بیداری اسلامی معاصر و جنبش اخوان المسلمین در بلوچستان از طلوع تا غروب (تاریخ شفاهی بلوچستان) قسمت دوم
✒️به قلم: محمد صدیق دهواری
?اسلام از همان سده آغازین وارد بلوچستان شد و همه نقاط این سرزمین پهناور زیر چتر اسلام، این آئین الهی قرار گرفت، به‌طوری‌که بخشی از هویت قوم بلوچ گردید.
?در سده‌های پیشین بلوچ‌ها باوجود مسلمان بودن از برخی اصول اسلامی به دور بوده‌اند. ولی در حال حاضر صدها روحانی، در قالب نمادهای اسلامی اعم از نیروی انسانی، مسجد و مراکز فرهنگی و دینی کوشش وسیع و گسترده‌ای برای اسلامی نمودن جامعه مبذول داشتند و اسلام را به دورترین روستاها رساندند و مردم را با اصول و روش شریعت اسلامی آشنا ساختند.
♦️بنای مساجد کهن همچون مسجد دزک در سراوان، مقابر و زیارتگاه‌های عارفان در مناطق مختلف بلوچستان_ گرچه از سرنوشت وزندگانی آنان اطلاعات دقیقی در دست نباشد_ اسناد خطی اعم ار نکاح نامه، شجره‌نامه، معاملات، کتاب‌های دست‌نویس و از همه با ارزش‌تر قرآن‌های دست‌نویس در کنار رواج شعر در جامعه بلوچستان نشان‌دهنده دیرینگی فرهنگی و مذهبی بلوچستان و با محوریت و گرایش تصوف و عرفان دارد.
?بلوچ با حفظ آیین‌ها و سنن فرهنگ بومی و اندیشه‌های قومی، اسلام را در جامعه خود حفظ نمود. نحله‌های فکری و تفکرات و اندیشه‌ها باوجود دوری جغرافیایی، به بلوچستان ورود پیدا کرد.
تغییرات اجتماعی در جامعه بلوچستان رو به افزایش است. با وجودی که بلوچستان به نسبت نقش و تاثیری که در تاریخ و فرهنگ ایران داشته، مطالعات اندکی درباره آن صورت گرفته است. در عمده پژوهش‌های صورت گرفته به بافت سنتی؛ قبیله‌ای، وضعیت جغرافیائی منطقه پرداخته‌شده است.
آنچه امروز درباره زندگی و بافت اجتماعی این منطقه نوشته‌شده درباره شیوه زندگی سنتی است؛ ولی کمتر درباره جریان‌های اسلامی ظهور یافته در این سرزمین گفته و نوشته‌شده است.
?ظهور بنیادگرائی اسلامی در دهه‌های اخیر نیز توجه پژوهشگران را برای ریشه‌یابی این پدیده نوظهور در بلوچستان جلب نکرده و اگر چنانچه پژوهشی صورت گرفته است در دسترس پژوهشگران و عموم نیست.
جریان‌های فکری، عقیدتی با خوانش های متفاوت از شرق و غرب بلوچستان وارد این ناحیه شده‌اند. اندیشه عرفان و تصوف (ریشه پانصدساله) از افغانستان و هند، دیوبند به‌عنوان تفکر و اندیشه‌ای قدرتمند که کیان استعماری انگلیس را در هند پایان داد پس از گذشت چند دهه در افغانستان حکومتی بنام طالبان در افغانستان تشکیل داد از ریشه و نیروی قوی در بلوچستان برخوردار است و از هند از حدود هشتاد سال پیش در بلوچستان ورود پیدا کرد. در کنار آن دیگر اندیشه‌ها و تفکرات و نحله‌های اسلامی به‌سختی توانستند ظهور و بروز پیدا کنند، اندیشه‌های ابوالاعلی مودودی (پنجاه‌ساله) از هند و اخوان المسلمین از عراق (سی‌ساله)، سلفی (تبلیغی) به‌وسیله فارغ‌التحصیلان دانشگاه مدینه منوره (سی‌ساله) که هرکدام مراکز، مدارس دینی، مکاتب، مساجد با نمازهای جمعه و جماعات، تریبون‌های رسمی و غیررسمی خویش را داشته و به تبلیغ اندیشه‌ها، باورهای فکری خویش برای پذیرش جامعه به‌سوی خود را دارند.
?جنبش اخوان المسلیمن مصر هزاران کیلومتر از مرزهای جغرافیائی بلوچستان به لحاظ نژادی؛ قومی؛ مذهبی؛ زبانی فاصله دارد بازهم این جنبش در دهه شصت شمسی در بلوچستان ظهور کرده و به فعالیت پرداخت.
?در بررسی حضور رسمی و منسجم و تشکیلاتی اخوان المسلمین مشخص می‌شود، جنگ عراق علیه ایران سبب شد، افراد اخوانی عراقی به ایران آمده و تشکیلات اخوان را در ایران و بلوچستان راه‌اندازی نمایند
*اخوان المسلمین در بلوچستان
?از میان اندیشه‌های که به بلوچستان در دهه شصت شمسی ورود پیدا کرد و منشأ شرقی نداشت، جنبش اخوان المسلمین بود که هزاران کیلومتر دورتر از جغرافیای بلوچستان تشکیل‌شده بود و رهبران آن هیچ‌گونه سنخیت زبانی، نژادی فرهنگی با جامعه بلوچ نداشتند. گرچه پیشتر اندیشه‌های فکری آن در قالب کتاب‌های ترجمه‌شده میان اهل مطالعه دست‌به‌دست می‌گشت و به‌وسیله علمای دیوبندی نیز برای مطالعه در برابر اندیشه‌های الحادی پیشنهاد می‌شد.
?اخوان المسلمین از همان آغازین روزهای فعالیت در زمان حسن البنا مرشد و بینان‌گذار از مرزهای جغرافیای مصر فراتر رفت، ولی پس از چندین دهه هم‌زمان با آغاز جنگ تحمیلی هشت‌ساله عراق علیه ایران با خروج نیروهای اخوان المسلمین عراق و عدم شرکت آنان در جنگ به مناطق کردنشین ایران آمده و فعالیت‌های انفرادی خویش را آغاز کردند. این درحالی بود که پیشتر ناصر سبحانی اسره ها وحلقه های تربیتی خود را براساس فکر واندیشه اخوان المسلمین آغاز کرده بود که با ورود عمر عبدالعزیز در سال ۱۳۵۹ه.ش برای جلوگیری از هر گونه تفرقه واختلاف بین مسلمانان بویژه دو گروهی که براساس منهج اخوان فعالیت می کردند، هر دو گروه منسجم وبا هدایت استاد علامه به فعالیت ها تداوم بخشیدند. پس از چند سال از طریق محمد احمد الراشد با مکتب ارشاد و اخوان عالمی مرتبط شدند و تنظیم و تشکیلات اخوان المسلمین در ایران پایه‌ریزی شد که در سال ۱۳۶۴ ه.ش هم‌زمان با تشکیل کلاس‌های تابستانی در حوزه دارالعلوم مکی زاهدان نیز اعضای اخوان المسلمین از آن به‌عنوان فرصتی مناسب برای آشنایی با منطقه بلوچستان و یارگیری و راه‌اندازی جنبش اخوان المسلمین در این کلاس‌ها شرکت کردند.
ادامه دارد …. ان شاء الله