هدیه ی سه قاعده و اصل زرین به تو که حسشان کنی
مؤلف: شیخ خالــد حسینــان (أبو زید کویتی)
مترجم: یحیی ابراهیمی
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام علی أشرف المرسلین .. و اما بعد:
برای عبد و بندهی ضعیف، عاجز و گناهبار، قبیح و ناشایست است که پروردگارش، مولایش، سید و آقایش و آفرینندهاش را با کلماتی خشک و حسّ و حالی سرد مخاطب قرار دهد. بلکه شایسته است که بنده با قلبی پر از ایمان و خوشبینی پروردگار و خدایش را مورد خطاب قرار دهد.
و اینها بعضی از قواعد طلایی و زرینیاند که دوست داشتم تو در همان حینی که امورات دنیوی و اخرویت را از پروردگارت طلب میکنی آنها را به خاطر داشته باشی و حسشان کنی .. پس آن را پیش رویت قرار میدهم و به تو هدیهاش میکنم تا بدان هنگام که اجابهی دعایت را نمیبینی شیطان در قلبت برانگیخته نشود و تو را از دعا کردن کسل نکند. بلکه بر تو لازم است که رغبت و توجه به خداوند متعال را در همهی خواستههایت امری بزرگ بشماری و در کسب نتایج عجله نکنی. چرا که خداوند، حکیم و دانا و آگاه است و بر حسب حکمت و علمش دعاهایت را استجابت میکند، و ممکن است حکمت در به تأخیر انداختن اجابهی دعا باشد. پس قواعدی که ذکر میکنیم تو را تشویق و تشجیع به دعای زیاد و مستمر میکند و میل و رغبتت را به آنچه که نزد خدای متعال است زیاد و قوی میگرداند.
قاعدهی اول: استحضار و به همراه داشتن این درک و حس که خداوند متعال بر همه چیز تواناست؛ اوست که فرماندهی و مالکیت همه چیز را در دست دارد، کلیدهای همه چیز در دست اوست، کارها همه در روز قیامت بدو برگشت داده میشود، اوست پادشاه پادشاهان، کلیدهای همه چیز در دست اوست و هرگاه ارادهی پدید آوردن چیزی و انجام کاری را بکند همین کافی است که بدان بگوید: بشو پس میشود.
این معانی و این خصائص ربوبیت و الوهیت پروردگارت را در قلبت حاضر و احساس کن و نگو: این امر (اجابهی دعا) بعید است یا تصور نمیکنم که خداوند متعال دعایم را در مورد این امر اجابت کند.
قاعدهی دوم: حسن ظن به الله؛ پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت میکند که پروردگار سبحانه و تعالی فرمود: «من نزد حسن ظن بندهام به خودم هستم، پس بندهام هر آنچه میخواهد به من گمان ببرد…» و در روایتی دیگر آمده است که پروردگار متعال فرمود: «اگر به من گمان خیر بُرد پس همان نصیبش میشود و اگر گمان شر بُرد پس همان نصیبش میشود.»
و ای بندهی خدا .. چقدر زیباست که خداوند قلبت را مملو از حسن ظن نسبت به خودش ببیند و در آن ببیند کـه گمان تو به او اینگونه است که اگـر بخوانیَش اجـابتت میکند، اگر از او طلب آمرزش کنی میآمزدت، و اگر عبادتش کنی عبادتت را میپذیرد. پس چه عبادت شیرینی است و چه بزرگ و چه گرانقدر است. پس در همهی احوال و دگرگونیهایت به الله حسن ظن داشته باش؛ چه در حالت بیماری و چه سلامتی و چه ثروتمندی و یا فقر .. و دیری نمیپاید که راحتی، سعادت و آرامش را در قلبت مییابی.
قاعدهی سوم: اینکه نام ها و صفات خداوند را در اثنای دعا کردن احساس و درک نمایی و آنها را به یاد داشته باشی.
وقتی که او را میخوانی به خـاطر داشته باش کـه او أرحـم الراحمین و أکـرم الأکـرمین است. او فتّاح و قریب و مجیب است، و او رزاق و غنی و حمید، مجید، جواد، جبار، وهّاب و منّان … است.
