ریشه های اصول فکری شیعه ی جعفری حاکم بر ایران در روش تعامل با اهل سنت (۱)
جمع آوری و ارائه: شیعه علی
همچنانکه در میان حنفی ها و شافعی ها و زیدی ها و مالکی ها و سایر مذاهب اسلامی می توان فرقه های انحرافی و غلاة را پیدا کرد به همین شکل در میان مذهب جعفری نیز چنین فرقه هایی وجود داشته اند. چون شیعیان جعفری بر خلاف سایر مذاهب دارای قدرت حکومتی نبودند که تا از تولید این فرقه های انحرافی جلوگیری کنند به همین دلیل تعداد این فرقه ها در میان جعفری ها رشد عجیبی داشت حتی در عصر ائمه علیهم السلام تا اینکه بعد از قرنها شیعیان جعفری برای اولین بار در سال ۱۳۵۷ صاحب یک قدرت حکومتی شدند که در آن فقه جعفری و اهل فقه جعفری حاکمیت یافته اند.
سوالی که برای عده ای پیش می آید که این خط فکری و مذهبی از شیعیان جعفری که قدرت را در ایران در دست دارد چه نگرشی در مورد فرقه های معروف به اهل سنت دارد که در زیر به ذکر روایاتی به عنوان نمونه اشاره می کنیم:
- رَوَى عَنْهُ (ع) زَيْدٌ الشَّحَّامُ أَنَّهُ قَالَ: يَا زَيْدُ خَالِقُوا النَّاسَ بِأَخْلَاقِهِمْ صَلُّوا فِي مَسَاجِدِهِمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَكُونُوا الْأَئِمَّةَ وَ الْمُؤَذِّنِينَ فَافْعَلُوا فَإِنَّكُمْ إِذَا فَعَلْتُمْ ذَلِكَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِيَّةُ رَحِمَ اللَّهُ جَعْفَراً مَا كَانَ أَحْسَنَ مَا يُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ وَ إِذَا تَرَكْتُمْ ذَلِكَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِيَّةُ فَعَلَ اللَّهُ بِجَعْفَرٍ مَا كَانَ أَسْوَأَ مَا يُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ؛ زيد شحّام از امام صادق (ع) روايت كرده است كه به او فرمود: اى زيد با مردم (يا با اهل سنّت) با طريقه و آداب آنان معاشرت كنيد، در مساجد آنان نماز بخوانيد، و از بيمارانشان ديدن و احوالپرسى كنيد و بر جنازههايشان حاضر شويد و اگر توانستيد كه پيشنماز آنان باشيد و أذان گوى ايشان شويد. پس حتما اين كار را بكنيد يا كوتاهى نورزيد، زيرا وقتى شما چنين رفتار مىكنيد آنان مىگويند: اينان از شيعيان جعفرى مذهباند رحمت خداوند بر جعفر بن محمّد باد كه چه نيكو اصحاب خود را مؤدّب مىكند و چون اين رفتارهاى شايسته را ترك ميگوئيد با خود مي گويند: اينان شيعيان جعفرىاند خداوند او را جزا دهد و چنين و چنان كند كه اصحاب خود را چه بد پرورش داده است.[۱]
- هم‌چنین آن‌قدر وحدت و برادری میان شیعه و اهل سنت از اهمیت بالایی برخوردار است که امام صادق(علیه‌السلام) به پیروان‌شان این‌چنین می‌فرماید:«هر که با آن‌ها (اهل سنت) در صف اوّل نماز بگذارد، گویا با رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) در صف اوّل نماز خوانده است».[۲]
- – «معاویة بن وهب» می‌گوید: از امام صادق(علیه‌السلام) درباره چگونگى رفتار با مخالفان پرسیدم، حضرت در پاسخ فرمود: «به امامان خویش که خود را پیرو آنان مى‌دانید نگاه کنید و به هر شکلی که آنان رفتار کردند، شما نیز عمل کنید. به خدا سوگند که آنان از مریض‌شان عیادت مى‌کنند و بر جنازه‌هایشان حاضر مى‌گردند و در میان آنان به حق گواهى مى‌دهند و امانت‌شان را به آنان باز مى‌گردانند».[۳]
[۱] ج۱، ص۳۸۳؛ ابن بابويه، من لا يحضره الفقيه،
[۲] شیخ کلینی، کافی، ج۳، ص۳۸۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۳۸۲؛ وسائل الشیعه، ج۸، ص۲۹۹-۳۰۰٫
[۳] کلینى، الکافى، ج۲، ص۶۳۶٫