مقدماتی بر شناخت صحیح جهاد و اهل جهاد در آیات و احادیث و سخنان اهل فقه (۲)
به قلم: م. الکوردی
سنت:صحیحین»
–صحيح الامام محمد بن اسماعیل البخاري رحمه الله:
۱- عَنْ أَبِيْ هُرَيْرَةَ – رضي الله عنه – قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – فَقَالَ: دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ يَعْدِلُ الْجِهَادَ قَالَ: «لا أَجِدُهُ». قَالَ: «هَلْ تَسْتَطِيعُ إِذَا خَرَجَ الْمُجَاهِدُ أَنْ تَدْخُلَ مَسْجِدَكَ فَتَقُومَ وَلا تَفْتُرَ وَتَصُومَ وَلا تُفْطِرَ»؟ قَالَ: وَمَنْ يَسْتَطِيعُ ذَلِكَ؟ (بخارى:۲۷۸۵)ابوهريره – رضي الله عنه – مي گويد: مردي نزد رسول الله – صلى الله عليه وسلم – آمد و گفت: عملي به من معرفي كن كه با جهاد، برابر باشد. رسول خدا – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «چنين عملي، سراغ ندارم». و افزود: «آيا تو مي تواني از زماني كه مجاهد (براي جهاد) بيرون مي رود، به مسجدت بروي و بدون احساس خستگي به نماز بايستي و بدون افطار، روزه بگيري (تا زماني كه مجاهد برگردد)»؟ آن مرد، گفت: چه كسي توانايي چنين كاري را دارد؟
۲-عَنْ أبي سَعِيدٍ الْخُدْرِيَّ – رضي الله عنه – قَالَ: قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَيُّ النَّاسِ أَفْضَلُ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – : «مُؤْمِنٌ يُجَاهِدُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ». قَالُوا: ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ: «مُؤْمِنٌ فِي شِعْبٍ مِنَ الشِّعَابِ يَتَّقِي اللَّهَ وَيَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّهِ». (بخارى:۲۷۸۶) ابوسعيد خدري – رضي الله عنه – مي گويد: پرسيدند: اي رسول خدا! بهترين مردم، چه كسي است؟ رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «مؤمني كه با جان و مالش، در راه خدا، جهاد كند». پرسيدند: بعد از او، چه كسي، بهتر است؟ فرمود: «مؤمني كه راه تقواي خدا را در پيش مي گيرد و در يكي از دره ها، زندگي مي كند و به مردم، آسيبي نمي رساند».
۳- عَنْ أَبِيْ هُرَيْرَةَ – رضي الله عنه – قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – يَقُولُ: «مَثَلُ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُجَاهِدُ فِي سَبِيلِهِ كَمَثَلِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ. وَتَوَكَّلَ اللَّهُ لِلْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِهِ بِأَنْ يَتَوَفَّاهُ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ أَوْ يَرْجِعَهُ سَالِمًا مَعَ أَجْرٍ أَوْ غَنِيمَةٍ». (بخارى:۲۷۸۷) ابوهريره – رضي الله عنه – مي گويد: شنيدم كه رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «مثال مجاهد در راه خدا ـ و خدا بهتر مي داند كه چه كسي در راه او جهاد مي كند ـ مانند كسي است كه هميشه در حال روزه و نماز بسر مي برد. و خداوند، تعهد نموده است كه اگر مجاهدِ راهش را بميراند، او را وارد بهشت سازد و (اگر زنده نگه دارد) سالم و تندرست، همراه پاداش يا غنيمت (به خانه) برگرداند».
