгузини қонуни худо мекунад,амалан ва мумкин аст худоро хам қабул дошта бошад мисли шайтон,ва ле худоро дар жойгохи намебинандки суханониш бартар ва болотар аз суханони махлуқот бошад.
Дар ин сурат,маълум астки жохилияти садрил ислом бо жохилияти кунуний дар эътиқодот ва бовархоишон ва мухолифат бо қонуни шариати аллох комилан муштарак хастанд фарқи бо хамдигар надоранд балки,метавон гуфт бо онки дар арзишхойишон хам муштаракоти чун суди пештар ва лаззати пештар дида мешавад аммо,жохилияти маъосир бисёр сахтгиртар ва ғейри қобили инъитофтар буда ва аз бисёри аз арзишхои хуби хамки он жохилият бархурдор буд нез даст кашида аст.Ин жохилият аз он хубихо хам даст кашида,танхо ихтилофи ин дар жохилият дар масодиқ,намунахо ва намодхойи он аст.Тафовут дар масодиқ,мисли:
Дар жохилияти садрил ислом духтаронро зинда ба гур мекарданд,алъон онхоро сиқт ва куртож мекунанд, дар жохилияти садрил ислом шароби ангур ва хурмо мехурданд алъон анвоъи маст кунандахоро мехуранд ва анвоъи мавод мухаддир омада,дар жохилияти садрил ислом жанг ва хунрези қабилаий ривож дошт алъон жангхои жахоний ва қатли ом бесобиқайи инсонхо ва ………роиж шуда; албатта агар ба чанд мавориди дигарки битавонад миёни ин ду жохилият,муқойисаи ижод кунад ишора шавад,кўмаки хуби барои малмус кардани жохилияти тозаики мардум бо он дар қолиби модеринизм,дар қолиби пешрафт,дар қолиби тараққий ронад бо он даст ва панжа нарм мекунанд.
Жохилияти араб,сурати сода ва шикли возех сарих ва рурост дошт,яъни тури будки мо дар маккаи кофарики кофари ошкор буданд ва ошкора куфр мекарданд кофари пинхони дохилий ё хамон мунофиқ надорем; балки,хаммаги кофари ошкори хастандки ек навъи жохилияти сода ва кам умқийро жихати хифзи манофеъи табақотишон намояндагий мекарданд ва дар умури шахсий ва чигунагийи ибодати ашхос ва танзими хонуводахойи афрод дахолати намекарданд.Қаблан ба ханифхоки бутхоро қабул надоштанд кори надоштанд.Ба пайғамбар хамки се сол дар радди бутхо ва ахволи шахсий таблиғ мекард боз кори надоштанд то инки масалайи ахком ва қавонин матрах шуд ва бо манофеъи табақотий онхо тазод пейдо кард аммо,жохилияти ин қарн бисёр амиқ ва сарсахттар аз жохилияти араб аст; чун ин жохилият,жохилияти хийла ва жохилияти илм аст ва созмондехи шуда аст ва мудирияти дақиқ ва фарогирийи дорадки қавониниш то умқи хонуводахо ва рафторхойи шахсий афрод умқ пейдо карда аст ва сатхий нест.
Аз вижагихойи дигар жохилияти араб,хунрезихойи зиёд буд.Агар хунрези дар жохилияти араб вужуд дошт,дар жохилияти имруз хам вужуд дорад; хунрезихойики имруз тавассути секуляристхойи жахоний ва чи нўвкарони махаллийишон сурат мегирад аз хунрезийи замони жохилият бисёр бадтар ва фажиътар аст;аммо ин бор шуори демократик,адолатхохи ва башардусти ва хуқуқи башар ва мубораза бо тероризм ва исломи сиёсий ва хукумати исломий ва ………
Масоил марбут ба кашфи аврот ва лухтигарий ва суъистефодайи жинсий аз занон ва инхирофоти жинсий нез аз нишонахойи жохилияти араб дўврони жохилият буд.Оё барахнаги ва суъистефода аз занхо ва инхирофоти жинсий занхо ва мардон дар асри мо бадтар аст дар он замон? Дар жохилияти араб жохилий гужо зан бо зан ва мард бо мард ва инсон бо хайвон ба сурати қонуний издивож мекард?Дар бархи аз кишвархойи секуляри демократикхох корхо ва фасодхо ба сурати аланий ва қонуний тахти унвони озодихойи шахсий анжом мешавадки забон аз баёни онхо шарм дорад; аммо шумо хаммайи ин инхирофотро мебинид ва аз умқи он бохабар хастид.Яқинан дар ин маворид хам жохилияти имруз ва модерн ба маротиби бадтар аз жохилияти қабли аз ислом аст.
