Дарсхойи муқаддамотий/ дарси аввал: дин чист? Секуляристхо аз мо чи дини мехоханд?
Бисмиллахир рохманир рохим.
إنِ الْحَمْدَ لِلَّهِ، نَحْمَدُهُ ، وَنَسْتَعِينُهُ ، وَنَسْتَغْفِرُهُ، وَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا، وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَنْ يَهْدِهِ اللَّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ ، وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَا هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ”
“ба рости хамд ва сипос танхо лойиқи худо аст, уро шукр мегуем ва аз у дархости кўмак ва омурзиш мекунем, ва панох мебарем ба худо аз шурури нафсхойимон ва аз бадихойи аъмолимон, хар касики худо уро хидоят кунад хеч каси наметавонад уро гумрох кунад ва хар касики худованд уро гумрох намояд хеч каси наметавонад уро хидоят дихад ва шаходат медихамки хеч илохи бар хаққи ба жуз аллох нестки танхо ва бешарик аст, ва шаходат медихамки мухамммад банда ва фристодайи у аст.”
Аллох таоло мефармояд:
یأْ أیهَاْ الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاْتِهِ وَلاَتَمُوْتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُون (آل عمران /۱۰۲)
Эй касоники иймон овардаид ончунонки шойиста аст, аз аллох пархез кунид ва намирид магар онки мусалмон бошид.”
یأْ أیهَا النَّاْسُ، اتَّقُوْاْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُم مِنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ وَّ خَلَقَ مِنْهَاْ زَوْجَهَاْ وَ بَثَّ مِنْهُمَاْ رِجَالاً کَثِیراً وَّ نِسَاءً وَّاتَّقُوْاْ اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُوْنَ بِهِ وَالأرْحَاْمَ إِنّ اللهَ کَاْنَ عَلَیکُمْ رَقِیبَاً(نساء /۱)
“эй мардумон аз парвардигоритон бипархезид, парвардигорики шуморо аз ек инсон биёфарид ва (сипас) хамсаришро аз новъи у офарид ва аз он ду нафар мардон ва занони фаровони мунташир сохт. Ва аз худойи бипархезидки хамдигарро баду сўганд медихид, ва бипархезид аз инки пейванди хешовандиро қатъ кунид зеро бегумон худованд муроқиби шумо аст”
-یأْ أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوْاْ اتَّقُوا اللهَ وَ قُوْلُوْاْ قَوْلاً سَدِیداً يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا (احزاب / ۷۰)
“эй мўъминон аз аллох пархез кунид ва сухани хақ ва дуруст бигуйид. Дар натижа аллох аъмолитонро шойиста мегардонад ва гунохонитонро мебахшояд, ва хар каси аз аллох ва пайғамбариш фармонбурдорий кунад, қатъан ба пийрузий ва комёбийи бузурги даст меёбад.”
Аммо баъад:
“إِنَّ أَصْدَقَ الْحَدِيثِ كِتَابُ اللَّهِ وَ خَيْرَ الْهَدْىِ هَدْىُ مُحَمَّدٍ وَشَرَّ الأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ وَكُلَّ ضَلاَلَةٍ فِي النَّارِ
“росттарин сухан китоби аллох ва бехтарин равиш, равиши Мухаммад саллаллоху алайхи васаллам аст, ва бадтарин умур навоварий дар дин аст, ва хар тоза пейдо шудайи дар дин, бидъат; ва хар бидъати гумрохий, ва хар гумрохий дар оташ аст.
Ассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух.
Ба дунболи тасмими дустон мабний бар ирояйи дуруси ибтидоий ва пояий, он хам ба дур аз пичидагий ва истилохоти роижи фиқхий ва ба забони содаки дар “вазъи мовжуд” барои онхо, ба унвони “ниёзи руз” тавассути худишон ташхис дода шуда, саъй мешавад мутаносиб бо суъолотики матрах карданд мовзуъоти муртабит бо ин суъолот ба сурати сода ва қобили фахм барои хаммайи дустон тўвзих дода шавад. Иншааллох.
Дар миёни суъолоти мухталифики дустон матрах карданд, ду суъол муртабит бо хам дар мовриди “дин” ба унвони аввалин дарси муқаддамотийи мо матрах шудаки саъй мешавад ба сурати мухтасар ва сода, ва дар хадди замоники дар ихтиёр дорем тўвзих дода шаванд.
-Еки аз инки: дастахойи аз секуляристхо иддаъо мекунандки бехудо хастанд ва ба дини эътиқод надоранд ва ё гурухи аз секуляристхо мегуяндки фақат худоро қабул доранд аммо динро қабул надоранд ва дастайи аз онхо эълом мекунандки хам худоро қабул доранд хам дини исломро ва хам секулярист хастанд!!! Жараён аз чи қарор аст?
-Суъоли дигар инки: аллох мутаол мефармояд:
وَلا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّى یَرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا (بقره/۲۱۷)
Ва “пейваста ва хамиша” (мушрикин-ахзоб- секуляристхо) бо шумо хоханд жангид то агар битавонанд шуморо аз динитон муртад кунанд. Аммо бо ин вужуд мебинемки дар европо, амрико, русия, австралия ва хатто исроил ва китай коммунист хам шахс метавонад дини худро хифз кунад ва сохиби он хамма масжид хам шавад. Оё ин ек породокс ва тазод дар қуръон нест?
Зохиран пардохтан ба вожа, мафхум ва маънойи “дин”, метавонад моро дар ёфтани посухи муносиб ба хар ду суъол кўмак кунад. Аммо қабли аз ровшангарий дар мовриди калама ва истелохи “дин”, лозим аст муқаддамотий ба унвони пеш ниёз гуфта шавад, чун бардошт ва таърифи хар идеоложий ва нигариш аз дин бо дигари тафовут дорад. Дуруст мисли худо, мисли зиндагий баъди аз марг, мисли хуб, мисли бад, мисли арзиш, мисли зидди арзиш ва …….
Ме наметавонем интизор дошта бошем хамон нигаришики мо нисбат ба аллох дорем ек яхудий, насроний ,будоий, секуляр ва ғейрих дошта бошанд. Ба хамин тартиб мумкин аст хубхо, бадхо, арзишхо ва зидди арзишхо дар нигариши мо чизи бошанд ва дар нигаришхойи дигар ба шевайи дигар. Чун манобеъи мо бо хамдигар фарқ мекунанд ба хамин далил таъорифи мо нез мутафовут хастанд; аммо мебинем авом фарибони хийлагари секуляри дар миёни муслимин,бидуни дар назар гирифтани ин тафовутхо, саъй мекунанд манобеъ ва бовархойи касифи секуляристий ва манобеъи фосиди худроки дар пушти вожахо махфий кунанд ва бо куллий гуйи дар мовриди ин истелохот ва мафохим, мақосиди худро ба шевайи мармузи ба пеш бибаранд.
Ба унвони мисол дар кинори ахзоби секуляр, дорудастайи мунофиқин ё секулярзадахо мегуянд “дин” озод аст, аммо намегуянд манзуришон аз “дин” хамон таъорифи ғарбийхойи секуляр аз дин аст ё таърифи аллох аз “дин” ва боз намегуянд озодийи ин “дин” то кужост? Мо ба ин макрхойи ахзоби секуляр ва дорудастайи мунофиқин ё секулярзадахойи дохилий солхост ошноий дорем. Инхо бо исмхо ва истелохот то расидан ба ахдофишон бози мекунанд. Дар ин сурат, каламот мумкин аст суратхойи мухталифи дошта бошандки адами диққат ба онхо мумкин аст шахсро ба иштибох бикашонад.
Тўвзихи инки мо дар адабиёти гуфторийи худ ба сурати ом ду новъи исм дорем: исми хос ва исми ом, албатта дар кинори ин ду мо ба исмхойи бо маъонийи мухталиф бархурд мекунем:
Исми хос ё исми алам, исми астки бар фард ё макон ё хайвон ё шайъи муъайян ва махсус далолат мекунад мисли:
-Исми махсуси инсонхо,монанди: мухаммад,сумайя, ёсир.
-Исми махсуси амокини мухталифи жуғрофиёий, монанди: андалус, хуросон, макка, мадина, туркистон, хўромон.
– -Исми махсуси хайвонхо, монанди: дулдул, рахш, пигаз Pegaz
-Исми махсуси ашёики бештар аз еки нестанд, монанди: зулфаққор, олмоси кухинур.
Вижагийи ин даста аз исмхо ин астки хамиша маърифа ва шинохта шуда хастанд. Ба махзи инки ба онхо ишора мекунем барои шахс мушаххас аст ва ниёзи ба тўвзих надорад. Замоники мегуем вотикон ё мегуем эрон, барои шахс мушаххас аст.
Аммо дар кинори ин исмхойи шинохта шуда ва маълум мо ба исмхойи дигари бармехуремки исми ом хастанд ё исми жинс хастандки, бейни афрод, хам новъ ва муштарак аст ва бар хар ек аз ин афроди хамновъ ва муштарак далолат мекунад мисли исми: мард, писар, асб, кишвар, дарахт, китоб, шахр, дарё, зан, донишомуз, муаллим ва ……..
Дар кинори инхо, дастайи аз исмхо вужуд дорандки бо онки мумкин аст доройи талаффузи ексони бошанд, аммо маъонийи мухталифи доранд. Масалан:
-Сир; хам ба новъи пиёзча ишора дорад мисли пиёз, хам ба касики гурсна нест мегуянд сир; ду то маъни дорад.
-Ё масалан забон; ё он узвики дар дахон аст, ё забони гуфторий манзур аст.
-Ё хейр; хам ба маънийи на ба кор меравад, хам ба маънийи хубий.
-Ё шир; шир ба маънийи хайвони даранда, ба маънийи шир хурдан, ба маънийи шири қатъ ва васли жараёни моеъот ва гоз аст.
Ин даста аз исмхоро метавонем дар жумла ташхис дихемки манзур кудом маънийи онхо аст. Масалан дар жумла метавонем бифахмем манзур кудом шир аст. Ба унвони мисол дар адабиёт мехонем: “он еки шир аст андар бодия” ки “бодия” ба ду маънойи “сахро” ва “коса” аст. Холо ин шири астки дар коса нушида мешавад? Ё шири даранда аст дар сахро? Дар холати невишторий ё касики ин жумларо мехонад боз фахми инхо ба жумалоти қабл ва пас аз он бастагий дорад, ва агар тўвзихи дода нашавад наметавон аз ин жумалот, танхо ек маъниро бардошт кард. Пас, ба новъи пичидагий бархурд мекунем аммо бо ин вужуд, ин луғат маъмулан умумий хастанд ва мухтасси ек илм ё фанни хосси нестанд ва хамма аз онхо истефода мекунанд. Аммо боз дида мешавадки агар диққат нашавад мумкин аст инсон дар фахми онхо дучори иштибох шавад.