۴-قَالَ رَسُولُ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – : «مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ، وَأَقَامَ الصَّلاةَ، وَصَامَ رَمَضَانَ، كَانَ حَقًّا عَلَى اللَّهِ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ، جَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، أَوْ جَلَسَ فِي أَرْضِهِ الَّتِي وُلِدَ فِيهَا». فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَفَلا نُبَشِّرُ النَّاسَ؟ قَالَ: «إِنَّ فِي الْجَنَّةِ مِائَةَ دَرَجَةٍ أَعَدَّهَا اللَّهُ لِلْمُجَاهِدِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، مَا بَيْنَ الدَّرَجَتَيْنِ كَمَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ، فَإِذَا سَأَلْتُمُ اللَّهَ فَاسْأَلُوهُ الْفِرْدَوْسَ، فَإِنَّهُ أَوْسَطُ الْجَنَّةِ، وَأَعْلَى الْجَنَّةِ، أُرَاهُ فَوْقَهُ عَرْشُ الرَّحْمَنِ، وَمِنْهُ تَفَجَّرُ أَنْهَارُ الْجَنَّةِ». (بخارى:۲۷۹۰)
۵-رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «كسي كه به خدا و رسولش، ايمان بياورد، نماز بخواند و ماه رمضان را روزه بگيرد، خدا تعهد نموده است كه او را وارد بهشت سازد چه در راه خدا جهاد كند و يا در سرزميني كه متولد شده است، بنشيند». صحابه عرض كردند: يا رسول الله! آيا به مردم، مژده ندهيم؟ فرمود: «در بهشت، صد درجه وجود دارد كه خداوند آنها را براي مجاهدين راه خود، مهيا ساخته است و فاصلة هر درجه با درجة ديگر، به اندازة فاصلة بين زمين و آسمان مي باشد. پس هر گاه، چيزي از خدا خواستيد، بهشت فردوس را طلب كنيد. زيرا كه آن، بهترين و بالاترين، بهشت است». يكي از راويان مي گويد: فكر مي كنم كه رسول خدا – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «عرش خدا بر روي آن، قرار دارد و نهرهاي بهشت، از آن سر چشمه مي گيرند».
۶-عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ – رضي الله عنه – عَنِ النَّبِيِّ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «لَغَدْوَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ رَوْحَةٌ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا». (بخاري:۲۷۹۲) انس بن مالك – رضي الله عنه – روايت مي كندكه نبي اكرم – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «صبح و شامي در راه خدا رفتن (جهاد كردن) از دنيا و آنچه در آن وجود دارد، بهتر است».
۷- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ – رضي الله عنه – عَنِ النَّبِيِّ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «لَقَابُ قَوْسٍ فِي الْجَنَّةِ خَيْرٌ مِمَّا تَطْلُعُ عَلَيْهِ الشَّمْسُ وَتَغْرُبُ». وَقَالَ: «لَغَدْوَةٌ أَوْ رَوْحَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ خَيْرٌ مِمَّا تَطْلُعُ عَلَيْهِ الشَّمْسُ وَتَغْرُبُ». (بخارى:۲۷۹۳)ابوهريره – رضي الله عنه – مي گويد: نبي اكرم – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «جايي به اندازة يك كمان، در بهشت، از آنچه خورشيد بر آن طلوع و غروب مي كند، بهتر است». و افزود: «صبح و شامي در راه خدا رفتن (جهاد كردن) از تمام چيز هايي كه خورشيد بر آنها طلوع و غروب مي كند، بهتر است».
۸-عَنْ أَنَسٍ – رضي الله عنه – قَالَ: بَعَثَ النَّبِيُّ – صلى الله عليه وسلم – أَقْوَامًا مِنْ بَنِي سُلَيْمٍ إِلَى بَنِي عَامِرٍ فِي سَبْعِينَ، فَلَمَّا قَدِمُوا قَالَ لَهُمْ خَالِي: أَتَقَدَّمُكُمْ فَإِنْ أَمَّنُونِي حَتَّى أُبَلِّغَهُمْ عَنْ رَسُولِ اللَّه – صلى الله عليه وسلم – وَإِلاَّ كُنْتُمْ مِنِّي قَرِيبًا، فَتَقَدَّمَ فَأَمَّنُوهُ فَبَيْنَمَا يُحَدِّثُهُمْ عَنِ النَّبِيِّ – صلى الله عليه وسلم – إِذْ أَوْمَئُوا إِلَى رَجُلٍ مِنْهُمْ فَطَعَنَهُ فَأَنْفَذَهُ، فَقَالَ: اللَّهُ أَكْبَرُ فُزْتُ وَرَبِّ الْكَعْبَةِ، ثُمَّ مَالُوا عَلَى بَقِيَّةِ أَصْحَابِهِ فَقَتَلُوهُمْ إِلاَّ رَجُلاً أَعْرَجَ صَعِدَ الْجَبَلَ، فَأَخْبَرَ جِبْرِيلُ – عليه السلام – النَّبِيَّ – صلى الله عليه وسلم – أَنَّهُمْ قَدْ لَقُوا رَبَّهُمْ فَرَضِيَ عَنْهُمْ وَأَرْضَاهُمْ، فَكُنَّا نَقْرَأُ أَنْ بَلِّغُوا قَوْمَنَا أَنْ قَدْ لَقِينَا رَبَّنَا فَرَضِيَ عَنَّا وَأَرْضَانَا، ثُمَّ نُسِخَ بَعْدُ، فَدَعَا عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ صَبَاحًا عَلَى رِعْلٍ وَذَكْوَانَ وَبَنِي لَحْيَانَ وَبَنِي عُصَيَّةَ الَّذِينَ عَصَوُا اللَّهَ وَرَسُولَهُ – صلى الله عليه وسلم – . (بخارى:۲۸۰۱)