Дар жохилияти он руз,хамжинс бози мамнуъ ва журм буд; аммо имруз жар мутараққийтарин кишвархойи секуляри жахон,хамжинс бозиро ба сурати фарханг пазирофтанд ва онро оддий матрах мекунанд ва жанбайи қонуний ба он бахшиданд.Чизики мо ба сурати бесобиқайи дар Туркия ва Курдистони Ироқ ва дар миёни ахзоби секуляр курдий ва дар аксари кишвархо онро мушахида мекунем.
Агар дар асри жохилияти араб,зинда ба гур кардани духтарон аз алоъими шиносойи он ба шумор мерафт,дар дунёйи кунуний секуляристхо нез масалайи сиқти жанин ва куртож вужуд дорад; бояд ин суъолро матрах кардки сиқти жанин чи тафовути бо зинда ба гур кардан дорад? Ва мутаассифона дар бисёри аз кишвархойи секуляри дунё ба ек амри қонуний табдил шуда аст.Қабли аз ислом фарзандони бегунох зинда ба гур мешуданд; фарзандони имруз хам, бу дунё наёмада сиқт мешаванд ва аз бейн мераванд.
Илова бар он жохилияти модерн занхо ва духтаронро чанд бор зинда ба гур мекунад; илова бар жисми онхо,касоники зинда монданд рух ва равон ва шахсият ва иффати онхоро ба каррот зинда ба гур мекунанд.Дар жохилияти садрил ислом,фақат баъзи аз хонуводахо ба иллати фақр ва беобрўйи шаванд иқдом ба зинда ба гур кардани духтарон мекарданд,беобрўйи аз ин бобатики мегуфтанд қабилайи ба мо хамла мекунад ва духтари моро мебарад ва мумкин аст боиси беобрўйи мо шавад.Аммо табақоти дигарики қудрат ё сирват доштанд онхоро никухиш ва сарзаниш мекарданд ва амали онхоро шармовар медонистанд; аммо имруза баъзи аз невисандахо ва ба истелох ровшанфикрон,аз тариқи кутуб ва расонахойи гурухий аз зинда ба гур кардани духтарон ва писарон дифоъ мекунанд.Он хам ба далоили пучи чун: оханги рушди жамиат рушди иқтисоди пештар аст,барои хамин чоройи жуз контроли жамиат нест харчандки аз тариқи сиқти жанин ва куртож хам бошад.Хатто баъзи аз кишвархо мисли Китай ва амсоли он ижозайи ек ё дуто бачча пештарро ба хонуводахо намедиханд.Агар хоними бордор шуд чи мешавад?Ин хоним бархалофи қонун амал карда ва бояд баччаш кушта шавад дар қолиби модеринизм,дар қолиби тамаддун ,дар қолиби социализм ва демократик дар кишвархойи социалист,ва дар қолиби хамон шуорхо дар кишвархойи секуляр ва либирали ғарбий.
Дар жохилияти садрил ислом,танхо падари жохил,дасти худро ба қатли нузодиш олуда мекард модар ин корро намекард ; дар холики дар жохилияти имруза,конунхойи авотиф ба вужуд омаданд,яъни модарони хам дар тийпи тахсил карда,тан ба қатли духтар ва фарзанди худ медиханд.Кадом еки хашинтар ва берахмтар шуда?Жохилияти садрил ислом ё жохилияти кунуний?
