ماه: ژوئن 2022

دیدگاه ابن القیّم دربارۀ امامیه

به قلم: مجاهد دین

ابن القیّم رحمه الله دربارۀ اینکه اگر کسی که به طلاق سوگند بخورد سپس سوگندش را بشکند، آیا طلاقش می‌افتد یا نه، وجوه مختلفی از اقوال علما دربارۀ آن را می‌آورد، سپس در وجه هفتم دیدگاه شیعۀ #امامیه در این باره را بیان می‌کند و می‌گوید:

«الوجه التاسع: إن فقهاء الإمامية من أولهم إلى آخرهم ينقلون عن أهل البيت أنه لا يقع الطلاق المحلوف به وهذا متواتر عندهم عن جعفر بن محمد وغيره من أهل البيت. وهب أن مكابرا كذبهم كلهم وقال قد تواطئوا على الكذب عن أهل البيت ففي القوم فقهاء وأصحاب علم ونظر في اجتهاد وإن كانوا مخطئين مبتدعين في أمر الصحابة فلا يوجب ذلك الحكم عليهم كلهم بالكذب والجهل وقد روى أصحاب الصحيح عن جماعة من الشيعة وحملوا حديثهم واحتج به المسلمون ولم يزل الفقهاء ينقلون خلافهم ويبحثون معهم والقوم وإن أخطأوا في بعض المواضع لم يلزم من ذلك أن يكون جميع ما قالوه خطأ».

ترجمه: «وجه هفتم: فقهای امامیه از اولشان تا آخرشان از اهل بیت نقل کرده‌اند که کسی که به طلاق سوگند بخورد و سوگندش را بشکند، طلاقش نمی‌افتد و این موضوع در نزدشان از جعفر بن محمد و دیگر اهل بیت، متواتر می‌باشد. و  این مغرور شدن است که شخص متکبری همۀ آنان را تکذیب کند و بگوید بر دروغ بستن بر اهل بیت همدستی کرده‌اند! برای اینکه در بین آنان (امامیه)، فقها و اصحاب علم و نظر در اجتهاد وجود دارد و اگرچه که دربارۀ موضوع صحابه دچار خطا و بدعت شده‌اند اما چنین چیزی موجب این نمی‌شود که بر همۀ آنان حکم به دروغگو و جاهل بودنشان داده شود، و به تحقیق که صاحبان کتب حدیثی صحیح، از جماعتی از شیعیان روایت کرده‌اند و به حدیثشان عمل کرده و مسلمانان به حدیثشان احتجاج کرده‌اند، و فقها (ی اهل سنت) پیوسته مخالفت‌های آنان را نقل کرده و با آنان بحث کرده‌اند و آنان (امامیه) اگرچه در بعضی از مواضع خطا کرده‌اند، اما از آن چنین لازم نمی‌آید که همۀ آنچه که می‌گویند خطا باشد».[۱]

اگر این متن را بدون مشخص کردن اسم گوینده‌اش می‌آوردم، به نظر شما غلات تکفیری، گوینده‌اش را چند بار لعن و نفرین و تبدیع و تفسیق و تکفیر می‌کردند؟

در نزد غالیان و اهل بدعت (از هر فرقه و مذهبی که باشند) که ولاء و براءشان بر اساس شرع نیست، ظلم کردن به دشمن و مخالفشان، و حتی دروغ بستن بر آنان جایز است، چون هدفشان تنها مخالفت کردن با مخالفانشان است و برای رسیدن به این مخالفت، اگر لازم باشد به مخالفشان ظلم هم می‌کنند. اما مسلمان واقعی، به دشمن خود ظلم نمی‌کند و  چیزی که نیست را به او نسبت نمی‌دهد.

تصور کنید یکی بیاید و بگوید شیطان یا همان ابلیس، از ابتدای خلق شدنش، بد بود و قبلا از مومنان و مقربان درگاه الهی نبود.

حال یکی بیاید و بگوید: نه برادر، اشتباه می‌کنی، بلکه شیطان ابتدا از مقربان بود و مومن بود و عبادت خدا را می‌کرد، اما بعدا منحرف شد و از درگاه الهی و جایگاهی که داشت رانده شد.