انس – رضي الله عنه – مي گويد: نبي اكرم – صلى الله عليه وسلم – عده اي از قبيلة بني سليم را همراه هفتاد نفر ديگر، بسوي بني عامر فرستاد. وقتي به آنجا رسيدند، دايي ام؛ حرام بن ملحان؛ گفت: من جلوتر از شما مي روم. اگر به من اجازه دادند تا پيام رسول الله – صلى الله عليه وسلم – را به آنان برسانم ( كه خوب است) وگر نه، شما به من نزديك هستيد (و مي توانيد از من دفاع كنيد). او رفت و آنها (بني عامر) هم به او اجازه دادند. اما در حالي كه داشت پيام رسول خدا – صلى الله عليه وسلم – را به آنان مي رساند، بسوي يكي از مردان خود، اشاره كردند. او هم نيزه اي در بدنش فرو برد. حرام گفت: الله اكبر، سوگند به پرودگار كعبه كه رستگار شدم. سپس، بسوي ساير همراهان اش حمله ور شدند و بجز يك نفر لنگ كه بالاي كوه رفت، همگي را به قتل رساندند. جبريل امين، نبي اكرم – صلى الله عليه وسلم – را مطلع ساخت كه آنان به لقاي پروردگارشان نايل آمدند. خداوند از آنان خشنود شد و آنان را نيز خشنود ساخت.
۹-عَنْ جُنْدَبِ بْنِ سُفْيَانَ – رضي الله عنه – : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – كَانَ فِي بَعْضِ الْمَشَاهِدِ وَقَدْ دَمِيَتْ إِصْبَعُهُ فَقَالَ: «هَلْ أَنْتِ إِلاَّ إِصْبَعٌ دَمِيتِ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ مَا لَقِيتِ». (بخارى:۲۸۰۲)
جندب بن سفيان – رضي الله عنه – مي گويد: انگشت مبارك رسول اكرم – صلى الله عليه وسلم – در يكي از غزوات، زخمي شد. آنحضرت – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «تو انگشتي بيش نيستي كه زخمي شده اي و آنچه به تو وارد شده است، در راه خدا مي باشد».
۱۰-عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ – رضي الله عنه – : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لا يُكْلَمُ أَحَدٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُكْلَمُ فِي سَبِيلِهِ إِلاَّ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللَّوْنُ لَوْنُ الدَّمِ وَالرِّيحُ رِيحُ الْمِسْكِ». (بخارى:۲۸۰۳)
ترجمه: ابوهريره – رضي الله عنه – روايت مي كند كه رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «سوگند به ذاتي كه جانم در دست اوست، هركس، در در راه خدا زخمي شود ـ وخدا بهتر مي داند چه كسي در راه او زخمي مي شود ـ روز قيامت، در حالي حشر مي شود، كه رنگ زخمش، رنگ خون، و بوي آن، بوي مشك خواهد بود»
۱۱-عَنِ الْبَرَاءِ – رضي الله عنه – قال: أَتَى النَّبِيَّ – صلى الله عليه وسلم – رَجُلٌ مُقَنَّعٌ بِالْحَدِيدِ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أُقَاتِلُ أَوْ أُسْلِمُ؟ قَالَ: «أَسْلِمْ ثُمَّ قَاتِلْ». فَأَسْلَمَ ثُمَّ قَاتَلَ فَقُتِلَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – : «عَمِلَ قَلِيلاً وَأُجِرَ كَثِيرًا». (بخارى:۲۸۰۸)
۱۲- عَنْ أَبِي مُوسَى – رضي الله عنه – قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ – صلى الله عليه وسلم – فَقَالَ: الرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِلْمَغْنَمِ وَالرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِلذِّكْرِ وَالرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِيُرَى مَكَانُهُ فَمَنْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ قَالَ: «مَنْ قَاتَلَ لِتَكُونَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا فَهُوَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ». (بخارى:۲۸۱۰)ابوموسي – رضي الله عنه – مي گويد: مردي نزد نبي اكرم – صلى الله عليه وسلم – آمد و گفت: يكي بخاطر غنيمت، ديگري بخاطر نام و نشان و فردي بخاطر ريا مي جنگد. كدام يك، مجاهد راه خدا، بشمار
مي رود؟ رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «كسي كه براي اعلاي كلمة الله بجنگد، او مجاهد راه خدا است».