Дар жохилияти садрил ислом,аъроб аз руйи қасоват ва сангдили духтарони худро зинда ба гур ва ё аз болойи кухи парт мекарданд ва дар миёни об ғарқ ва хафа мекарданд; жохилияти имруз гоми ба пеш бардошта,хийли жиловтар рафта ва дар хамон дўврони жанини ба зиндагийи кудаки духтар ё писари худ ,хотима медихад ва бо камоли қасоват жигаргушайи худишро қитъа-қитъа аз рахм берун мекашад.
Дар жохилияти садрил ислом,иддайи аз арбобхо,канизони худро мажбур мекардандки барои онхо даромад касб кунанд ва худ фуруши кунанд.Дар жохилияти имруза хам дар кишвархойи секулярики дам аз тамаддун ва хуқуқи башар мезананд ин амалро ба шиддат идома медиханд ва онро қонуний карданд ва тахти унвони коргарони жинсий аз ин занонки озодона бардайи жинсий шуданд суд касб мекунанд,ва чун довлатхо аз онхо молиёт мегиранд,корхо ва фаолиятхойи онхоро хам қонуний карданд ва хадамоти хам ба онхо ироя медиханд.Хадамот,на хадамотики он арбоб ироя медод арбоб дар гузашта ба у хона ва сарпанох медод,хўрок ва пўшоки уро таъмин мекард.Аммо алъон чи? Танхо аз у молиёт мегиранд ва онхоро тахти унвони озодий ба сурати коргарони жинсий дароворданд ва манбаъи даромади барои хамин хукуматхо ба унвони жойгузинхойи арбобони қаблий шуданд.Кадом еки хашинтар аст?
Дар жохилияти садрил ислом,масалайи ” Ахдон” яъни рафиқ ва дусти пинхоний ду жинси мухолиф матрах буд ва тақрибан дир миёни мардум дусти пинхон доштан вужуд дошт,зан бо мард дусти пинхоний буданд,дар жохилияти алъон,ошкора онро хам бе монеъ медонанд, ва хатто бо нихояти вақохат ва пасти ба он хам ифтихор мекунандки дусти пинхоний доранд,ва онро ошкора мекунанд.Дар жохилияти модерн мо шохиди шиканжайи заифон хастем,хамон балойики бар сар Билол ва Ёсир ва Аммор ва амсоли он меомад; аммо ин бор дар зиндонхойи Абу Ғурайб ё Гувантанамо,ё Бурма,ё Африкойи марказий,ё Багром ва тамоми зиндонхойи куффори секуляр жохонийки макони хийли аз онхоро хам хеч каси намедонанд ва зиндонхойи хамин тавоғити махаллийки ба шевайи даст нишондайи хамон куффори секуляри жахоний чун Амрико,Англиз,Фаранса,герман,Русия ва амсоли он шудандки хазорон бор бадтар ва зажровартар аз шиканжахойи араби жохилий садрил ислом аст.Дар жохилияти асри жадид хам бар сари пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам дубора хокистар мерезанд, тўвхин мекунанд,беадаби мекунанд аммо ба шевайи модерни он,бо китоб, бо корекатур,филмсози,ихонат кардан,хаттоки кардан, ва ………агар Салмон Рушдийро мебинем,агар корекатуристхойи Европо ва Донморкиро мебинем,Маривон халабчайихои муртад хам дар Курдистони Ироқ озодона доранд хамин корро анжом медиханд ва амсоли онки ба каррот онхоро мушохада мекунем.Хурофагиройи ва хурофапазирий хамчунинки гуфта шуд нез аз алоъими ва нишонахойи араби жохилий садрил ислом ба шумор мерафт аммо,дар холи хозир нез хурофот ғавғо мекунанд,барномахойи шайтонпарасти,фармосунарий ва дигар хурофотики аз ғарб ва дунёйи ба истелох мутамаддини секуляр шуруъ шуда ва дар сарзаминхойи мусалмоннишини мо хам рахна карданд,бадтарин новъи хурофот хастанд.Дунёйи секуляри имруз бо фарханги мунхат ва носолими худ жохилияти мудернро ба намойиш гузошта аст ва тамоми хурофоти мурда ва жохилияти мурдаро дубора зинда карда он хам тахти унвони озодийхойи шахсий ва озодийи ақида ва озодийи баён ва гуфтор ва амсоли он,озодийи куфр.Мардуми секуляр то пеш аз зухури ислом,бутпараст буданд; башари секуляри имруз нез сирват,мақом ,абзор ва анвоъи тоғутхо ва мажолисро маъбуд ва бути худ кард ва ба парастиши онхо машғул хастанд.
