چگونگی و مسیر صدور حکم ارتداد شیعیان توسط نجدیت(۶)
به قلم: خالد هورامی
با این وجود عده ای از علماء در مورد «نسل اول» مرتدین دیدگاههایی مبتنی بر نطفه را ارائه داده اند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امام نووی درباره ی کسی که پدر و مادرش دچار رده شده اند می گوید: «اما فرزند مرتد، پس اگر جدا باشد یا [نطفه اش] قبل از ارتداد منعقد گردیده باشد، پس مسلمان است؛ حتی اگر شخص در حین حاملگی مرتد شود حکم به ارتداد فرزند داده نمی شود. اگر فرزند بالغ شد و به کفر زبان گشود، پس مرتد است.[۱]
- – فرزندانشان مرتد هستند بخاطر« گمان غالب » بر اینکه فرزندانشان بر آن [مذهب و طریقه] بزرگ می شوند. قرافی می گوید: مالک گفت: و هر آنچه که برای مرتد بعد از مرتد شدنش به دنیا می آید حکم مرتد را دارند. [۲]کاسانی هم درباره ی فرزندان مرتدان می گوید :«و اگر در رده به دنیا آید، اینطور که زن و شوهر مرتد شوند و فرزندی نداشته باشند سپس زن بعد از ارتدادش از همسرش حامله شود و آن دو در حالت ارتداد باشند، پس این فرزند به منزله ی پدر و مادرش است و حکم رده را دارد.[۳]
- دسته ی دیگری از علماء با توجه به آیاتی چون «لا تزروا وازره وزر الاخری»بر این باورند که هیچ بنده ای به خاطر جرم و گناه بنده ی دیگری مورد بازخواست ومحاکمه قرار نمی گیرد و اگر پدر و مادر فرزند دچار جرم ارتداد شده باشند این جرم ارتباطی به فرزند ندارد . چون در انتخاب یا رد آن مشارکت یا اختیار و نقشی نداشته است و فرزند بر اساس وضع موجودی که در ان قرار گرفته است مورد ارزیابی قرار می گیرد . یا جزو کفار اهل کتاب و شبهه اهل کتاب هستند که مشمول احکام انها قرار می گیرند یا جزو کفار غیر اهل کتاب و سکولار که باز مشمول احکام این دسته می گردند .
در توضیح این دیدگاه می توان به سخنان امام زرکشی اشاره نمود که می گوید:
«مفهوم سخن الخرقي این است که: اولادشان که بعد از ر ده به دنیا می آیند اگر از مسلمان شدن خودداری کنند کشته نمی شوند وتحت آن، دو صورت وجود دارد (یکی) کفری اختیار کرده اند که از اهل آن جزیه پذیرفته نمی شود، پس در این حالت شکی در کشتنشان وجود ندارد، (دوم) کفری اختیار کرده اند که از اهل آن جزیه گرفته می شود، پس اینجا دو روایت وجود دارد،که ابو البرکات و ابو محمد در المقنع آن دو روایت را حکایت کرده اند (روایت اول) و آن ظاهر کلام خرقی است، و قاضی در روایتش آن را برگزیده، این است که به جزیه اقرار می کنند؛ برای اینکه از بین دو کافر به دنیا آمده اند و حکم اسلام برایشان باقی نمانده است، پس جایز است که به جزیه اقرار کنند؛ به مانند فرزندان اهل حرب[۴]
این حکم در مورد «نسل اول» ی است که از پدر و مادری کافر مرتد به دنیا می آیند. با آنکه جبرا و بدون انتخاب و اختیار و تنها از طریق توارث و انتخاب غلط والدین حکم ارتداد توسط دسته ای از علماء بر وی تحمیل می شود، و به خاطر جرم دیگران مورد محاکمه ی غیابی و اجرای حکم قرار می گیرد؛ با این وجود چنین حکمی در مورد «نسلهای آینده» ای که در نتیجه ی توالد و تسلسل بر کفر در طول قرون آینده زیسته اند بدعتی جدید در روابط خارجی اسلام با غیر مسلمین و امرغیر قابل تصوری است که مخالف صریح سیره ی قرآنی پیامبران با این افراد و مخالف صریح قوانین شریعت پیامبر خاتم صلی الله علیه وسلم و سیره ی ایشان می باشد .
[۱]– روضة الطالبین .۷۷/۱۲
[۲]– الذخیرة .۲۲/۱۲
[۳]– بدائع الصنائع .۱۳۱/۷
[۴]– شرح الزرکشي علی مختصرالخرقي .۲۵۸/۵