پس به وسیلهی این نامهای عظیم، گرانقدر و بزرگوار از او مسألت مینمایی، و آن وقت است که قلبت به وعدهی الهی اطمینان مییابد.
خداوند متعال میفرماید: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» بقره ۱۸۶
«و هنگامی که بندگانم از تو دربارهی من بپرسند (که من نزدیکم یا دور. بگو:) من نزدیکم و دعای دعا کننده را هنگامی که مرا بخواند، پاسخ میگویم. پس آنان هم دعوت مرا (با ایمان و عباداتی همچون نماز و روزه و زکات) بپذیرند و به من ایمان بیاورند تا هدایت یابند.»
پس هرگاه این قواعد سه گانه را در دعاهایت در نظر داشتی و در ذهنت با خود همراه کردی،آن چنان شیرینی مسألت و لذت مناجات و أنس طلب از خدا در قلبت بر انگیخته میشود که فراتر از انتظاری خواهد بود که برای رفع حاجت و نیازت در نظر داشتی. و آیا چیزی بزرگتر و با عظمتتر از مناجات با پروردگار بزرگوار و مهربان ـ سبحانه و تعالی ـ وجود دارد؟!
و الحمد لله رب العالمین
۱- تخریج اما احمد، ۱۵/ ۳۵، به رقم ۹۰۷۶، وطبرانی در معجم الكبير ۲۲/۸۷، و صحیح شيخ آلبانی در سلسله احاديث الصحيحة، به رقم ۱۶۶۳٫
۲- مهربان ترین مهربانان
۳- صاحب کرَم ترین صاحب کرمان و یا بزرگوارترین بزرگواران
۴- در اینجا به معنی گشایندهی دروازههای خیر و نیکی دینی و دنیوی است. اوست که با لطف و عنایت و حکمتش ابواب معارف ربانی و حقائق ایمانی و نیز درهای رزق و روزی را بر روی بندگانش میگشاید، و امور سخت و پیچیده را برای هر کس که بخواهد آسان و ساده میکند و درهای بسته را با فضل و رحمتش بازمیکند و دستیابی به همه نوع خیر ومصلحت را آسان میگرداند. (نگا: فقه الأسماء الحسنی از شیخ عبد الرزاق البدر، المفاهيم المثلى فى ظلال شرح أسماء الله تعالى الحسنى للشیخ أبى لؤى وليد بن محمود).
۵- از معانی اسم جبار اینست که :همه چیز و همه کس مقهور امر خداوند و در برابر امر و سلطهی او خاضع است. از معانی دیگر این اسم اینست که: خداوند با لطف، رحمت و رأفتش حال بندگانش را اصلاح و کمیها و کاستیها را برایشان جبران میکند؛ فقیر را غنی و ضیف را قوی می گرداند، در سختی افتاده را در آسانی قرار میدهد و مریض را صحت و سلامتی میبخشد…( نگا: همان دو مصدر قبلی)
۶- یعنی صاعب عطاء و بخشش زیاد و احسان و نیکی وسیع، کسی که عطاء و بخشش را بر بندگانش سرازیر میکند و نعمتها را با فضل و کرمش پی در پی به سوی آنها روانه میکند، و هیچ منّان مطلق و حقیقی جز الله وجود ندارد. (نگا: همان دو مصدر قبلی). شیخ ابن أثیر رحمه الله در مورد معنای این اسم از اسماء الله تعالی می گوید:”«المنّان» یعنی نعمت دهنده ی بخشنده، و این اسم از کلمهی «المنّ»، یعنی عطاء و بخشش، مشتق شده است نه از کلمهی «المِنّة»، (به معنای منّت)، و بسیار روی میدهد که کلمه «المنّ» در کلام آنها به معنی «احسان و نیکی کردن به کسی بدون انتظار و طلب مزد و پاداش از او» می آید. {کتاب النهایة في غریب الحدیث از شیخ ابن أثیر، جلد۴ صفحهی ۳۶۵، تحقیق: الطناحی، ناشر: المکتبة الإسلامیة}