Мардони жохилий қаблан афродро еки-еки ,бо шамшир ва камон мекуштанд; аммо қудратхойи жохил ва секуляри кунуний ва даст нишондахойи махаллий онхо дар муддати хийли кутох,миллатиро бо хок ва хун ексон мекунанд ва бо анвоъи бомбхойи шимиёвий ва фосфорий ва атомий аз бейн мебаранд/ хукумати секуляри Фаранса дар жанги бо мардуми Алжозоир аз ۴۰ хазор алжазоирий ба унвони муши озмойишгохий истефода кард ва аввалин бомби атомийро бар сари мардуми бегунохи онжо рехт то асароти он бомб ва ташаъшуоти радиактиви онро бар руйи инсонхо бибинад.Инро барои намуна овардам чун хийлихо аз ин намуна бехабар хастанд аммо,соири маворидро дар корномайи сиёх секуляристхойи Амрико ва Нато ва ……….худитон дидаид ва хам акнун хам дар Ироқ,Сурия,Яман,Афғанистон ва ……..шохиди он хастид.
Агар касони дар асри жохилият қабли аз ислом хуни чанд нафарро ба нохақ мерехтанд ва жангхойи қабилайи ва нажодпарастона ба рох меандохтандки тейи он инсонхо ва хонуводахойиро овора ва нобуд мекарданд,имруза жохилияти новини секуляристхо ва новкаронишон бо рехтани бомбхо бар сари мардуми бегунох,мардумро милион милион мекушанд.Дар жохилияти кухани қабоили Авс ва Хазраж беш аз ۲۰۰ сол ба бахонайи талаф шудани алафхойи мазраъайи еки тавассути шутри дигари,екдигарро мекуштанд.Ва агар дар саросари ин жахолати тулоний,хар сол садхо қурбоний дошта,имруз ек бомб афкани мудерн,бо ек парвози чанд дақиқайи,даххо баробари онро ба диёри нестий мефристандки; инсофан он куштори қабилаий баси муважжахтар ва маъқултар аст,чироки аввалин қатл ,дар азойи гирифтани хаққи сурат гирифта,шутриш алафи дигариро хурда; ва ле куштори бегунохи мардуми Халабча,Босни,Херзгувин,Алжазоир,Сурия,Ироқ Афғанистон,Яман ва аз хамма расвотар мардуми мусалмони Фаластин,Бурма ва Африқойи марказий ва вазъи мовжудий Ироқ ва Сурия дар пейи ахқоқи кудом хақ аст?
Низоъи қабилахойи Авс ва Хазраж дар он дўврон дар шахри Ясрибки баъадхо Мадина номида шуд,моделхойи бисёр-бисёр кучак шадайи жангхойи нажодпарастонайи имруз хастанд.Жангхойи аввал ва дувими жахоний секуляристхо ва дигар жангхойи доманадори онхо дар сарзаминхойи мусалмоннишин ва ……..,то кунун фожеъайи астки харгиз бо жохилияти садрил ислом қобили муқойиса нест.Инсонхойики дар жанги жахонийи аввал ва дувим тавассути секуляристхо ба хок ва хун кашида шуданд,аз тамоми куштахойи тули торихи башарият бештар буданд ва корики ду бомби атомий дар шахрхойи Херошима ва Нокозоки Япон кард,ба танхойи аз тамоми куштахойи замони жохилияти араб бештар аст.Баъди аз гузашти ин хамма сол аз жанги Ветнам бо Амрико ва рехтани он хамма бомби шимёвий бар сари мардуми бегунох,хануз кудакони ноқис ба дунё миоянд.Ин хам еки аз нишонахойи жинояткорони секуляри астки он замони чанд кишвар рахбариятишонро дасти Амрико дода буданд.