سپس آن شخص برگردد و بگوید: آی داد بی داد فلانی از شیطان دفاع کرد، فلانی با شیطان موالات دارد، فلانی دارد برای شیطان تبلیغ می‌کند، فلانی شیطان را تزکیه کرد و…

داستان ما با غالیان نیز اینگونه است، اگر بگویی در دشمنی کردن با مخالفانت، تابع شرع باش و بر اساس جاهلیت با او مخالفت نکن. و اگر ظلمی که در حق دشمنش کرده است را بر او رد و انکار نمایی، فریاد می‌زند و می‌گوید فلانی از مخالفان اهل سنت دفاع کرده است!!! انگار اگر یکی مخالف اهل سنت بود پس جایز است با او به هر شیوۀ شرعی و ناشرعی مبارزه کرد!

[۱] الصواعق المرسلة في الرد على الجهمية والمعطلة، ج ۲ صص ۶۱۶-۶۱۷٫

احزاب عامل تفرق و دارالاسلام عامل تولید و نگهداری از جماعت واحد مسلمین

ارائه دهنده: کیوان مریوانی

این روزها در ایران ما می بینیم که نجدی چیزی می گوید و مکتب مفتی زاده چیزی و شیعه ی انگلیسی و سنی لیبرال یا متحجر آمریکائی چیزی و درویش و صوفی ها و غیره هم برای خودشان مسیرهای متفاوتی را می روند. با مثالی خدمت شما عرض کنم که : در چراغ راهنمایی ورانندگی روشن بودن چراغ قرمز به معنی توقف و همچنین عبور با احتیاط است. فرض کنیم در مورد چراغ قرمز ما این دو حکم – منع و دیگری جواز عبور – را داشته باشیم نتیجه ان چه خواهد بود؟! .. مصیبت …

در هر جامعه ، حکومت ، حزب و یا اجتماع کافی است برای هر امر مشخصی و یا حتی تعداد محدودی از انها دو قانون و نه بیشتر وجود داشته باشد بیقین چنین مجتمعی قادر نخواهد بود به شیوه ای منسجم و متوازن حیات و اداره خویش را به پیش ببرد..

در جامعه های پیشرفته که نمونه بارز آن جامعه پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم  است توانسته اند هم داشتن “آراء مختلف” و هم “قانون واحد” را یکجا بپذیرند اما جوامع دیگر یا با نفی آراء مختلف سیستمی دیکتاتوری بوجود آورده اند و یا اینکه با پذیرفتن آراء مختلف بجای قانون واحد هر روز بر تشتت و عقب ماندگی خود افزوده اند..

جامعه مسلمانان ، بخصوص احزاب سلامی با چنین مشکل اساسی دست و پنجه نرم می کنند این احزاب بجای عمل کردن براساس قانونی واحد براساس آراء مختلف و چه بسا متناقض عمل می کنند و این یکی از اساسیات کلی تفرق بین ما مسلمانان است.

شما حق دارید براساس تحقیق خود،  دست هایت را  در نماز مثل حنبلی ها روی سینه قرار دهی یا مثل شافعی ها رو ناف قرار دهی یا متثل حنفی ها پایین تر از ناف یا مثل مالکی ها و جعفری ها و زیدی ها و غیره دستانت را رها کنی و دست بسته نماز نخوانی اما این تا زمانی است که شما یک فرد هستید اما هنگامی که وارد نماز جماعت می شوی دیگر اینجا یک قانون عمل می کند  قانون تبعیت از امام …

رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «إنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ، فَلا تَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ، فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا، وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، وَإِذَا قَالَ: سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، فَقُولُوا: رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ. وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا، وَإِذَا صَلَّى جَالِساً فَصَلُّوا جُلُوساً أَجْمَعُونَ»: «امام برای این قرار داده شده که به او اقتدا شود، پس با او مخالفت نکنید؛ زمانی که تکبیر گفت، تکبیر بگویید و آنگاه که رکوع کرد، رکوع کنید. و زمانی که “سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ” گفت، “رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ” بگویید. و وقتی سجده کرد، سجده کنید. و اگر نشسته نماز خواند، همگی نشسته نماز بخوانید». 