Бо ин хол, иддайи аз уламойи суъ ва авом фарибони секуляр аз жумалоти чанд маънойи истефода мекунандки ба рохатий барои шинаванда қобили фахм нестанд. Инхо ек маъниро дар назар доранд, шинаванда ек маъни дигариро дар назар дорадки барои қарнхо аз ақоид ва гузаштагониш ба вай расида аст; ва ле барояш ровшан намекунанд; чиро? Чун ба зараришон аст, ва хадаф хам ин астки шинавандаро ба унвони ек абзор барои ахдофи хосси вориди майдон кунанд ва харжишон кунанд.
Дар кинори ин луғати умумий, мо шохиди истелохоти хастемки холати тахассусий доранд. Ин истелохотро ё аллох ба бандагониш ироя дода ё мумкин аст худи инсонхо мутаносиб бо тахассусики доранд тўлид карда бошанд. Ин истелохоти тахассусийро маъмулан синфи махсуси аз инсонхо аз онхо истефода мекунанд, масалан баъзи аз истелохотро синфи муслимин истефода мекунанд, баъзи аз истелохотро секуляр социалистхо ё секуляр либиралхо ва ……истефода мекунанд, аммо ба тадриж дар миёни мардум мовриди истефода қарор гирифта ва холати умумият ва фанхангий ба худ мегиранд, хар чанд мумкин аст хаммагий маънийи дақиқи онро надонанд, ё фарханги бардошти хосси аз ин истелохот дошта бошад ва фарханги дигар бардошти дигари. Мисли:
-Каламайи исломки ; дар луғат ба маънойи таслим ва гардан находан, инқиёд, итоат аз амр ва нахий бидуни хечгуна эътироз аст ва дар истелохи қуръон, дар маънийи омми он ба дини вохиди тамоми пайғамбарон дар тули торих гуфта мешавад ва дар маънийи хосси он бар шариати пайғамбар хотам саллаллоху алайхи васаллам итлоқ мешавад.
Луғати секулярки, аз ришайи лотиний (suecularis) ва (sueeculum) ба маънойи рузгор ё дунё риша мегирад. Аммо, имруза ба сурати истелохи дар омада астки ба жойи “дунёвий” дар муқобили “дини осмоний” ба кор меравад ва жойгузини барои истелохи “мушрик” дар адабиёти фиқхийи муслимин шуда аст. Ба хамин тартиб мо каламоти дигариро доремки дар фархангхойи мухталиф аз хамин истелохот дар маъонийи мухталифи истефода мешавад.
Мисли зиндагий пас аз марг ё зиндагий баъдий ; марг аз лахози луғавий яъни мурдан ва аз бейн рафтани жисм ва хаёти дунёвий ва интиқоли рух фано нопазир аз ин зиндагийи дунёвий ба “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий”. Ин жумларо тақрибан тамоми инсонхо ғейри аз мушти “дахрий” ё ба забони руз мушти секуляр материалист ва атеист пазирофтанд. Аммо, дар новъи ва мохият “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” бо хам ихтилофоти амиқий доранд. Ба унвони мисол:
-Ойини хинду ё хиндуизм: бар асоси ин ойин, хаёт пас аз марг ва фано нопазири ва жовдонагийи рухро дар қолиби назарияйи таносух ё таваллуди дубораки важхи мушаххас ва муштараки ин ойин аст арза мекунад. Таносух бадин маъностки рух пас аз марги баданийи кунуний, бар хасби аъмоли гузаштайи худ дар еки аз чохор қолиби жадид ё жамодот, ё наботот, ё хайвонот ё инсонхо хулул мекунад. Яъни жисм аз қолиби дари еки аз ин чохор қолиб меравад. Ва ин гардуна ва дўврон таносух ва таваллудхойи мукаррар то замони расидан ба мукаша яъни “рахоий” ки мартабайи рухонийи камоли махз аст, хамвора дар ин дунё идома дорад. Дар ин сурат, бо инки онхо мегуянд зиндагий пас аз марг, аммо ба жахони охират бовар надоранд.
Ойини будизм нез ба зиндагийи пас аз марг ва рух эътиқод дорад аммо, дар хамон қолиби таносух ва “дунодуний”ки алиюллохийхо ва язидийхо ва мушобихини он ба он эътиқод доранд. Инхо мисли хиндухо мўътақид ба бақойи рух дар ин жахонанд, он хам дар колбудхойи гуногун то инки ба хамон “рахоий” ё нирвоно мерасад. Инхо хам ба жахони охират бовар надоранд.
Холо бояд замоники ек секуляри язидий, алавий ё алиюллохий хизби секуляр ва ноцианал социалисти коргарони ужалон мегуяд “шахид номрон” яъни шахид намемирад, бифахмем манзури у аз гуфтани ин жумла ва вожайи “шахид” чист? Бидуни шак манзури у наметавонад шахиди мовриди назари ислом бошад, дар ислом “шахид” дар олийтарин даражоти шухадо: яъни шахс бо хуниш шохидий медихадки ислом ва қонуни шариати аллох бехтар аз тамоми қавонин ва барномахойи дигар аст; аммо, ин ноцианал социалист- ё хамон ба таъбири авом нацизмки хизби коргарони ужалон онро тарвиж медихад – мўътақид астки бо хуниш дорад шохиди медихадки қавонини шайтон ва секуляризм, бартар ва бехтар аз қавонини шариати аллох аст; ду таърифи комилан мутазод аз шахид.
-Зардўштийхо шибхи ахли китоб хам ба хамин тартиб ба зиндагийи баъди аз марг эътиқод доранд аммо он зиндагийи баъди аз марги онхо чигуна аст? Онхо хам бехишт ё дўзахро барои пейравони худ абадий намедонанд ва бар ин боварандки жаханнамийхоро дар лахзайи поёни жахон аз дўзах берун меоваранд ва аз гунохони худ пок мешаванд ва пас аз татхир ба арвохи дурусткор мулхақ мешаванд ва дўври жадиди руйи замин оғоз мешавадки абадий аст, ва ғейри аз хейр ва хуши, дар он хечгуна шар ва ранжи вужуд надорад.
-Яхудиён ба хамин тартиб дар мовриди зиндагийи пас аз марг дидгоххойи доранд. Бо онки дар китоби муқаддаси яхудиён иттилоъати дақиқий дар мовриди зиндагийи пас аз марг ба даст намеояд аммо дар талмудки тафсири таврот аст матолиби гуфта мешавад. Бо ин вужуд гурухи аз яхудиён ба номи садуқиён ақида ба ростохези мурдагонро мардуд медонистанд; чун мўътақид будандки аз ин мавзу дар асфари хамса таврот сухани ба миён наёмада аст. Ғейри аз ин гурух, бақияйи яхудиён асли эътиқоди ростохезро бовар доранд. Бо вужуди ин, гурухи аз яхуд ростохезро аз ин хамма ва гурухи дигар зиндагийи оянда ва подошро аз они одилон ва никукорон медонанд ва мўътақиди одамхойи бад ва шарур бо марги жисмоний барои хамиша нобуд мешаванд.
-Дар насроният хам (ё хамон чизики дар миёни мардум ба масихият машхур шуда) ба хамин шева аст, онхо хам ба зиндагийи пас аз марг эътиқод доранд ва ле зиндагий пас аз марги онхо чи маънойи медихад? Чи тафсири аз он дорад? Онхо бар ин боваранд шахс пас аз марг дар ду додгох хузур пейдо мекунад, дар қазоват ва доварийи аввалия ё “доварийи хос”, никон ва покон ба бехишт мераванд ва гунохкорон хам сариъан ба жаханнам фристода мешаванд. Аммо касоники таклифишон мушаххас нест,ибтидоъан ба барзах фристода мешаванд ва пас аз пок шудан ба бехишт мераванд. Аммо доварийи нахоий ё “доварийи ом”, пас аз поёни жахон ва ростохези мурдагон анжом мешавад. Дар ин мархала насронийхо барои хамиша ба бехишт мераванд ва ғейри насронийхо барои хамиша ба жаханнам. Бар ин асос астки аллох таоло ба сирохат мефармояд:
قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ (توبه/۲۹)[۱]
Яъни инхо на ба илохики худишро маърифий карда ва на ба қиёмати мовриди назари аллох иймон надоранд, ва яъни бо вужуди тасаввуротики аз худо ва рузи қиёмат доранд аммо ин тасаввурот аз онхо пазирофта намешавад ва аз нигохи аллох инхо на ба аллох ва на ба рузи қиёмат иймон надоранд.
Тафовутро нигох кунид! ,”зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” ек истелох аст аммо, дар инжо мушохада мекунемки бо онки миёни хиндуизм, будизм, зардуштигарий, яхудият ва насроният дар эътиқод ба зиндагийи пас аз марг иттифоқ назар вужуд дорад, аммо таърифи хар ек аз ин манхажхо дар мовриди “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” бо дигари тафовутхойи ошкор ва ғейри қобили инкори дорад, ба гунайики наметавон бо вужуди иштирокотики дар баъзи аз онхо дида мешавад, бо таърифи еки аз инхо ба қазоват дар мовриди соирин дар мовриди “зиндагийи дигар” ё “зиндагийи баъдий” нез даст пейдо кард, балки бояд ба сурати мовридий ва мушаххас ба таърифи ин истелох бипардозем. Масалан бигуем: аз нигохи будизм, ё яхудият ё ноцианал социалистхойи кофар ва муртадди курдистон ва …….маънийи ин истелох мешавад ин.
Каламайи худо хам, хаминтур аст. Хар каси ек таъриф ва ек тасаввури аз он дорад. Барои хамин ек мусалмон хамон “аллох”иро қабул дорадки худиш дар қуръон ва аз тариқи пайғамбариш худишро маърифий карда.
“дин” хам еки аз хамин истелохоти муштараки миёни тамоми инсонхостки барои пей бурдани ба маъний ва мафхуми он, ночор бояд ба манбаъи хоссиш дар хамон ақида ва маслак мурожаъа кард. Яъни “дин” мумкин аст дар назди секуляристхо ( ба забони арабий –мушрикин, ахзоб) ек маъни бидихад ва назди шариати пайғамбар саллаллоху алайхи васаллам маънийи мутафовуттариро мушохада кунем.
Ба унвони мисол: секуляристхо, “дин”ро аз вожайи фарансавий religion ба маънойи “жомеъайи диний” ва вожайи лотин religionem ба маънойи “эхтиром ба чизи муқаддас, эхтиром ба илохахо, робитайи бейни башар ва худоён” таъриф кардандки албатта риша дар вожайи лотин religio дорад.
Амил дуркимки назди иддайи ба бунёнгузори жомеъашуносийи секуляр дар ғарб шинохта шуда, ба сурати сода ва бо такия бар хамин маънийи луғавий ва лотинийи он, “дин”ро дастайи хам баста аз ақоид ва бовархойи марбут ба олами ғейри моддий ва умури қобили хис бо хавос, ва умури ғейри қобили руият бо чишм, ё хамон умури лохутий медонад.