Агар дар жахилияти араб,занони будандки олуда буданд ва “заватул аълам”, парчамхойиро бар дари хонахойишон мезаданд то афродиро ба суйи худишон даъват кунанд! Ба истелох хонахойи фосид буданд,дар жохилияти қуруни мо афроди хастандки дар рузномахо,конолхойи телевизионий ва мохвораий ва хазорон сойт ва шабакайи ижтимоий дар дунёйи мажозий интернет ва ………таблиғот ва матолибиро дар ин замина матрах мекунандки дар тули торихи башарият бесобиқа буда аст.Пас жохилияти алъон дар ин замина хам болотар аз жохилияти хамон хонумхойи аст парчам бар дари хонахойишон мезаданд.
Дар асри жохилияти қадим,бархи аз руасойи қабоил,сарзаминхойи сарсабз ва хуррамро бо кулбайики дар он дуруст мекарданд,ба инхисори худ дар меоварданд; имруз нез бисёри аз сармоядорони жахон сарзаминхойи васиъ ва бархи махсулот ва хатто бозорхойи жахонро ба инхисори худ дар оварданд.Дар жохилияти қадим гох иттифоқ меофтодки фарди бо такия бар зур ва ғалаба,инсониро медуздид ва уро ба бардаги мекашид,ин амр дар хамма жойи жахон ва дар миёни тамоми миллатхо собиқа дошта ва хам акнун нез одамрубойи ва қочоқи инсон,ровшантарин намунайи бардаги ба шевайи суннатий дар жахони маосир аз ин рох суди саршориро насиби худишон мекунанд бидуни инки кучактарин хидматики қаблан арбобхо ба бардахо мекардандро анжом диханд.Қаблан арбобхо хонайи онхоро таъмин мекарданд,пўшоки онхоро таъмин мекарданд,хўроки онхоро таъмин мекарданд.Алъон чи?
Дар асри жохилият,ийсор ё муассасайи қимор ва фолгириро азлом мегуфтандки имруза чанин муассасотиро унвони лоторей гузоштанд.Чи фарқи карда?Хеч фарқи накарда.
Дар жохилияти араби қадим,тоғутхоро дар хеч дўврайи торихий ингуна анбух,мутанаввиъ ва муттахид надидаемки имруза екжо тамоми тоғутхойи секуляри сармоядори социалист ва новкаронишон,бо вужуди тамоми ихтилофотики бо хамдигар доранд,хавли масоили муштарак ва жанг бо қонуни шариати аллох бо хам муттахид шуданд.Дар асри жохилияти садрил ислом тамоми душманони шариати дар чанд қабилайи Макка ва атрофи он махдуд ва хулоса мешуданд.Ин фожеайи астки алъон бо он сару калла мезанем.
Дар жохилияти он руз,маншаъи хукумат зури аслаха ва қавонини секуляристи сохтайи дасти башар буд,акнун хам маллоки хукумат,хамон зури аслаха ва қавонини секуляристи астки озодихойиш баройи мухолифин бисёр камтар аз жохилияти араб аст.Дар жохилияти қадими араб,яхудийхо тибқи қавонини худ хукм мекарданд,ханифхо хам хаминжурий буданд,насронийхо ва муслимин хам аз озодихойи бештарий бархурдор буданд.Аммо холо чи?Тасаввур кунид секуляризм навин хатто дар новъи пўшок ва хижоби занхо ва равиши тарбияти фарзандон ва хар ончи ба зиндаги ду инсон бо хам марбут мешавад дахолат мекунад ва ижоза нимедихад шариати аллох дар зиндаги дунявий инсонхо дахолат дошта бошад.
Меъёри дусти ва душмани дар жохилияти садрил ислом,манофеъи қавм ва қабила буд; дар жохилияти алъон хам , манофеъи табақаий сармоядори ва баъди аз он,манофеъи миллий дар овлавият қарор гирифта аст.Дар инжо табақайи сармоядор дар овлавият қарор гирифтанд.Дар холики қаблан раиси қабила ва бузургони қабила худишонро ба хотири манофеъи қовмишон фидо мекарданд; алъон баракс, қабила ,қавм ва нажод ба хотири манофеъи ек табақайи хосси қурбоний мешаванд.
