اتحاد اسلامی حداقل تلاش هر مومنی جهت رسیدن به وحدت اسلامی
به قلم: مسعود سنه ای
از بس علمای مختلف در مورد وحدت سخن گفته اند که باید جاهلترین مسلمان هم به این درجه از قناعت رسیده باشد که از اساسی ترین نیازهای هر امت و جامعهای برای رسیدن به شکوفایی و سعادت ، برخورداری از مولفهی ارزشمند اتحاد و هماهنگی بین اعضای آن امت است و بسیاری از مشکلات و دگرگونی هایی که گریبانگیر جوامع می شود به خاطر فقدان عنصر اتحاد و همبستگی بین افراد آن جامعه می باشد .
باید بدانیم که بین اتحاد با وحد تفاوتهائی وجود دارد. اتحاد یعنی تقویت ما به الاشتراک در عین حفظ ما به الامتیاز[۱] مثل اتحاد بین شیعه و حنفی و شافعی و حنبلی و مالکی و زیدی . تمام این مذاهب در مواردی با همدیگر اختلافاتی دارند و حتی در طول تاریخ بارها با هم جنگیده اند و فقط کافی است بدانیم که امام شافعی رحمه الله توسط مالکی ها مورد ضرب و شتم قرار می گیرد و علیل می شود و بر اثر همین جراحات وفات می کند.
پس در «اتحاد» دو امر دارای نقاط متفاوت، جنبه های مشترک خود را تقویت کنند و از این حیث خود را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک کنند، که از آن به اتحاد تعبیر می کنند. این اتحاد باعث می شود که مسلمین به تدریج به همدیگر نزدیکتر شده و با شناخت بیشتر از همدیگر به سوی وحدت خواسته شده در منابع شرعی برسند. وحدت در اصطلاح به معنای یکی بودن است که از آن به واحد تعبیر می کنند که در اولین قدم دلها با هم یکی می شوند که خداوند می فرماید: وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ ۚ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَّا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ ۚ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (انفال/۶۳)
زمانی که خداوند دستور می دهد : وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا[آل عمران/۱۰۳]و همگى به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هر گونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراكنده نشوید» . در اینجا دستور به وحدت و پرهیز از هر گونه تفرقی است.
و زمانی که خداوند دستور می دهد:« وَ لا تَكُونُوا كَالَّذینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ [آل عمران/۱۰۵[ و مانند كسانى نباشید كه پراكنده شدند و اختلاف كردند (آن هم) پس از آنكه نشانههاى روشن (پروردگار) به آنان رسید! و آنها عذاب عظیمى دارند.
در اینجا نوعی تهدید برای اهل تفرق است و تهدید آشکاری است برای کسانی که اهل وحدت نباشند و به تفرق گرایش داشته باشند که ثمره ای جز شکست و ضعف برای مسلمین در بر ندارند و خداوند متعال این نکته را به انسان یادآورمی شود که با عدم اتحاد و همبستگی به سستی و شکست مواجه می شوند: « وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ [انفال/۴۶] و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و كشمكش) نكنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوكت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت كنید كه خداوند با استقامت كنندگان است».
اینجاست که باید از خودت بپرسی که در کدام مسیر در حال حرکت هستی؟ در مسیر اتحاد اسلامی که به وحدت اسلامی ختم می شود یا در مسیر تفرق که به ذلیلی و شکست در دنیا و عذاب الله تعالی ختم می شود؟
[۱] فاضل مقداد، ابوالفتح بن مخدوم، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، چ مۆسسه مطالعات اسلامى، بی تا، ص ۲۱٫