Яъни “дин” дар таърифи секуляристийи у, иртиботи ба дунё ва олами моддий надорад, ин таъриф, бардошт ва интизори тамоми секулярхо аз “дин” аст.
Истелохи дин дар адабиёти араб ва оёти қуръон:
Имруза бар халофи асри нубувват ва хатто қуруни баъди аз он мо мажбурем алфоз ва истелохот ва мафохими чун илох, роб, тоғут, дин, мушрик ва …….ро ба унвони муқаддамайи вуруд ба мабохиси аслий тўвзих дихемки дар асри нубувват барои хар инсони бо савод ва бесаводики росулуллох саллаллоху алайхи васаллам уро ба ислом даъват мекард қобили дарк ва ламс буд чун қуръон бо забони сода ва ба забони онхо нозил шуда аст.
Каламайи “дин” дар шариати пайғамбар хотам саллаллоху алайхи васаллам ришайи арабий дорад на лотиний, на хиндий ва чиний ва эроний. Барои хамин чорайи нестки жихати шинохти он, бояд ба манобеъи арабий ва динийи он мурожаъа кард. Танхо дар сурати шинохти дақиқи “дин” аз манобеъи аслий метавон фахмидки ин вожа чи интизороти аз мухотибини худ дорад.
Ба қовли ибни форс,”дин” аз жинси фармонбурдорий ва фурутаний аст. Замоники барои ек араб, каламайи дин зикр мешуд чохор маъниро барои худиш тажассум мекард:
۱-Ба маънийи чийрагий, қудрат, хукмроний, фармонравойи, касиро ба зур мажбур ба итоат кардан, ба коргирийи қуввайи қохира, ба бандагий кашидан ва мутиъ сохтан. Дар ек калама, “қудрати хокимият”.
Замоники мегуянд: данан наса: яъни мардумро мажбур ба итоат аз худиш кард. Хамчунин дар панди омузанда омада аст:
الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ.
Яъни :одами заранг, каси астки бар нафси худ мусаллат шавад ва онро роми худиш кунад ва барои баъди аз марг бикушад. Алова бар ин, дар каломи араб, хокимироки истийлойи комил бар ек кишвар, миллат ё қабила дошта бошад “дайян” мегуянд ба маънийи қудрат ва хокимият , дар ек калама :қудрати фармонравоий.
۲-Шаръ, қонун, барнома, одоб ва русум, арзишхо, боядхо, тариқат, мазхаб, одат, миллат. Дар ек калама ба маънойи “қонун ва барнома”.
ما زالَ ذلک دینی:
Яъни он кор хамвора расм ва одати ман аст. Дан, замоники гуфта мешавадки шахси ба кори хейр ё шар одат пейдо мекунад. Омадаки:
کانت قُرَیشُ ومَنْ دانَ بِدِینِهم.
Яъни: қурайш ва хар касики бар рох ва равиш ва одати онон бошад. Хамчунин дар гуфтори дигар омада астки:
أنه علیه السلام کان علی دین قومه.
Яъни: пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам қабли аз баъсат (дар умури монанди издивож, талоқ, ирс ва соири умури маданий ва ижтимоий) тобеъи худуд, муқаррарот ва қавонини қовми хувиш буд.
۳-Итоат, бандагий, хидмат кардан, комилан дар ихтиёри каси будан, фармонбурдорий кардан, пазирофтани зиллат, хузуъ кардан дар баробари қудрат ва сайтарайи фарди хос. Дар ек калом яъни “итоат кардан ва фармонбурдорий кардан”.
دِنتُهُم فدانوا:
Бар онон тасаллут ёфтамки дар натижа аз ман итоат карданд; ва бо хамин маъно дар хадиси хавориж омада астки пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам фармуданд:
«یَمْرُقُونَ مِنْ الدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنْ الرَّمِیَّةِ»
Яъни: хавориж аз дин хориж мешаванд ончунонки тир аз камон хориж мешавад. Маънойи хадис ба ин шикл нестки хавориж ба тури куллий аз дин ба маноъйи миллати (ислом) хориж хоханд шуд ва муртад мешаванд; чун замоники аз Али ибни Аби Толиб розиаллоху анху пурсидандки: оё хавориж кофар буданд? Дар посух гуфт: онон аз куфр фарор карданд. Ва боз хам пурсидандки оё хавориж мунофиқ буданд? Гуфт: мунофиқон, худоро бисёр кам ёд мекунанд дар холики онон субх ва шаб ба зикри аллох машғуланд. Аз ин фармудахойи Али ибни Аби Толиб розиаллоху анху ба хубий маълум мешавадки дар инжо, мурод аз вожайи дин, итоат бар имоми бар хақ аст, итоат ва фармонбурдорий кардан.
۴-Мужозот кардан, подош додан, қазоват кардан, хисоб кардан.
Дар зарбул масалхойи арабий омада астки:
کما تُدینُ تُدانُ.
Яъни: харгунаки бо мардум рафтор куни ба хамон шикл нез бо ту рафтор хоханд кард. Ё аллох мутаол мефармояд:
مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ (فاتحه/۴)
Молики рузи мухосиба ва мужозот ва подош аст.
Дар ин сурат, ек араб бо шанидани каламайи дин, чохор маънойи пояий ва асосий дар зехниш шикл мегирифт:
۱-Қудрат ва хокимият.
۲-Қавонин, худуд ва рох ва равишики мардумони тахти нуфузи ин хокимият аз он пейравий мекунанд.
۳-Итоат ва фармонбурдорий аз қудрати хокимият ва қонуники ижро мекунад.
۴-Ва дар нихоят мухосиба, қазоват, подош додан ё мужозот кардан.
Дар ин сурат,”дин” яъни мажмуъайи қудрати хукуматийки, бо қавонин ва муқарраротики тасвиб карда шахривандонро ба итоат ва фармонбурдорий аз ин мажмуъа қавонин мажбур мекунад, ва бар асоси мезони итоат ё сарпичий аз ин қавонин ва худуд, онхоро мухосиба мекунад ва ба онхо подош медихад ё онхоро мужозот мекунад.
Ин хамон чизи будки ек араб ва баъадхо ек мусалмони ғейри араб, ба махзи шанидани дин барояш тадоий мешуд ва замоники мегуфтанд: тобеъи фалон дин шу, мефахмидандки чи чизиро мепазирад ба хамин далил огохона онро мепазирофт ё рад мекард.
Алъон биравем суроғи маънийи дин дар қуръон:
Каламайи дин дар қуръони карим бисёр комилтар аз маънойи луғавийи он ба кор рафта ва тўвзих дода шуда астки; муташаккил аз чохор рукни мухим аст:
۱-Хокимият ва султайи бартар.
۲-Итоат кардан ва пазирофтани султахойики ба воситайи қудрати он хокимият ба вужуд омада аст.
۳-Ек низоми фикрий ва амалий, қавонин ва ахкомики ба воситайи қудрати он хокимият ба вужуд омада аст.
۴-Подошики қудрати хокимият ва султайи бартар ба афрод, барои пейравий аз он низом медихад ва ё мужозотики дар мовриди харгуна тамарруд ва сарпичий эъмол мекунад.
Қуръони карим, гохи вожайи “дин” ро бар ду маънойи аввал итлоқ мекунад, яъни хокимият ва итоат кардан; гохи нез “дин”ро фақат дар еки аз ду маънойи севум ва чохорум ба кор мебарад яъни қавонин ва ахкоми подош додан ва мужозот кардан, ва дар баъзи маворид хам каламайи “дин”ро ба кор бурда ва хамзамон хар чохор маънойи онро ирода мекунад.
Барои ровшан шудани харчи бештари ин матлаб, бехтар аст нигохи ба оёти қуръон биндозем:
Дин бо маънойи аввал ва дувум: (хокимият ва итоат кардан)
Аллох мутаол мефармояд:
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیُقِیمُوا الصَّلَاهَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاهَ وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَهِ (بینه/۵)
дар холики жуз ин бадишон дастур дода нашуда аст магар бар инки мухлисона ва хақгероёна аллохро ибодат кунанд ва танхо шариати уро дини (худ) бидонанд, ва намозро барпо доранд, ва закотро бипардозанд. Дини дуруст ва арзишманд ин аст ва бас.
Дар ин оя ва оёти мушобех, каламайи дин ба маънойи қудрати бартар, фармонбурдорий аз султайи у ва дар нихоят пазириши итоат ва бандагий дар муқобили он ба кор рафта аст; ва мурод аз холис кардани дин барои худовандики дар оёт ба он ишора шуда ин астки инсон таслими хокимият, фармонравоий ва дастури ғейри худо нашавад, ва итоат ва бандагийи худро он чунон барои худо холис намоядки жуз у касиро ибодат накунад ва харгиз аз ғейри аллох пейравий накунад.
Дин бо маънойи севум: ( ек низоми фикрий ва илмий, яъни қавонин ва ахком)
Аллох мутаол мефармояд:
إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ (یوسف/۴۰)
Хукм аз он аллох аст ва бас. Аллох дастур дода астки жуз уро ибодат накунид. Ин аст дини рост ва собит.
کَذَلِکَ کِدْنَا لِیُوسُفَ مَا کَانَ لِیَأْخُذَ أَخَاهُ فِی دِینِ الْمَلِکِ (یوسف/۷۶)
мо ингуна барои Юсуф чорасозий кардем. Чироки Юсуф тибқи қонуни шохи миср наметавонист бародаришро бигирад.
Ё дар жойи дигари мефармояд:
أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ ۚ (شوری/۲۱)
Шояд онон шурокойи дорандки барои ишон қавонини аз диниро падид оварандки худо бидон ижоза надода аст ( ва аз он бехабар аст?)
Ё аллох таоло ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мефармоядки ба секуляристхо ( мушрикин ё ахзоби) макка бигуяд:
لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (کافرون/۶)
Дини шумо барои худитон ва дини ман барои худам!
Вожайи “дин” дар ин оёт яъни қонун, худуд, шариат, тариқат ва ек низоми фикрий ва амалийки инсон худишро нисбат ба ижройи он муқайяд ва мулзам медонад. Пай агар инсон аз султа, давлат ва хукумати пейравий кунадки мужрийи қавонини дини аллох аст, вориди дини аллох шуда аст; аммо агар он султа бар асоси қавонини сохта шуда тавассути башар бошад, бетардид инсон дохили “дини” сохта шуда тавассути башар ё секуляризм шуда аст. Хулосайи калом инки харгох инсон, қудратиро болотарин маржаъ ва нез мофовқи худиш фарз кунад ва хукмишро мутлақан лозимул ижро бидонад ва ба мужиби он аз рох ва равишики барояш таъйин мешавад пейравий кунад, бидуни шак дохили “дини” хамон шахс ва маржаъ шуда аст.