Дар жохилияти садрил ислом бо тамоми ихтилофотики бо хамдигар доштанд,замоники ислом ва қавонини он зухур карданд мабнойи дустихо ва душманихо вахдат бо хамдигар ва мухолифат бо қавонини шариат шуд; дар жохилияти алъон хам, бо тамоми ихтилофотики бо хамдигар доранд замоники ислом ва қавонини он эъломи мовжудияти дуборе карда,боз мабнойи дустихо ва душманихо вахдат бо хамдигар ва мухолифат бо қавонин шариати аллох шуда аст.
Макони қонунгузори араб,маконики системи секуляризм қавонинро тўлид мекунад.Дар араби жохилият дар қурайш исми ин маконро “Дорун надва ” гузошта буданд.Дар қабоили дигар хам хар қабила макони хосси барои худиш дошт.Масалан дар Мадинаки исмиш сақифайи бани соида буд.Дар жохилияти кунуний,ин макон тасмимгири гужост?Исми онро гузоштанд порламон.Порламон бо сақифа бо дарун надва коркардишон хеч тафовути бо хам надорад.
Мағзи мутафаккирхойи жохилияти садрил исломки барои мардум қонун мегузоштанд ва қазоват мекарданд касони чун : Хожиб ибни Зирора,Ақроъ ибни Хабис,Робиъа ибни Махошин,Ғийлон ибни Салма,Абдулмутталиб,Ас ибни Воил,Алоъ ибни Хориса, Робиъа ва Салма ибни Новфал ва ………..будандки баъзи аз ин қонунгузорон мовриди эътимоди қабилайи худишон буданд ва барои қабилайи худишон қонун мегузоштанд,баъзихо хам барои мантақайи хосси мегузоштанд ва иддайи аз инхо мовриди эътимоди тамоми араб буданд ва гуфтахойи онхо барои хамма хукми қонун дошт.
Аммо мағзи мутафаккирхойи жохилияти новинки маржаъи қавонин хастанд чи касонианд?Махаллийхоро вил кунем,касони хастандки жанбайи жахоний доранд мисли :Огуст Конт,Фравид,Карл Маркс ва дигарон.
Дар кул; хадафи зиндаги мардуми секуляр ва секулярзадахо хамон хадафи астки дар дўврони жохилияти садрил ислом дунбол мекарданд,бо ин фарқки имруза жохилияти мударрин аксарият сифати писандидайи жохилияти уларо дур рехтанд ва ин жохилияти жадид бадтар ва хашинтар аз жохилияти араб қабли аз баъсат муртакиби хамон сифатхо ва аъмоли жохилий мешавандки тафовути бо онхо надоранд.Фақат каламайи мод ва фарханг ва тамаддун ва демокраси ва озодийро дар кинори корхойики анжом медиханд қарор медиханд ва бо ин таъбирхо,хисси бад будани онро дар худишон мехоханд аз бейн бибаранд.
Жохилияти имруз чунонки мушохида кардем ва мебинем,на ба далили набуд ё камбуди улуми тажрубий ва саводи ба вужуд омада ,балки аз фаровони иттилоат ва илми бесобиқайи тажрубий ба вужуд омада аст.Банобарин,жохилияти имруз,жохилияти модерн аст; яъни бо илм,хамон равиши ва дини торихий секуляризмро дар пеш гирифтанд.Хамон фасодхо ва фахшхо дар жахони ғарб вужуд дорад.Ғорот ба номи густариши тамаддун,демокрасий ва дифоъ аз хуқуқи башар, ва суистефода аз зан ба номи шуғл ва таблиғот барои фуруши хар чи бештари махсулот,ривожи фасод ба номи озодий ва зери суъол бурдани мафохими шариати ислом ба исми ақл ва озодий куфр ба номи озодийи фикр.Хамма ва хамма жохилияти модерн аст;яъни хамон корхо ва рафторхо,аммо бо унвони зебо ва инсоний, ва дар пушти парда ва расман ,нафий тамоми қавонини аллох дар зиндаги ижтимоий башар.
