مختصری از تمام عقاید اشعری ها
به قلم: عادل شعیب شلار
ترجمه: مجاهد دین
بسیاری از برادران از من خواستند که برایشان تمام عقاید اشاعره را در بندهای مختصری بنویسم. و اینها به شکلی مختصر تمام عقاید اشاعره است:
۱- روش اثبات عقاید، قرآن و سنت قطعیه و احکام عقلیۀ موافق با قرآن و سنت است.
۲- اعتقاد داشتن به اینکه ایمان، تصدیق جازم به ارکان ایمان است، و اقرار زبانی به شهادتین شرط حکم نمودن بر شخص به اسلام است. و عمل صالح شرط کمال ایمان است، و ایمان کم و زیاد و قوی و ضعیف می‌شود.
۳- ایمان به اینکه الله وجود دارد و مومنان روز قیامت او را خواهند دید.
۴- ایمان به اینکه الله متعال تنها اوست که قبل همه چیز بوده، و قبل از او چیزی نبوده است و تنها او آخر است و بعد از او چیزی نخواهد بود، و او آشکار است و فوق او چیزی به آن آشکاری نیست و او باطن و پنهان است و چیزی وجود ندارد که بتواند او را تعریف کند.
۵- ایمان به اینکه الله یکی است و یکتا است، شریکی ندارد، تعددپذیر و تجزیه پذیر و ترکیب پذیر نیستف به چیزی متصل نیست و از چیزی جدا نشده است.
۶- ایمان به اینکه الله غنی و صمد است، به چیزی محتاج نیست و همه چیز به او محتاج است.
۷- ایمان به اینکه الله به دنیا نیامده و به دنیا نمی‌آورد، پس از مکانی و از چیزی بیرون نیامده است و در مکانی و در چیزی وارد نشده است.
۸- ایمان به اینکه شبیه پدیدآمده‌ها نیست، هیچ کس همتای او نیست و هیچ چیز همانند او نیست.
۹- ایمان به اینکه الله علیم است علمی‌محیط دارد، بر هر چیز قادر است قدرت دارد، مرید است اراده دارد، زنده است حیات دارد، شنوا است سمع دارد، بینا است بصر دارد، متکلم است کلامی‌غیر مخلوق و ذاتی و قدیم دارد، و اصوات و حروف اموری‌اند که الله آنها را خلق کرده و کلام ذاتی قدیم را با آن ترجمه کرده است و آن حروف و اصوات بر معانی کلام ذاتی و قدیم او دلالت دارد.
۱۰- ایمان به اینکه اوتعالی هرچه بخواهد انجام می‌دهد و هیچ چیز و غایتی نمی‌تواند جلوی افعال او را بگیرد، و او خالق افعال بندگان است و خالق همه چیز است و او خالق خیر و شر است. و تقبیح و تحسین، شرعی هستند نه عقلی و او حلال و حرام را رزق می‌دهد.
۱۱- ایمان به اینکه اهل کبائری که شهادتین گفته‌اند مسلمان هستند و امر آنان به دست الله است، اگر بخواهد عذابشان می‌دهد و اگر بخواهد از آنان می‌گذرد. و اگر عذابشان بدهد پس با شفاعت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از آتش بیرون می‌آیند و الله به کسانی که به آنان وعده عذاب داده است، اگر بخواهد بر آنان فضل نموده و آنان را خواهد بخشید.
۱۲- ایمان به اینکه الله – چنانکه خبر داده است -بر عرش استوی یافته است، بلا کیف، یعنی بدون اینکه استوای او نشستن و قرار گرفتن و مماسات و حلول و انتقال باشد، استوای کسی است که هیچ چیز همانند او نیست.
۱۳- ایمان به اینکه الله متصف است به تمام صفات جلالت و کرامت و کمال و علو و عزت و مجد و عظمت و کبریا و الوهیت و ربوبیت، و منزه است از تمام صفات نقص و ویژگی‌های پدیدآمده‌ها.
۱۴- ایمان به متشابهاتی که الله و رسولش از آن خبر داده‌اند (مانند ید، عین، وجه، ساق، اصابع، نزول، اتیان، هروله، مکر و…) و گفتن اینکه: {ایمان آوردیم همه‌اش از نزد پروردگارمان آمده است، پروردگارا قلب‌هایمان را بعد از آنکه هدایتمان دادی منحرف نگردان و از نزد خود رحمتی به ما ببخش چراکه تو بسیار بخشنده هستی} و تفویض و واگذار نمودن حقایق آن متشابهات به خود الله عزوجل است، و یا تاویل نمودن آنها برحسب اسلوب‌های زبان عرب است، طوری که لایق به کمال و جلال و جمال الله باشد.
۱۵- ایمان به انبیا و رسولان، به اینکه آنان مردانی راستگو، امین، زیرک، دانا و معصوم از خطا و معصیت بودند و رسالت را همانطور که الله امر نموده است رسانده‌اند و ایمان به معجزاتی که الله بر دستان آنان جاری نموده و به کراماتی که بر دستان پیروان آنان جاری نموده است.
۱۶- ایمان به کتاب‌ها و مصحف‌هایی که الله بر رسولان نازل کرده است و ایمان به عقاید و احکام و قصه‌ها و اخبار و مواعظی که در آنها وجود دارد.
۱۷- وجوب استغفار برای صحابه و سکوت کردن و دست کشیدن از مشاجراتی که بینشان رخ داده است و اینکه حدیث {قاتل و مقتول هردو در آتش هستند} برای آنان به کار برده نمی‌شود، بلکه این فرمودۀ الله متعال: {اگر دو طایفه از مومنان با یکدیگر جنگیدند…} برایشان به کار برده می‌شود.
۱۸- ایمان به عذاب و نعیم قبر و به آنچه الله و رسولش از نشانه‌های قیامت و نزدیک شدن روز آخرت گفته‌اند.
۱۹- ایمان به روز آخرت و آنچه در آن رخ می‌دهد، مانند دمیدن در شیپور، برانگیخته شدن و زنده شدن مردگان، حشر شدن آنان، سختی‌های آنجا، حوض، آمدن کتاب‌ها و به پرواز درامدن نامه‌های اعمال، حساب، ترازوی اعمال، عبور کردن از پل صراط، شفاعت‌ها و بهشت و دوزخ، برحسب آن خلاصه گویی یا تفاصیلی که در کتاب و سنت صحیح و پاک، دربارۀ این موارد آمده است.
۲۰- ایمان به قضا و به قدر، خیر آن و شر آن اینکه از طرف الله متعال است.
۲۱- اعتقاد به اینکه انسان بر آنچه کسب می‌کند محاسبه می‌شود. و کسب او، همان اختیار او، و انعقاد نیت قاطع او بر حصول آنچه ارده‌اش می‌کند است، و بنده بر آنچه که الله در او خلق می‌کند محاسبه نمی‌شود. و اینکه انسان در هر تکلیفی مخیر است (تکلیف هر آن چیزی است که حکم واجب یا مندوب یا محرم یا مکروه یا مباح می‌گیرد) و انسان در تکوین و خلقتی که دارد مانند طول و عرض و رنگ چشم و ضربان قلب و مرگ و حیات و… بدون اختیار است.
(و این بندها عقیده ماتریده نیز است)