Дин бо маънойи чохорум: ( подош додан ва мужозот кардан)
Аллох таоло мефармояд:
إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ* وَإِنَّ الدِّینَ لَوَاقِعٌ (ذاریات/۶-۵)
Мусалламан чизики бидон ваъда дода мешавид, рост ва қатъий аст ва рузи жазо (мухосиба ва подош додан ва мужозот кардан) хатман вуқуъ пейдо мекунад ва меояд.
Ё дар жойи дигар мефармояд:
أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ* فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ* وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ (ماعون/۳-۱)
Касоники ба дин, ва сазо ва жазо иймон надоранд, мефахмики чигуна касониянд? Онон касонияндки ятимро сахт аз пеши худ меронанд. Ва ба хўрок додан ба мискинхо ташвиқ ва тарғиб намекунанд.
Ё дар жойи дигар мефармояд:
وَمَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ* ثُمَّ مَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ*یوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئًا وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ (انفطار/۱۹-۱۷)
(эй инсон!) ту чи медоники рузи жазо ( мухосиба ва подош додан ва мужозот кардан) чигуна аст? Рузи астки хеч каси барои хеч каси кори наметавонад бикунад ва аз дасти каси барои каси кори сохта нест, ва дар он руз фармон, фармони худост ва бас, ва кор ва бор куллан ба аллох вогузор мешавад.
Вожайи “дин” дар ин оят ба маънойи мухосиба, қазоват кардан дар мовриди аъмоли инсон, мужозот кардан ва подош додан аст.
Дин ба унвони истелохи жомеъ ва фарогир:
То ба инжо, сухани қуръони карим каламайи “дин” ро бештар ба чохор маънойи роижики аъроб онро мефахмиданд, ба кор мебарад; аммо аз инжо ба баъад, ин вожаро ба унвони истелохи жомеъ ва фарогир барои таъбир аз низоми ба кор мегирадки дар он, шахс ек қудрати хокимиятийи хоссиро бартар аз тамоми султахо талаққий мекунад; итоат ва пейравий аз дастуротишро бар худиш лозим медонад; дар зиндагий муқайяд ба худуд, қавонин ва қавоиди он султайи бартар аст; бо итоат аз он султа, умиди даст ёфтан ба иззат, пешрафт ва подоши никро дар сар мепарвонад ва бо сарпичий дар баробариш аз зиллат, хори ва оқибати шарри худиш харрос дорад.
Шояд битавон гуфт, дар хеч ек аз забонхойи дунё истелохи ин чанин жомеъ ва фарогирики, тамоми ин мафохимро фақат бо ек вожа баён мекунад, вужуд надорад. Ба унвони мисол дар ин маъни ва мафхуми густардайи “дин” аллох таоло мефармояд:
إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ (آل عمران/۱۹)
Бегумон дин дар назди аллох ислом аст.
وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ (آل عمران/۸۵)
Ва касики ғейри аз ислом, дини дигариро интихоб кунад, аз у пазирофта намешавад ва у дар охират аз замрайи зарармандон хохад буд.
Аллох таоло дар ин ду оя мефармоядки аз диди у, ек низоми солим ва пасандида барои зиндагийи дунёвийи инсонхо, низомий астки мубтаний бар итоат аз қавонини аллох ва бандагийи аллох бошад ва ба ин тартиб , соири низомхойики мубтаний бар итоат аз султайи ғейри аллох аст, мардуд ва ботил хастанд ва табиатан мовриди ризояти аллох нестанд; зеро аллох барои инсоники махлуқ, мамлук, банда ва тарбият шудайи уст ва дар малакути у мисли соири мардумон зиндагий мекунад, харгиз рози нестки ин инсон, ин хақро ба худ бидихад, дар зери сояйи итоат аз султа ва қонуни ғейри худо ва бандагийи ғейри худо зиндагий кунад ва пейру дастурот ва қавонин ва барномахойи ғейри у бошад.
Аллох мутаол дар жойи дигари мефармояд:
هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ(توبه/۳۳)
Аллох астки пайғамбари худ (мухаммад)ро хамрох бо хидоят ва дини ростин фристода аст то ин дини комилро бар хаммайи динхо пийруз кунад хар чандки мушрикин ( секуляристхо) хушишон наёяд ва чанин чизиро напасанданд.
Худойи азза ва жалла дар оя мефармоядки у пайғамбаришро бо хамон низоми хаққи (ислом) фристода астки сахихтарин низомхо барои зиндагийи инсонхост ва хадаф рисолатиш нез ин астки исломро бар соири низомхо ва системхо бартарий дихад ва пийрузиш кунад. Дар жойи дигар аллох мутаол мефармояд:
وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ (انفال/۳۹)
Ва бо онон (мушрикин- секуляристхо) жанг кунид то фитнайи боқий намонад ва дин, холисона аз он аллох бишавад; пас, агар даст кашиданд ва дини исломро қабул карданд, даст аз онхо бардорид, чироки аллох мебинад чизхойироки анжом медиханд.
Дар ин оя нез аллох таоло ба мусалмонон дастур медихадки барои ришаканийи дини секуляристхо ва барпоийи дини ислом то жойи бижангандки хеч фитнайи дар замин боқий намонад; ба ибороти дигар, то замони бижангандки тамоми низомхойи мубтаний бар бағий ва тамарруд тўлид шуда тавассути башар дар баробари дастуроти худованд аз курайи замин барчида шаванд, ва хаммайи мардумон, холисона мутиъ ва бандайи қавонин ва барномахойи шариати худойи мутаол шаванд ва танхо ек дин бимонад онхам дини ислом. Дар жойи дигар аллох таоло мефармояд:
– إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ* وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجًا* فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّابًا (نصر/۱- ۳)
Хенгомики ёрийи аллох ва пийрузий ( ва фатхи макка) фаро мерасад. Ва мардумро мебиники даста даста ва гурух гурух дохили дини аллох мешаванд ( ва ба ислом иймон меоваранд). Парвардигори худро сипос ва ситойиш кун, ва аз у омурзиш бихох. Аллох бисёр тўвба пазир аст.
Ин оя дақиқан замони пайғамбаришро мовриди хитоб қарор медихадки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам пас аз бист ва се сол талош ва муборизоти мустамир, инқилоби исломийро ба пийрузий расонда ва ислом амалан ба унвони низом ва қудрати хукуматий, довлати ақидатий, фикрий, ахлоқий, тарбиятий, маданий, ижтимоий, сиёсий ва иқтисодийро бо тамоми ажзо ва тафосили он мустақар карда ва пас аз он будки хайъатхойи сиёсийи қабоили секуляри ( мушрики) араб, пеёпей аз навохийи мухталифи шибхи жазирайи арабистон ба суйи росулуллох саллаллоху алайхи васаллам меомаданд ва мусалмон мешуданд; ингуна будки росулуллох саллаллоху алайхи васаллам рисолатироки барои ижройи он мабъус шуда буд, комилан адо кард!”
Мурод аз вожайи “дин” дар ин оётики зикр кардам хамон низоми комили астки шомили тамоми жанбахо ва абъоди мухталифи зиндагийи инсон хамчун умури хукуматий, қонуний, эътиқодий, фикрий, ахлоқий, амалий ва итоат кардан ва мужозот ва подош додан аст.
Хар касики вожайи “дин”ро дар қуръон ба сурати маърифа ё накра ва мужаррад ё музоъаф, мовриди баррасий қарор бидихад, алова бар ин чохор маънийи жузъийки то алъон баён шуда , мутаважжихи се маънийи куллий хам мешавадки вазъ ва сохтори онро мушаххас менамояд:
۱-Дини вохид назди аллох , ислом аст:
إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ(آل عمران/ ۱۹)
Бугумон дин дар пешгохи худо ислом аст.
۲-Хадаф аз баёни вожайи “дин”, усули ақоид ва қавонини дини ислом аст,хамонгунаки дар ин фармудайи аллох таоло омада аст:
فرموده ی الله تعالی آمده است: «شَرَعَ لَکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَى وَعِیسَى أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَلَاتَتَفَرَّقُوا فِیهِ … (شوری/۱۳)
۱-Аллох диниро барои шумо (мўъминон) баён дошта ва ровшан карда астки онро ба Нух тўвсия карда аст ва мо онро ба ту вахий ва ба Иброхим ва Мусо ва Ийсо сифориш кардаем ( ба хаммайи онхо сифориш кардаемки) динро барпо дорид ва дар он тафрақа накунид.
۲-Хамчунин гохи мурод аз вожайи “дин”, эътиқод ба қавонин, барномахо ва бовархойи пазирофта шудайи миллати аз миллатхост, сарфи назар аз даруст ё ғалат будани он бовархо. Хамонгунаки аллох таоло ба росулуллох саллаллоху алайхи васаллам дастур додаки ба кофарони мушрики (секуляр) бигуяд:
لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (کافرون/۶)
Дини худитон барои худитон, ва дини худам барои худам!
Суъолики мумкин аст дар инжо матрах шавад ин астки оё вожайи “дин” танхо барои дини хақ ба кор меравад?
Хамчунонки ишора шуд, гохи мурод аз вожайи “дин” дар қуръон, бовархойи пазирофта шудайи миллати аз миллатхост, сарфи назар аз дуруст ё нодуруст будани он. Хамонгунаки дар ин ояйи
«لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ» (کافرون/۶)
Динитон аз он худитон ва дини ман нез барои худам. Дар инжо мушаххас астки вожайи “дин” сирфан барои “дини” хақ ба кор намеравад,балки ба ончики мардум дуруст ё нодуруст ба он геройиш пейдо карданд ва эътиқод пейдо карданд, ба кор меравад. Ғейри мумкин астки секуляризм ва бутпарастий аз тарафи аллох нозил шуда бошад ва аллох таоло секуляризм ва бутпарастийро ба пайғамбари вахий карда бошад то ба мардум омузиш бидихад. Аммо бо ин вужуд, аллох таоло бовархойи мушрикин ё ахзоб ё секуляристхоро “дин” медонад.
Ба хамин далил астки фиръавн нез бовархойи ғалат ва куфриёти мовжуд дар миёни мардумро “дин” медонист ва худро мудофеъи “дин”и медонистки Мусо (алайхиссалом) алайхи он қиём карда буд. Яъни дар воқеъ, “дин”и тўлид шуда тавассути башар дар баробари “дини” нозил шуда тавассути аллох дар баробари хам қарор гирифта буданд. Аллох таоло мефармояд:
وَقَالَ فِرْعَوْنُ ذَرُونِی أَقْتُلْ مُوسَى وَلْیَدْعُ رَبَّهُ إِنِّی أَخَافُ أَن یُبَدِّلَ دِینَکُمْ أَوْ أَن یُظْهِرَ فِی الْأَرْضِ الْفَسَادَ (غافر/۲۶)،
Фиръавн(ба атрофиён ва мушовирони худ) гуфт: маро рахо кунид то ман Мусоро бикушам ва у парвардигоришро ( барои нажоти худ аз дасти ман) ба фарёд бихонад. Ман аз ин метарсамки дини шуморо тағйир дихад, ё инки дар замин фасодро густариш дихад.