Хамин жохилияти модерники имруза дар жавомеъи ғарбий ба тури комил дида мешавад дар тули еки ду қарни гузашта ба сурати тадрижий ва дар асари жангхойи ишғолгари ва жанги нарм ва равоний хамин куффор, ба сарзаминхойи мусалмоннишин хам сароят карда аст.Ва ин жохилият таъсироти амиқий дар ақоид,фарханг,ахлоқ,иқтисод ,хуқуқ ва соири умури зиндаги муслимин гузошта аст.Дини секуляризм ва жохилияти новиники бу вужуд оварда,тахдиди жиддий барои сарзаминхойи мусалмоннишин махсуб мешавад,чунончи жилови ин инхорофи ошкор гирифта нашавад жомеъаро ба бадтарин амокини фасод ва торикий табдил мекунад.
Саййид Қутб рохимахуллох бо ашрофи комил бар жохилияти аъроб қабли аз баъсат мегуяд: “Мо имруз дар жохилияти хамонанди жохилият қабли аз ислом ва балки вахшатноктар аз он,гирифтор шудаем.Хар чи дар пиромуни мо аст хамма жохилият аст.
Ийдахо ва ақоиди мардум,одат ва тақолид,манофеъи фарханги,хунархо ва адабиёт,шариат ва қавонин ва хатто сахми умдайи аз ончики мо фарханги исломий ва манобеъи исломий ва фалсафайи исломий ва тарзи фикри исломий меномем,хамма сохтайи хамин жохилият хастанд!
Ба хамин далил астки дар дилхойимон арзишхойи исломий,истиқрор пейдо намекунанд ва жахонбиний исломий дар афкор ва андишахойимон худро нишон намедихад ва дар миёни мо насли мисли он наслики ислом нухустин бор падид овард,шикл намегирад.
Мо барои пиёда кардани барнома харакати исломий ногузирем дар мархалайи парвариш ва таквин,аз тамоми авомили муассири жохилийки тахти таъсиришон зиндагий мекунем ва аз онхо хатимаши мегирем,худро бирахонем,мо ибтидо бояд ба хамон сарчишмайи нобий бозгардемки родмардони садрил ислом хатимаши худишонро аз он мегирифтанд.Сарчишмайики бо хеч айб ва лакайи олуда ва хамранг нагашт.
Бояд баргардем ва андишайи худро дар мовриди хақиқати жахони хасти,хақиқати вужуди инсон,равобити ин ду бо вужуди худойи мутаол,дидгоххойимон дар мовриди зиндагий ва арзишхо ва ахлоқ ва услубхойи хукуматий ва сиёсий ва иқтисодий ва тамоми усули зиндагиро аз хамон сарчишма бигирем.
Хенгоми бозгашт,бояд бо ин ихсос ва шуур бозгардемки омухтанро барои ба кор бастан,бихохем; ва пижухиш ва касби маълумотро хадаф қарор надихем.Бозгашти мо бояд барои он бошадки бидонем қуръон мехохад чигуна бошем ва мо нез хамонгуна бошем……..
Бо ин ахвол,мумкин аст ек мусалмон дар мовриди жузъий ба беморийи жахл ва жохилият гирифтор шавад.Хамчунонки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ба Абу Зар гуфт :
«إنّكَ امْرُؤٌ فِيكَ جَاهِلِيَّة».
Мусалмон мумкин аст баъзи аз сифатхойи жохилийро хануз дар худиш дошта бошад,ё аз қабл бо худиш оварда бошад, ё аз дигарон гирифта бошад.
Ё хийли аз муслимини кунуний мо,инхойики мо мебинем мумкин аст мисли Абу Зар ва ……….бар асари парвариш дар жомеъайи жохилий ё бар асари жанги равоний ахзоби секулярист ва ихвонуш шаётин ва уламои суъ дарборий,ва дин фурушони хоин дучори еки аз беморихойи мутаъаддиди дини секуляризм шуда бошанд ва ба ин беморий хам жохил бошанд,дар ин сурат таклиф чист ?