 اجتهاد عثمان بر این بود که نمازش را در منی کامل بخواند برخی از اصحاب مانند ابن مسعود اعتراض کردند که نباید نماز کامل خوانده شود همانطور که پیامبرو ابوبکر و عمر کامل نخواند اما هنگامی که عثمان به اجتهاد خود عمل کرد افرادی که منتظر بودند با ابن مسعود نمازشان را بصورت قصر بخوانند دیدند که برخلاف انتظار انها ابن مسعود به امام عثمان اقتدا نمود و نمازش را کامل خواند و فرمودند : فخلاف شرّ.

مدیریت اختلافات مذاهب اسلامی در قرن حاضر

نویسنده: صلاح الدین عباسی

     تعداد مذاهب و فرق اسلامی، بسی بیش از ۷۲ عدد است. این مذاهب و فرقه ها در فقه، کلام، روایات، احادیث و تاریخ با همدیگر اختلاف دارند. در این میان دو مذهب شیعه و سنی به دلایل عمدتا سیاسی، چند سال است که اختلافاتشان از لای کتابها و کلام علما خارج و به خیابانها و میادین کشیده شده است. هر چند شیعه و سنی با هم اختلافات زیادی دارند اما جالب توجه است که در میان این دو مذهب گروههایی وجود دارند که به مذهب مقابل نزدیکتر از سایر گروههای مذهب خویش می باشند. مثلاً گروه زیدیه شیعه به سنی‌ها نزدیکتر است تا به سایر گروههای شیعه. یا شیعه اثنی عشری به سنی شافعی نزدیکتر است تا به علوی‌ و نصیری واهل حقهای شیعه. شافعی‌ها و صوفیهای سنی به شیعه اثنی عشری نزدیک‌ترند تا دیدگاههای سلفی و وهابی اهل سنت.

     آن چه واقعیت دارد و اجتناب ناپذیر است، وجود اختلاف در میان این مذاهب و میان گروههای داخل هر مذهب است. شرح و ریشه یابی و چرایی و چگونگی و هر گونه توضیحی در مورد اختلافات در اینجا مورد بحث نیست. این اختلافات، سابقه تاریخی صدها ساله دارند. بارها به خونریزی و کشتار و غارت کشیده شده اند. مذاهب اسلامی هزاران صفحه نوشتار و روایات در اثبات و رد همدیگر نقل کرده و نوشته اند. کتابخانه هر کدام از مذاهب اسلامی، دارای کتابها و مقالات متعدد در رد ونقد مذاهب دیگر می باشد…..

      چنانچه اشاره رفت، این اختلافات بارها به جنگ و خونریزی میان پیروان مذاهب کشیده شده است. مجموع کشته های جنگهای میان سنی و شیعه و شافعی و حنبلی و اثنی عشری و اسماعیلی و خارجی و غیر خارجی، بیشتر از تعداد کشته های جنگهای بین مسلمانان و غیر مسلمانان است.

     سوال این است، آیا در قرن پانزدهم اسلامی و بیست و یکم میلادی، تبدیل اختلاف به جنگ، امری منطقی و عقلانی است؟ آیا همچون ۱۴۰۰ سال و ۷۰۰سال و ۴۰۰سال پیش، در دوران معاصر نیز، جنگ و برخورد و خونریزی میان مردم و حکومت‌های معتقد به مذاهب متفاوت ادامه پیدا کند؟ آیا در قرن حاضر نیز عراقیها و ایرانیها و افغانیها و شیعه ها و سنی ها و خوارج، مثل دوران ایوبیان و فاطمیان و صفویان و عثمانیان، همدیگر را لت و پار کنند، غارت کنند، ویرانی به بار بیاورند؟

آیا مسلمانان در دوران کنونی نیز باید رودرروی هم قرار گیرند، چرا که بیش از۱۴۰۰سال پیش سقیفه ای و غدیری بوده است. بنی هاشم جانشینی را حق خود دانسته و بنیهای دیگر حق خود. که علی با معاویه حکمیت را پذیرفته و نباید می پذیرفت.