Қуръон ба вужуди “дин”и ғейри аз “дин”и ислом дар маънийи хос ва омми он эътироф мекунад, хар чанд мо онхоро ботил ба шумор биёварем; аммо “дин”и астки вужуд дорад ва пейравони хам дорад. Дар ин сурат, вожайи “дин” шомили ончироки хақ аст монанди диники росулуллох саллаллоху алайхи ва олихи васаллам оварда, ва ончироки ботил аст монанди дини мушрикин ( ё ахзоб ё секуляристхо) мешавад.
Бар хамин асос, аллох таоло дар баробари пейравони “дин”и сохта шуда тавассути инсон ё секуляризм мефармояд:
أَفَغَیْرَ دِینِ اللّهِ یَبْغُونَ (آل‌عمران/۸۳)،
Оё жуз “дини” аллох чизи дигариро мехохид? Дунболи чизи дигари хастид? Хамчунин фармуда:
هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ (توبه/۳۳، فتح/۲۸، صف/۹)
Худостки пайғамбари худ (Мухаммад)ро хамрох бо хидоят ва “дин”и ростин равон карда аст. Ё мефармояд:
وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ (نساء/۱۴۶)
Ва дини худро холисона аз он аллох кунид.
Ба хамин далил астки худованд таъкид мекунадки, дар баробари тамоми шариатхойи насх шуда ва “дин”и секуляризмки дини ахзоби мушрик (секуляр) аст, танхо “дин”и ислом назди аллох пазирофта аст ва мефармояд:
إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ (آل‌عمران/۱۹)
Бидуни шак дини назди аллох хамон ислом аст. Ва хамчунин мефармояд:
وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ (آل عمران/۸۵)
Хар каси ғейри аз дини ислом, дини дигариро интихоб кунад, аз у қабул намешавад ва пазирофта намешавад.
Дар ин сурат, метавон гуфтки дин ё истелохан “осмоний” аст; яъни пайғамбари омада ва хар чи оварда аз тарафи “аллох” сарчишма гирифта ,ё “осмоний” нест, яъни хосили афкор ва ақоиди сохта шуда тавассути худи инсон аст. Албатта шариатхойи мунхариф шуда аз ислом мисли яхудият ва насрониятки масири инхирофро тей карданд ва олуда шуданд таркиби аз ин ду “дин” шуданд аммо бо ин вужуд дар маънийи омми он мунхарифини дини ислом хастанд ва ба онхо сифориш мешавадки ба нохақ дар дини худки хамон ислом аст дучори ғулув ва инхироф нашаванд ва ба рохи рост баргардандки пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам нишон дода аст:
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ (مائده/۷۷)
Бигу: эй ахли китоб! Ба нохақ дар дини худ рохи ифрот мапуйид ва аз ахвоъ ва амёли гурухики пеш аз ин гумрох шуданд ва бисёриро гумрох карданд ва аз рохи рост мунхариф гаштанд, пейравий менамойид.
Дар хар сурат,”дин”и башарий, сохтайи инсон аст ва инсон ба сабаби бархи ниёзхойи равоний ва ижтимоий ба пейравий аз бархи бовархо кашида шуда аст, монанди эътиқод ба нийруйи жодуйи ё тўлиди худо ва бехишт ва жаханнам ва дунодуни хиёлий ва ё тўлиди қавонини жихати идорайи умури зиндагийи рузмаррайи худ пейравони “дин”и сохта шуда тавассути башар дар адабиёти қуръоний танхо бо лафзи “мушрикин ё ахзоб” ном гузорий шуданд, яъни харжо каламайи “ахзоб” ё “мушрикин” ва “аллазина ашроку” ба танхоий дар қуръон ба кор рафта манзури куффори ахли китоб ё шибхи ахли китоб нестанд, балки дар миёни фуқахо бо хамон лафзи “мушрикин” шинохта шуданд албатта лозим ба зикр астки баъзи аз фуқахо аз ибороти мушрикини ғейри ахли китоб хам барои секуляристхо истефода кардандки дар баробари ин, истелохи мушрикини ахли китоб хам ба кор рафтаки манзури ин бузургворон аз ба коргирийи лафзи мушрикин барои куффори ахли китоб ва шибхи ахли китоб [۲]“лафзий” ва “луғавий” буда на “шаръий”.
Мушрикин ё ахзоб дар воқеъ касони хастандки “ошкоро ва возих” иқрор мекунандки қавонини худишонро аз шариатхойи осмоний нагирифтанд балки афкор, тасаввурот ва андишахойи худишон дар мовриди худо ва жахони ғайб ва бехишт ва жаханнам ва башарият ва жахони атрофро, меъёри қонунгузорий ва танзими равобити худ бо дигарон ва мухити атроф ва мовароут табиия медонанд, ва аз хеч ек аз қавонин ва ахкоми илохий табаият ва пейравий намекарданд; ва жихати хифзи манофеъ ва табақайи моддий ва маънавийи худишон, хатто аз пазириши комили ахком ва барномахойи шариатхойи осмонийки андишахойи башарийи зиёдий дар онхо русух карда аст ва тақрибан қолиби тахрифий ба худ гирифта ва бештар ба андишахойи башарий шабохат дорд то калом ва паёми илохий, аз он хам худдорий мекунанд.
Ингуна афрод дар умури марбут ба равобити даруни ижтимоъийи худишон аъом аз равобити хонуводагий, дидгохишон нисбат ба зан, фарзанд , бузургсолон, омузиш ва парвариш ва равиши таълим, иқтисод,равобити иқтисодий ва тужжорий бо хамдигар ва дигарон, доштани мазохиби хурофий ва парастиши анвоъ, ё дахрий ва атеист будан ва дигар масоили марбут ба зиндагийи башарийи даруни гурухий ва тамоми иртибототи сиёсий, фархангий, ижтимоий, иқтисодий ва ….. бо дигар жавомеъ нез аз қавонин ва ахкоми пейравий мекардандки худ онхо онро вазъ карда буданд, ва ба истелохи руз аз мутараққий тарин ва пешрафта тарин афкор ва тараққиёти фикрийи худишон пейравий мекардандки, ё аждоди худ гирифта буданд ё худишон бар асоси хостахойишон тўлид карда буданд ва хеч ек аз ин ахзоби мухталифи секуляр чи дар гузашта ва чи дар хол ва чи дар оянда нагуфта ва нахохад гуфтки, мо ин қавонинро аз аллох ва еки аз шариатхойи осмоний гирифтаем балки возих ва ошкоро баён мекунандки хеч ек аз қавонини шариатхойи осмонийро ба жойи қавонини тўлид шудайи худимон қабул надорем.
Ба хамин далил, алова бар онки аз пазириши ахком ва дастуроти илохий дар умури зиндагийи худ сарпичий карданд, балки онхоро асотири аввалин, достонхойи кўхна ва қадимий, ахкоми марбут ба афроди паст ва ақаб мондайи жомеъа, сехр ва жоду ва …..медонистанд ва аз қавонини сохтайи дасти худишонки нишон аз тараққий ва пешрафт ба шумор мерафт пейравий мекарданд. Ин равиши собити астки мо дар кулли торихи башарият дар қуръон, ва торихи ахзоб ё “мушрикин” ё секуляристхо қабли аз қурайш то кунун, мушохида кардаем.
Бо вужуди ин тўлидоти ахзоби мухталифи секуляр ё “мушрикин”, дар аваз, мо ба шаходати қуръон мушохида мекунем ғейри аз так ва туки дахрий ( мотериалист ё атеист), хаммайи секуляристхо ё “мушрикин” бо олудагийхойи қабул доштандки холиқ ва розиқи бо қудрати мушаххас дар кинори “илох”хойи мухталиф ва мутаъаддиди онхо вужуд дорад. Онхо дар масоили чун борон боридан ва ризқ додан ва фарзанд додан ва дар кул хар ончи аз боло ба пойин меомад (тўвхиди рубубият) бо олудагийхойи возихи ба сурати заиф ва мутазалзил аллохро дар кинори соири қонунгузорон ва марокизи жалби манфаъат ва дафъи зарар қабул доштанд ва хатто иддайи аз онхо бовархойи аз насроният ва соибин ва …….ро нез дар масоили шахсий пазирофта буданд ва бутпарастийро сабук мағзий ва химоқат медонистандки ба ханифхо машхур буданд аммо нуктайи муштараки хаммайи ахзоби мухталифи секуляр дар тули торих ин буда астки харгиз зери бори ахком ва қавонини аллох ба сурати комилки мебоисти худ аз пойин ба боло (тўвхиди улухият) мефристоданд намерафтандки, ба унвони итоат аз авомири илохий ба шумор мерафт. Пас онхо бо олудагийхойи возих ва инхирофоти ошкори рубубиятро қабул доштанд ва хамин инхирофот дар рубубият будки инхоро ба инхироф дар улухият кашонда буд.
Ахзоб ё мушрикин ё ба забони имрузин секуляристхо намепазирандки хокимият, қонунгузорий, итоат ва фармонбурдорий, ва жазо ва подош дар ин дунё аз инсон гирифта шавад ва тамоман дар ихтиёри аллох таоло қарор бигирад. Ва бар хамин асос астки бо асоси тўвхид ва ла илаха иллаллох яъни ибтидо нафийи тамоми илохахо ва куфр ба тоғут ва тамоми қонунгузоронийки поро аз гилеми худ дироз карда ва дар хайтайи илохий ва хатто бар халофи авомири илохий, қонун сохта ва ижро намуда буданд аз ек тараф яъни (ла илаха) ва исботи ягонагийи аллох дар хокимият, қонунгузорий, итоат ва ижройи подош, ибодат ва фарёдрасий аз тарафи дигар, ба мубориза ва мухолифат бархостанд. Инхо бо хамин маворид межангиданд. “ла илаха” ва “иллаллох” ба ин маъни.
Дар ин сурат,бо пейгирийи манобеъи вожа шуносий ва оёти сарихи қуръон ба ин хақиқати ғейри қобили инкор мерасемки: дини “ахзоб” ё “секуляристхо” дини астки тавассути башар сохта шуда астки ба таъбири имрузин ба он “секуляризм” гуфта мешавад ва дини аст монанди дини ислом дар ажзойи коркарди дунёвийи ун, на дар арзиш ва жойгох.
Вайлсон дар китоби фархангий ва дин, менависад: дунёвийгарий ё қовли ба исолати дунё ек идеоложий ва дин аст. Қоилон ва мубаллиғони ин идеоложий, огохона хаммайи ашколи эътиқод ба умури ва мафохими моварои табиий ва васоит ва коркардхойи мухтасси ба онро тард ва тахтиъа мекунанд.