Муслимин бархилофи куффор аз имтиёзи узр ба жахл бархурдор хастанд ба сурати шаръийи он ;метавонанд дар дунё бо тўвба аз ин имтиёз бархурдор бошанд ,аллохи мутаол мефармояд:
: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ (نساء/۱۷)
Бешак,аллох танхо тўвбайи касониро мепазирадки аз руйи нодоний ба кори зишт даст мезананд.
Аммо нуқтайи асосий шинохти жохилият аст ва мухим тасфияйи худ аз олудагихойи жохилияти навин фарханги дини секуляризм аст ва пас аз ин шинохт ва тасфияйи амр мухим амал ба муфод ва мафохими шариат аст.Шинохти жохилияти но۰вин дар мезони пойбандий асосий ва мухлисона ба қонуни шариати аллох таъсири ба сазойи дорад.
Хар мусалмоники “огохона” вориди еки аз бандхо ва муфоди жохилият мешавад,хаддиақал журмиш аз гунохи шуруъ мешавадки бо вужуди ин гунох боз дар доирайи ислом боқий мемонад,мисли касики дучори дузди, шаробхури ва соири гунохон мешавад то замони онхоро халол надонад ва хаддиаксар журми вай ба чанон даражайи мерасад,яъни вақти вориди еки аз бандхойи жохилият мешавад ба чанон даражайи мерасадки шахсро вориди доирайи иртидод мекунад ва аз доирайи ислом уро хориж мекунад.Мисли касики еки аз қавонини дини секуляризм ва фарханги жохилий онро бехтар аз қавонини дини ислом бидонад ва ё аз еки аз хукуматхо ва ахзоби секуляр химоят кунад хар чандки бо қалбиш бошад.Аз хукуматхо ва ахзоби секуляр ва кофар ва муртад алайхи муслимин химоят кунад ё худишро дар дохили онхо қарор дихад, ё аз онхо химоят кунад ва лав бо қалбиш бошад; чи бирасад ба инки бо калама бошад ва бо забониш аз онхо тарафдори бикунад ва ё аз лахози жоний ва молий ба онхо хидмати бирасонад,ин дигар хисобиш пок аст.Чанин шахси бо ислом хеч иртиботи надорад.
Замоники шахси мусалмон “огохона ” ба ин даража мерасад ва қавонини дини секуляризм ё қавонини еки аз мазохиби онро бехтар аз қавонини аллох меданад,чи мехохад чи нахохад вориди доирайи ширк ва жохилият шуда.Бечора муртакиби гунохи шудаки бузургтарин гунохи астки ек шахс мумкин аст муртакиби он шавад ва худишро мустахаққи мужозоти кардаки дар дунё ва қиёмат хеч журми дигари чанин мужозоти надорад.У худишро муртад карда,ин бечорайи ахмақ агар дузди мекард,одам мекушт, зино мекард ,моли мардумро мехурд ва журмхойи ин чанинро муртакиб мешуд ба шартики онхоро халол намедонист хаддиақал дар дунё суди барояш дошт ва бо инхо кофар намешуд.Аммо у хеч кадом аз инхоро анжом намедихад бо забон, ё бо қалбиш аз ин қавонини секуляристи ва ахзоби секуляр химоят кунад чанин шахси хеч иртиботи ба ислом надорад ва вориди доирайи ширк шуда аст.
Аллохи мутаол дар қиёмат харгиз гунохи чанин мушрикиро намебахшад,магар инки дар дунё қабли аз фаро расидани сакароти маргиш тўвба карда бошад.Дар ин сурат,мусалмон барояш зурурий ва хаётий астки аз ширк битарсад ва аз он дури кунад ва аз хар чизики уро ба доирайи куфр ва иртидод наздик мекунад дурий кунад то дар он наёфтад.
Дар ин сурат,шинохти жохилият новиники дини секуляризм онро ба сурат ақида ва фарханг дар оварда ек зарурат жихати хифзи иймон ва пархез аз ширки астки аллох мутаол дар мовридиш фармуда:
: إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُۚ (نساء/ ۴۸)
Аз аллох мутаол хосторемки пок аз чанин ширки,уро дар қиёмат мулоқот кунем ва мо ва шуморо бар дини худ собит қадам нигах дорад ва оқибатимонро бахейр кунад.
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ،لاَإِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
Вассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.