۱۳-عَنْ أَنَسٍ – رضي الله عنه – قال: خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – إِلَى الْخَنْدَقِ فَإِذَا الْمُهَاجِرُونَ وَالأَنْصَارُ يَحْفِرُونَ فِي غَدَاةٍ بَارِدَةٍ، فَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ عَبِيدٌ يَعْمَلُونَ ذَلِكَ لَهُمْ، فَلَمَّا رَأَى مَا بِهِمْ مِنَ النَّصَبِ وَالْجُوعِ قَالَ:
«اللَّهُمَّ إِنَّ الْعَيْشَ عَيْشُ الآخِرَهْ … فَاغْفِرْ لِلأَنْصَارِ وَالْمُهَاجِرَهْ »
فَقَالُوا مُجِيبِينَ لَهُ:
نَحْنُ الَّذِينَ بَايَعُوا مُحَمَّدَا … عَلَى الْجِهَادِ مَا بَقِينَا أَبَدَا. (بخارى:۲۸۳۴)انس – رضي الله عنه – مي گويد: رسول الله – صلى الله عليه وسلم – بسوي خندق رفت و مهاجرين و انصار را ديد كه در صبحگاه سردي، مشغول حفر خندق هستند. آنان برده و خدمتكاري نداشتند كه برايشان اين كار را انجام دهند. هنگامي كه رسول خدا – صلى الله عليه وسلم – خستگي و گرسنگي آنان را مشاهده كرد، فرمود: «پروردگارا! همانا زندگي، زندگي آخرت است. پس مهاجرين و انصار را ببخشاي».
آنان در پاسخ آنحضرت – صلى الله عليه وسلم – گفتند: ما كساني هستيم كه براي هميشه و تا زنده ايم با محمد – صلى الله عليه وسلم – بر جهاد، بيعت كرده ايم.
۱۴- عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ – رضي الله عنه – : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِخَيْرٍ فَقَدْ غَزَا». (بخارى:۲۸۴۳)زيد بن خالد – رضي الله عنه – روايت مي كند كه رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «هركس كه مجاهدي را در راه خدا، مجهز كند (ساز و برگ نظامي اش را فراهم سازد) همانا جهاد كرده است. و هر كس كه خانوادة مجاهدي را بنحو شايسته، سرپرستي نمايد، او نيز جهاد كرده است».
۱۵- فضيلت يك روز نگهباني در راه خداـ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِيِّ – رضي الله عنه – : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «رِبَاطُ يَوْمٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا، وَمَوْضِعُ سَوْطِ أَحَدِكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا، وَالرَّوْحَةُ يَرُوحُهَا الْعَبْدُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ الْغَدْوَةُ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا عَلَيْهَا». (بخارى:۲۸۹۲)سهل بن سعد ساعدي – رضي الله عنه – روايت مي كند كه رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «يك روز نگهباني در راه خدا از دنيا و مافيها بهتر است. و به اندازة جاي شلاق شما در بهشت، از دنيا و مافيها بهتر است. و گامي كه بنده، شام يا صبحي در راه خدا بر مي دارد، از دنيا و مافيها بهتر است».
به همين حد از احادیث صحیح البخاری اکتفاء می کنیم .هرچند که احادیث در بخاری بسیار بیشتر است از موارد بالاست.
صحیح الامام مسلم نیشابوری رحمه الله:
۱۶-عَنْ أبي هُريرة، رضي اللَّه عنْه، قال: سئِلَ رسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: أَيُّ الأعمالِ أفْضَل؟ قال: « إيمانٌ باللَّهِ ورَسولِهِ » قيل: ثُمَّ مَاذَا؟ قَال: « الجهادُ في سبِيلِ اللَّهِ » قِيل: ثُمَّ ماذا؟ قال: « حَجٌّ مَبُرُورٌ »مسلم۱۳۵
از ابو هريره رضي الله عنه روايت است که:
از پيامبر صلي الله عليه وسلم پرسيده شد: کدام عمل بهتر است؟
فرمود: ايمان به خدا و رسولش.