Вилъям Мак донолъд ба сирохат эълом мекунадки:”секуляризм” дар ек маънойи густарда,новъи дин аст, ровшан аст дар чанин корбурди хечгуна таъоруз ва тақобули бейни секуляризм ва дин вужуд надорад.
Дар ин сурат, бо ин таъорифики худи куффори секуляр хам ба он эътироф доранд бояд бигуем “секуляризм” нез дини аст дар баробари дини ислом бо тамоми шариатхояш, ва замоники аллох таоло амр мекунадки ба ахзоби секуляр гуфта шавад:
«لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ»
Яъни чи? Яъни:
-Қарор нест тамоми адён аз жониби аллох омада бошанд. Балки башар хам метавонад худиш тўлид кунандайи дин бошад. Иштибохики хийлихо ба иллати ноогохий ба маънийи сахихи дин дар он меофтанд ин астки хиёл мекунанд дин хатман аз тарафи аллох омада. На ингуна нест.
“لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ”–
Яъни чи? Яъни барномайи худ сохтайи ахзоби секуляр ё “мушрикин” ё “секуляристхо” нез дин аст дини дар баробари дини ислом. Ин чизи астки хийли сода метавон аз “лакум диникум ва лия дин” ва оёти мушобехи он дар қуръон ба даст оворд.
Холо хостгох ва маншаъи пейдоиши “дини секуляризм” ба кужо ва чи торихи бармегардад? “дини секуляризм” ришаш кужост ва аз кужо риша гирифт? Ибтидойи он кужо буд?
Чунончи мо ба қуръон ва суннати сахихи росулуллох саллаллоху алайхи васаллам мурожаъа кунем ба ровшани мутаважжих мешавемки маншаъи “дини секуляризм” ба замони пейдойиши инсон ва жойгузини хукм ва қонуни ба жойи хукм ва қонуни аллох бармегардад; ва аввалин касики хукмиро жойгузини хукми аллох кард шайтон астки бо бахонахойи нафсоний, аз дастури аллох мабний бар суждайи бар одам сарпичий кард; ва ба дунболи он шайтон мухаррики одам жихати кунор гузоштани қонун ва дастури аллох ва ихрожи одам аз бехишт шуд.
Дар ин нигох, метавон бунёнгузори “дини секуляризм” ро шайтон донистки дар дўврахойи мухталиф ва бо таважжух ба заминахойики худи инсонхо фарохам карданд, ба нисбатхойи мухталиф, ин дин тавониста дар миёни инсонхо ва дар баробари дини ислом ибрози вужуд кунад. Хийли сода аст: шайтон возих ва ошкоро хукм ва дастури аллохро ба далоили нафсоний ва нажодий қабул накард тамоми секуляристхо хам возих ва ошкоро қавонин ва дастуроти аллохро қабул надоранд ва аз рахбари худишон шайтон пейравий ва тақлид мекунанд.
Бо ин тўвзихи мо ба посухи бахши аз суъоли аввалимон расидем ва он инки:
Секуляристхо нез дин доранд, диники худишон тўлид кардандки; бар асоси он хар чохор маънийи динро татбиқ медиханд ва дар зиндагий ижро мекунанд. Яъни:
۱-Хокимият ва қудрати хукуматийи хосси худро доранд.
2-Қонун, барнома, боядхо ва набоядхойи хосси худро доранд.
۳-Аз шахривандони худ мехохандки дар баробари ин қавонин ва ахкоми хукуматий, итоат кунанд ва фармонбурдор бошанд.
۴-Системи қазоий ва жазо ва подош доранд ва мутаносиб бо ахкоми худ жазо ва подош медиханд.
Хар чохор маъни ва мафхуми динро секуляристхо доранд. Дар ин сурат,”дини секуляризм” дар баробари “дини ислом” қарор мегирад ва каси наметавонад хам “дини секуляризм” дошта бошад ва хам “дини ислом” ро. Наметавонад хам аз қавонини шайтон пейравий кунад хам аз қавонини аллох, наметавонад хам хокимияти аллохро бипазирад хам хокимияти шайтонро. Аллох таоло ду қалбро дар даруни каси қарор надода астки еки аз ин қалбхоро ба куффори секуляр бидихи ва екиро ба дини ислом:
مَّا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَیْنِ فِی جَوْفِهِ (احزاب/۴)
Дар интихоби ин ду рох, инсон ё мусалмон аст ё секуляр (мушрик); ва чизи таркибий аз куфр ва иймон, мусалмон ва кофар вужуд надорад. Наметавон бо таркиби баъзи аз хақ бо баъзи аз куфр ек маъжуни жадид сохт ё бо таркиби мусалмон бо еки аз куффори панжгонайи аслий ۱- аллазина хаду ۲- вассобеин ۳- ваннасоро ۴- валмажус ۵- валлазина ашроку, таркиботи хандадор ва жохилона мисли мусалмони яхудий ё мусалмони собеий ё мусалмони насроний ё мусалмони мажусий ё мусалмони мушрик сохт; ва танхо касони муртакиби чанин таркиби мешавандки ё мўъмин хастанд аммо ба манобеъи шаръий жохил, ё душмани огох хастандки қасди мудирияти жанги равоний бар алайхи муслимин ва тўлиди тафарруқ ва жанги дохилий ва машғул кардани муслимин ба муслиминро доранд ва ё инки касони хастандки қасд доранд аз ин таркиб, ек рохи севум ва бейнобейни маркаби аз аллох бо шайтон, барои худ дуруст кунанд масалан фалоний мегуяд хам мусалмон аст хам секуляри (мушрик)ки аллох мутаол дар мовриди ин таркибийхо мефармояд:
أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا ۚ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا (نساء/۱۵۱).
Онон жумлагий бегумон кофаранд, ва мо барои кофарон азоби хор кунандайи фарохам овардаем.
Замоники аллох мутаол пас аз омадани охарин фристодайи саллаллоху алайхи васаллам ба хукми таврот ва инжили рози нестки қаблан худиш онро бар саййидина Мусо ва Ийсо алайхимус салом нозил намуда, холо чигуна аллох мутаол ба хукм ва қонуни дини секуляризм дар баробари дини ислом рози мешавад? Секуляризмики ба хеч шевайи ижоза намедихад хукми аллох дар ек хонувода ё ек русто ё хутто махаллайи дар руйи кўрайи замин хукмфармо шавад?
Медонид чиро аллох мутаол ижоза намедихадки ба таврот ва инжил хукм шавад? Чун хаво ва хостахойи нафсонийи инсон дар қолиби “дини секуляризм”ро бо вахийи аллох махлут карданд, ва маъжуни дасткорий шуда ва нохолиси тўлид шуда, ва хамин маъжуни дасткорий шуда боқий монда. Яъни ин шариатхо бахши аз “дини секуляризм” ро пазирофтанд ва бо шариати худ қотиъ карданд ва махлути аз шариати аллох ва “дини секуляризм” ро тўлид карданд. Барои хамин хам пайғамбари жадид омад, омадани пайғамбари жадид ба хотири хамин тахрифот ва тўлидоти инхо буд, ба хотири хамин маъжуни будки инхо тўлид карда буданд. Баъсати росулуллох саллаллоху алайхи васаллам ба хотири тўлидот ва инхирофоти инхо буд.
Холо чигуна аллох мутаол ба дини секуляризми рози мешавадки тамоми қавонин ва барномахойи он бар асоси хавойи нафс ва ақли ноқиси бандагониш поягузорий шуда, ва ахзоби секуляр ва секуляристхо қавонини шариати аллохро нез ба сурати комил дар идорайи зиндагийи инсонхо мардуд мешморанд?
Оё шанидайики ек хизб ё довлати секуляр ба шариати аллох хукм кунад? Пас, чиро шумо ба унвони ек мусалмон, чанин таваххуми ба сарит зада астки метавон ба “дини секуляризм” хукм кард? Ин чи таваххуми астки ба сарит зада?
Фикр кардайики чиро аллох мутаол ин хамма қонун ва барномайи зиндагийро дар шариатхойи худ барои мо фристода? Андишидайики чиро қиблайи ту аз масжидул ақсо ба каъба тағйир пейдо кард? Холо чи шудаки иддайи саъй доранд шумо, ба унвони ек мусалмон, қиблайи худитро аз каъба ва кохи сафид, ба лондон ва кремл ва чин ва ……..тағйир бидихи?
Ба танхоий, ва ба дур аз жанги нарм ва равоний ёварони шайтон, ками фикр кунад ва худитро аз шарри ду дили нажот биде, чун танхо ду рох барои интихоб дори:
۱-Пейравий аз қонун ва барномайи тўлид шудайи муштараки шайтон инс ва жин ( яъни дини секуляризм) ва дар нихоят парастиши шайтон.
۲-Пейравий аз қонун ва барномайи аллох мутаол ( яъни дини ислом) ва парастиши аллох ба танхоий.
Махлут намудани ин ду нез ғейри мумкин аст, чун танхо ду то чизро танхо метавон бо хам махлут кардки таркиботи наздик ба хам дошта бошанд ё шабихи бо хам бошанд. Харгиз даражайи аллох мутаол ба даражайи инс ва жин мусовий нест ва хеч чизи шабихи аллох ё қавонини аллох нест то битавон онхоро бо хам махлут кард.
Алова бар он, аллох мутаол замонати мухофизат аз охарин шариатишро то рузи қиёмат карда ва агар касони талош кунанд хамон масири яхуд ва насороро тей кунанд, ва мисли таврот ва инжил шариати аллохро нез бо ақли башарий махлут намоянд ва мардумониро бо он фариб бидиханд, ин авом фариби ва хиёнат ба сурати мақтаъи аст ва дир ё зуд расво мешаванд. Хар чанд мумкин аст инсонхойи зиёдийро хам оқибат ба шар ва нобуд кунанд.
Шумо хохар ва бародари мусалмон, бояд хушёр бошидки секуляристхо дар тули торих хамиша саъй карданд ибтидо аз коноли муллохойи дин фуруш ва тафосири ғалат аз дини ислом афкори башарийро бо ислом махлут кунанд, ва дар нихоят бо суст кардани иймони мардум, ба куллий қонуни шариати аллохро аз идорайи зиндагийи инсон кинор бигузоранд. “дини секуляризм” хамиша аз мазохиби фосид, хамиша аз афкори фосид ва дидгоххойи дини фосид алайхи шариат ва дини ислом истефода карда то инки битавонад ба сурати тадрижий қонуни шариати аллохро ба тури комил аз зиндагийи инсонхо кинор бигузорад ва худиш жойгузин шавад.
Дар инжо, лозим аст қабли аз пардохтан ба суъолоти дустон ёдовар шавамки
Куффори секуляр ба ду дастайи умда тақсим мешаванд:
۱-Куффори секуляри ошкор. Мисли: секулярхойи қурайш дар замони росулуллох саллаллоху алайхи васаллам, ё секулярхойи амрикоий, англис,чин, иттиходияйи европо, туркия ва ё ахзоби мухталифи секуляри махаллийи сарзаминхойи исломийки қавора ва мовжудияти жудогонайи ошкори доранд ва ошкоро дини худро баён мекунанд ва бо мухолифини “дини секуляризм” дар ду қолиб жанги равоний ва жанги гарм межанганд.
۲-Куффори секуляри пинхони дохилийки дар адабиёти қуръоний ба мунофиқин ( куффори пинхони дохилий) шинохта шуданд. Ин даста дар зохир худишонро шабихи муслимин мекунанд ва мутаносиб бо қудрати хукуматий ва низомийи муслимин, ақоид ва ахдофи воқеъийи худро ошкор мекунанд. Яъни ба хар мезони қудрати муслимин бештар бошад инхо бештар дар локи нифоқи худ фуру мераванд, ва хар мезони қудрати муслимин камтар бошад ибрози вужуди инхо бештар мешавад. Робитайи маъкус дар ин миён, миёни қудрати муслимин ва эъломи мовжудияти онхо хоким аст.
Яъни хатто дар хонуводайики қудрати дини ислом қавий бошад инхо беш аз андоза мухофизакор ва бо эхтиёт мешаванд ва ба шиддат мувозиби забон ва кордори худ хастанд. Дар ек русто, махалла, шахр,донишгох ва ғейрих хам қоида хамин аст. Ба хар мезон дар ек хонувода ё русто ё жамъи дустона ё мадорис ва ғейрих қудрати дини ислом кохиш пейдо мекунад зухури инхо пуррангтар мешавад ва мо бештар афкори касифи онхоро дар қолиби гуфтахо ва рафторхойишон мебинемки қаблан пинхон карда буданд ва наметавонистем бибинем. Заъфи муслимин боис мешавадки инхо худишонро нишон диханд.
Инхо беурзатар ва бе ғайраттар аз он хастандки дар миёни муслимин журъат дошта бошанд мисли куффори ошкор эъломи мовжудият кунанд ва хамиша дунболи мовқеият мегарданд, ё инки дар панохи куффори секуляри ошкор иқдом ба шубха пароканий ва дуруғ пароканий мекунандки аксаран шубхоти секуляристхо нез тавассути хамин даста матрах мешавад – корики хам акнун аз дур дар шабакахойи мохвораий ва аз тариқи интернет ва фазойи мажозий дар панохи куффори секуляри ошкори амрико ва европо ва ғейрих онро анжом медиханд – ё ин корхоро дар панохи ек хокими тоғут ва золим ва даст нишондайи махаллий ё мунхарифи махаллий анжом медиханд ё дар панохи ек амир, раис ва мужрийи фосиди идораийи махаллийи дорул ислом анжом медиханд.
Хуб бо ин тўвхизоти лозим, мерасем ба суъолоти дустон:
Дар мовриди бахши аввал суъол мабний бар инки секулярхо иддаъо дорандки: “бехудо хастанд ва ба дини эътиқод надоранд”, алъон барои шумо хам ровшан шудаки, ин хам нишон аз жахолат ва нафахмийи онхо ва жузви хамон таваххумоти бепоя ва асоси онхост ва хам мехоханд шуморо фариб бидихандки шумо ба нафъи онхо, даст аз динитон бикашид. Қаблан собит кардемки инхо ба дини эътиқод доранд, аммо дини ғейри аз дини аллохки махсули муштараки инсон бо шайтон аст ва садхо хизби мухталифи дорадки дар қуръон еки аз исмхойи мушрикин ё секуляристхо “ахзоб” аст. Яъни бо онки хаммагий жузви хизбуш шайтон хастанд аммо харгиз ба мейли худ ек хизб намешаванд балки хамиша дар ахзоби мухталифи боқий мемонанд чун маржаъи муштараки ғейри аз хавойи нафс надоранд ва хавойи нафс хам ба теъдоди инсонхо ва гуруххо ва ахзоби мухталиф аст ба хамин далил секуляристхо харгиз еки намешаванд ба хамин далил системи демокрасийро пазирофтанд бо пазириши раъйи аксарият ва соири мутаъаллиқотиш.
Албатта ин дуруст астки дар тули торих касони вужуд доштандки хамчун атеистхойи юнони бостон,ё чинихо дар миёни будизм, ё дахрийхойи қабл ва баъди аз асри росулуллох саллаллоху алайхи васаллам эътиқод ба аллох надоштанд, аммо ба сурати имрузий ва модерни он, касони дар қарни ۱۸ ва дар европо худро бехудо номиданд ва хам акнун жамияти касири аз кишвархойи чун англис, холанд, суейд, донморк, норвеж, финланд,устуни, жапон,чин ва ……нез расман худро бехудо меноманд. Инхо мегуянд мо аллохро қабул надорем хамон илохики худиш худишро аз тариқи охарин фристодаш маърифий карда, ин аллохро қабул надоранд. Ин даста аз секуляристхо дар воқеъ ба жойи аллох чизхо ва илохахойи дигари чун: хавойи нафс, хавохишхойи нафсонийи худ, шайтон, миллият, хизб, одоб ва русуми ижтимоий, инсонхойи дигар мисли худишон, табиат ва ……ро худо ва илоха карданд ва ба парастиши он мепардозанд.
Иддаохойи инхо дар мовриди адами қабули аллохро метавон пазирофт, хамон илохики худишро дар қуръон ва аз тариқи охарин пайғамбариш маърифий карда , аммо , наметавон пазирофтки инхо илохахойи барои худ қарор надода бошанд ва ё хамчун аксарияти будоийхо, дахрийхо, ва соири мушрикин бедин бошанд. Инхо хам дин доранд.Инсон хам метавонад аллохро қабул надошта бошад ва чизхойи дигари ба жойи аллохро қабул дошта бошад ва хам диндор бошад. Дар хар сурат инсони бе дин вужуд надорад.
Дар мовриди шубхайи дастайи дигарки мегуянд:” фақат худоро қабул доранд аммо динро қабул надоранд” бояд бигуем: дар мовриди адами пазириши дин, инхо хам хамон харфхойи муфти дастайи қаблийро мезанандки, боз ниёзи ба тўвзих надорад. Аммо дар мовриди пазириши аллох тавассути инхо мешавад ба ин нуктайи асосий ишора кардки:
“дини секуляризм” бо тарвижи прогматик, ё ба истелохи худишон, бехудоийи амалий, тасвириро тарвиж мекунандки тейи он, афродро жури вориди зиндагий мекунанд, жури бор меоварандки ингор аллох сохиби хеч хокимият, қудрат, барнома, қонун, фармонпазирий ва жазо ва подоши дар ин дунё нест; ва аслан худойи дар идорайи зиндагийи дунёвий ва ижтимоийи инсонхо вужуд надорад, ва умури зиндагийи дунёвийи инсонхоро бидуни тавассул ба қавонин ва барномахойи аллох метавонанд тўвзих диханд ва барояш қонун тадвин кунанд. Ин гурух, мустақиман аллохро рад намекунанд аммо, дар зиндагийи дунёвийи инсонхо, чун аллох дар умури ижроийи хукуматий ва находхойи муртабит бо он, умури иқтисодий, хонуводагий , хуқуқий ва ……ғейри зарурий ва бехуда нигариста мешавад, мустақиман таъсири аллох бар зиндагийи дунёвийи инсонхоро аз бейн мебаранд ва “амалан” тафовути бо гурухи қаблий надоранд.
Чанин афроди умонизм ё ба забони форсий, инсониятро жойгузини аллох ва қавонини у намуданд. Мо инсонхойи зиёдийро дидемки ба жойи инки бинависанд ё бигуянд: ба номи худо, матолиби худро бо ибороти ба номи инсоният шуруъ карданд, ё афроди зиёдийро дидаемки ба жойи аллох, ба инсоният қасам мехурандки дар воқеъ қасам ба хамон умонизми мовриди пазириши секуляристхост. Умонизм яъни инсон михварий ба жойи аллох михварий.
Паёми аслий ва амалийи инхо, кинор гузоштани “аллох” ва халли мушкилоти жомеъа бидуни тавассул ба аллох ва бидуни тавассул ба қавонини шариати аллох аст. Касони чун росел, сортер, фовейрбох, фервид, нича ва ……мубалиғи ин нигариш будандки, карл маркс ва муридони у, онро ба шикли сарих ва навин теориза карданд.
Инхо кудом худоро қабул дорандки динишро қабул надоранд? Худойики мегуяд:
أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ (اعراف/۵۴)
Ё худойики худ барои худ тарошиданд?!
Инхо дуруғгу хастанд, инхо аз худойики барои худ тарошиданд чи хавойи нафс, порламони секуляристий, ё барномахойи хизбий, хукуматий, қавониники худишон тарошиданд ва одоб ва русуми жохилийки вужуд дорад ва ……ва бо камоли мейл итоат мекунанд; ва хокимият, қавонин ва системи қазоий ва жазоий ва подоши онро мепазиранд ва фармонбурдори он хастанд.
Ин шахсики танхо қонуни шариати аллохро рад карда, ва изхор мекунадки фақат аллохро қабул дорад, дар воқеъ мегуяд: наъузу биллах – аллох, шойистагийи онро надорадки ман хокимиятамро ба қавонини у биспорам, наузу биллах – аллох, шойистагийи онро надорад ва арзиши онро надорадки итоат ва фармонбурдорийи худро ба у тақдим кунам, балки хавойи нафс ва соири худоён ва илохахоки барои худ интихоб кардам доройи чанин шойистагий хастанд.
Чанин шахси дуруғгу ва хуққабози, дар воқеъ, илохики худишро дар қуръониш ва аз тариқи пайғамбариш саллаллоху алайхи васаллам маърифий карда қабул надорад, балки тобеъи худоён ва илохахойи дуруғини астки барои худ тарошида.
Дар мовриди суъоли дувуми шумо дар мовриди оя:
وَلا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّى یَرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا (بقره/۲۱۷)
Ва “пейваста ва хамиша” бо шумо хоханд жангид то агар битавонанд шуморо аз динитон муртад кунанд, дар бахши дигар суъолот гуфта будид: ” аммо бо ин вужуд мебинемки дар европо, амрико, русия, австралия, ва хатто исроил ва чини коммунист хам шахс метавонад дини худро хифз кунад ва сохиби он хамма масжид хам шавад. Оё ин ек парадокс ва тазод дар қуръон нест?”
Агар дар маъонийи чохоргонайи дин диққат кунид мефахмидки ин ек парадокс ва тазод нест, балки баёни ек воқеият ва хақиқати зиндагий аст.
Имоми Табарий рохимахуллох бо воситахойи аз Мужохид ривоят мекунадки ин жангжуён бо муслимин дар каломи аллох азза ва жаллаки мефармояд:
“وَلا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّىَ یرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِاسْتَطَاعُوا”
Куффори қурайш хастанд, яъни ин жангжуёники хамиша бо муслимин межанганд то замоники муслимин даст аз динишон бикашанд ва муртад шаванд , ахзоби секуляр ё “мушрикин” ва ба забони имрузий “секуляристхо” хастанд.
Ин жанги мусаллахона ва даргирий, пейваста ва хамиша бейни секуляристхо ва қонуни шариати аллох то рузи қиёмат боқий мемонад. Таважжух шавад, ин пейвастагий шомили секуляристхост на жомеъайи куффори яхуд ва насоро ва шибхи ахли китоб. Ин нуктайи хассос ва асосий дар душманшиносий астки бисёри аз муслимин аз он ғофил шуданд. Хуб кудум аз шумохо ва падарони шумохо чанд сол син дорид? Дар тули зиндагийики кардаид танхо ек рузро биёваридки секуляристхойи хорижий ё дохилий бо муслимин жанги мусаллахона накарда бошанд, чанин рузи вужуд надорад, аммо ман метавонам барои шумо биёварамки қарнхост насронийхо ва мажус ва собеин ва аксарияти қотиъи яхудиён бо муслимин жанги мусаллахонайи надоштанд, ва агар жанг шудаки инхо ба хамрохи мусалмонзодахо дар он ширкат доштанд рахбарият дар дасти секуляристхо буда ва инхо танхо нақши абзорро доштанд.
Холо секуляристхо аз шумо чи мехоханд? Онхо аз пейравони шариатхойи осмоний ва бахусус шариати пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам мехохандки даст аз мафохими чохоргонайи дини ислом ва дар воқеъ мухтавойи дини ислом бардоранд, хамин ва бас. Барои хамин хам, қитол ва жанги мусаллахонаро хамиша бар муслимин тахмил карданд.
Тамоми фирақ ва мазохиби исломий бар ин боварандки хар касики “огохона” ба баъзи аз шариати пайғамбари хотам саллаллоху алайхи васаллам иймон надошта бошад, монанди каси астки тамоми динро қабул накарда ва ба он куфр варзида аст.
Дар ин сурат, агар каси шаходатайн биёварад аммо ۱- “огохона”, ۲- “амдан” ва ۳- “ба мейли худиш ва ихтиёран” мункари намоз шавад, кофар аст; ва агар зимни шаходатайн, намоз хам ба жой оворд, аммо боз ۱-“огохона”,۲- “амдан” ва ۳- “ба мейли худиш ва ихтиёран” вожиб будани закотро инкор кунад, боз кофар мешавад; ва дар сурати иқрор ба шаходатайн, намоз ва закот, агар ۱-“огохона”,۲- “амдан” ва ۳-“ба мейли худиш ва ихтиёран” вожиб будани рузаро инкор кунад, боз кофар аст ва дар сурати иқрор ва амал ба хаммайи инхо, агар ۱-“огохона”,۲-“амдан” ва ۳-“ба мейли худиш ва ихтиёран” вожиб будани татбиқи шариати аллох дар мовриди “атъамахум мин жуъ” ва ё “аманахум мин ховф” ва умури хукуматий ва ижроийи жомеъаро инкор кунад, боз кофар мешавад. Дар инжостки ба ин жумлайи бунёдин пей мебаремки “ё исломи комил ё хеч”. Албатта агар каси тамоми инхоро қабул кунад аммо амдан ва ба мейли худиш дохили еки аз гуруххо ё ахзоби секуляри монанди мусайламайи каззоб ворид шавад, огох бошад ё ноогох бошад боз хам кофар мешавад. Чун жомеъайи мутамойиз ва мушаххаси куффори аслий ва муртаддин масалайи огох будан ё ноогох будан, узр ба жахл доштан ё надоштан барои онхо матрах нест.
Дини аллох, мажмуъайи аз тамоми ин жузъиёти дигарики дар он хаст, холо чигуна аст агар каси ۱- “огохона”, ۲-“амдан” ва ۳-“ба мейли худиш ва ихтиёран” чизи аз ин умурро инкор кунад кофар мешавад, хар чанд ба тамоми ончи дар дин аст амал кунад; аммо дар сурати инкор ۱- “огохона”,۲- “амдан” ва ۳-“ихтиёрий” кулли қавонини дини ислом дар умури зиндагийи дунёвий ва жойгузин кардани қавонини дини секуляризм ба жойи қавонини дини ислом, кофар намешавад? Субханаллох! Ин жахолат ва химоқат чиқадар таъажжуб овар аст?!
……………..
Асхоби росулуллох саллаллоху алайхи васалламро нигох кунид, дар холи бо қабоили пейру ва амсоли мусайламайи каззоб жангидандки афроди ин қабоил шаходатайнро бар забон меоворданд, намоз мехонданд ва соири умури шаръийро анжом медоданд, танхо корики онхоро мустахаққи куфр кард ин будки мардиро то мартабайи нубувват боло бурданд.
Холо, аллох мутаол хамчунонки халқ карданро хаққи худиш дониста, хукм кардан ва қонунгузорийро хам хаққи худиш медонад, аммо каси ۱-“огохона”,۲-“амдан” ва ۳-“ба мейли худиш ва ихтиёран” еки аз бандагонишро дар амри қонунгузорий жонишини аллох қарор медихад. Дар ин сурат, дар мовриди касики махлуқиро то мартабайи холиқи осмонхо ва замин боло мебарад, чи бояд гуфт? Оё ин шахс шойистатар ба куфр нест, ба нисбати касики махлуқиро то мартабайи махлуқи дигар мисли пайғамбар боло мебарад?
Замоники шумо аз қудрати хукуматий, қонун ва барномайи шариати аллох, итоат ва пейравий аз ин қонун ва барнома ва мужозот кардан ва подош додан бар асоси ин барнома даст бикашид, он вақт даст аз мухтавойи дини худ накашидид? Хуб, секулярхо хаминро аз шумо мехоханд, ва барои хамин хамиша бо шумо қитол мекунанд ва межанганд.
Диққат кунид, то расидан ба ин хадаф бо шумо гуфтагу намекунанд, қитол мекунанд ва жанги мусаллахона, гуфтагуйи онхо жанги равоний жихати тазъифи иймон шумо ва пуштибоний аз жанги гарми онхост.
Ками фикр кунид, бибинид агар барои мусалмон узрхойи шаръий наёварем ва масоили чун хато, шубха, таъвил, шурут ва мавонеъи такфир ва масоили чун иқомайи хужжайи набавий ва авомили тадовуми жахл чун набуди хукумати исломий ва находхойи тахти пушиши он ва масоили аз ин дастро барои муслимин дар назар нагирем, чи мезон аз муслиминики сохиби ислом хукми хастанд, сохиби иймони исломий мегарданд?
Замоники имруза аз иртидоди умумий дар миёни ақвоми хосси сухбат ба миён меояд, бештар манзур даст кашидан ۱-“огохона”, ۲-“амдий” ва ۳- “ихтиёрий” аз маъонийи чохоргонайи дин ва мухтавойи асосийи дини ислом ва ё пейвастан ба ахзоби секуляр аст. Замоники шахс ба чанин даражайи мерасад, секуляристхо нез даст жанг ва қитол бо онхо бармедоранд, ва дар чорчуби қавонини секуляристийи худ, хамчун хам жинсбозхо, гуруххойи шайтонпараст, будоийхо ва соири ақоид, дар қолиби озодийхойи шахсий ба онхо имтиёзоти шибхи баробар медиханд чун ба инхо имтиёзоти баробар намедиханд, ин афрод дар сояйи ин хаддиақал озодийхо метавонанд барои худишон масжид бисозанд, риш бигузоранд, хаж бираванд, руза бигиранд, эътикоф кунанд ва соири умури шахсийшонро дар дили худишон нигах доранд ва анжом диханд, хамчунонки ек шайтонпараст ва насроний хам метавонад барои худиш маконхойи дошта бошад ва маросимхойи худишро дар марокизи худиш анжом бидихад.
Дар инжо, ошкоро “дини секуляризм” ек диктоторийи низомий ва мусаллахонайи аст дар баробари хар қонун ва барномайи ғейри аз қавонин ва барномахойи секуляристий, ва то замони бо шумо хоханд жангидки шумо аз мухтаво ва мафохими дин дар ислом даст бикашид ва ин мафохими чохоргонаро ба дини секуляризм бидихид ва худи шумо чизи шавид шабихи анорики об ва мухтавойи онро гирифтанд ва танхо зохири ба номи анор боқий гузоштанд. Ин хамон дини хаддиақали ва тахриф шудайи ту холий астки ихвонуш шаётин (шохахойи инхирофийи жараёни ихвонул муслимин) ва наждийхойи дарборий ва расмийи оли саъуд ва соири динфурушон ва муллохойи виъозус салотин мунтасиб ба тасаввуф ва ташайъю ва ғейрих ба химоят аз куффори секуляри ишғолгари хорижий ва тоғутхойи махаллий, муслиминро ба суйи он даъват мекунанд. То замоники муслиминро ба ин даража нарасонданд бо онхо хоханд жангид он хам жанги мусаллахона бо пуштибонийи жанги нарм ва равоний.
Аз аллох мутаол хосторем мо ва шуморо бар дини худ собит қадам нигах дорад ва оқибатимонро ба хейр кунад .
سُبْحَانَك َاللَّهُم َّوَبِحَمْدِكَ،لاَإِلَه َإِلاّ َأَنْتَ، أَسْتَغْفِرُك َوَأَتُوب ُإِلَيْكَ
Вассаламу алайкум ва рохматуллохи ва барокатух. [۳]
[۱] با کسانی از اهل کتاب که نه به خدا ، و نه به روز جزا ایمان دارند ، و نه چیزی را که خدا ( در قرآن ) و فرستاده‌اش ( در سنّت خود ) تحریم کرده‌اند حرام می‌دانند ، و نه آئین حق را می‌پذیرند ، پیکار و کارزار کنید تا زمانی که ( اسلام را گردن می‌نهند ، و یا این که ) خاضعانه به اندازه توانائی ، جزیه را می‌پردازند.
[۲]بعضی از فقها از عبارت مشرکین غیر اهل کتاب استفاده کرده اند که در برابر این اصطلاح مشرکین اهل کتاب هم به کار رفته که سازگاری با منابع اصلی شرعی ندارد.هر چند که امثال ما هم مدتها در این اشتباه رایج افتاده بودیم اما جامعه ی کفار اهل کتاب یا شبهه اهل کتاب جوامعی متمایز از جامعه ی کفار «مشرک» و مشرکین بوده و هست.
[۳]پیاده شده از نوار صوتی شیخ ابوحمزه المهاجر هورامی حفظه الله