گفته شد: باز کدام؟
فرمود: جهاد في سبيل الله.
گفته شد: باز کدام؟
فرمود: حج مقبول.
۱۷-وعَنِ ابنِ مَسْعُود، رضي اللَّه عَنْه، قَال: قُلْتُ يا رَسُول اللَّه، أيُّ العَمَل أَحَبُّ إلى اللَّهِ تَعَالى ؟ قال: « الصَّلاةُ عَلى وَقْتِهَا » قُلْت: ثُمَّ أَي ؟ قَال: « بِرُّ الوَالدَيْنِ» قُلْت: ثُمَّ أَيُّ ؟ قَالَ « الجِهَادُ في سَبيلِ اللَّهِ » .مسلم۱۳۷
از ابن مسعود رضي الله عنه روايت شده که گفت:
گفتم: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم کدام عمل در نزد خداي تعالي محبوب تر است؟
فرمود: اداي نماز در وقتش.
گفتم: باز کدام؟
فرمود: نيکي به پدر و مادر.
گفتم: باز کدام؟
فرمود: جهاد در راه خدا.
۱۸-وَعنْ أبي ذَر، رضي اللَّه عنه، قَال: قُلْت: يا رَسُولَ اللَّهِ أَيُّ العملِ أَفْضَلُ؟ قَال: « الإيمَانُ بِاللَّه، وَالجِهَادُ في سبِيلِهِ » . مسلم
از ابو ذر رضي الله عنه روايت است که گفت:
گفتم: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم کدام عمل بهتر است؟فرمود: ايمان به خدا و جهاد در راهش.
۱۹- وَعَنْ أبي سَعيدٍ الخُدْري، رضي اللَّه عنهُ قال: أَتى رَجُلٌ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَقَال: أَيُّ النَّاسِ أَفْضل؟ قَال: « مُؤْمِنٌ يُجَاهِدُ بِنَفْسِهِ ومالِهِ في سبِيلِ اللَّهِ » قال: ثُمَّ مَن؟ قَال: « مُؤْمِنٌ في شِعْبٍ مِنَ الشِّعابِ يعْبُدُ اللَّه، ويَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّه.مسلم
از ابو سعيد خدري رضي الله عنه روايت شده که گفت:
مردي به حضور رسول الله صلي الله عليه وسلم آمده و گفت: بهترين مردم کيست؟
فرمود: مسلماني که با جان و مالش در راه خدا جهاد مي کند.
گفت: باز کي؟
فرمود: مؤمني که در قلهء کوهي زندگي نموده و خدا را پرستيده و مردم را از شر خويش در امان مي دارد.
۲۰- وعَنْ سَلْمَان، رضي اللَّه عَنه، قال: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُول: «رِبَاطُ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ خَيرٌ مِنْ صِيامِ شَهْرٍ و قِيامِه، وَإنْ ماتَ فيهِ أجري عليه عمَلُهُ الَّذي كان يَعْمَل، وَأُجْرِيَ عَلَيْهِ رِزقُه، وأمِنَ الفَتَّانَ » رواهُ مسلم.
از سلمان رضي الله عنه روايت شده که گفت:
از رسول الله صلي الله عليه وسلم شنيدم که مي فرمود: پاسداري و استقامت يک شبانه روز از روزه و نماز يکماه بهتر است و اگر در آن حال بميرد (ثواب) عملي را که آن را انجام مي داده دريافته و روزيش جاري گشته و از عذاب قبر و فتنهء آن در امان مي ماند.
۲۱- وَعَنْ أبي هُرَيرَة، رضي اللَّه عَنْه، قَال: قَالَ رسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « تَضَمَّنَ اللَّه لِمنْ خَرَجَ في سَبيلِه، لا يُخْرجُهُ إلاَّ جِهَادٌ في سَبيلي، وإيمانٌ بي وَتَصْدِيقٌ برُسُلي فَهُوَ ضَامِنٌ أنْ أدْخِلَهُ الجَنَّة، أوْ أرْجِعَهُ إلى مَنْزِلِهِ الذي خَرَجَ مِنْهُ بما نَالَ مِنْ أجْر، أوْ غَنِيمَة، وَالَّذي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بيَدِهِ ما مِنْ كَلْمٍ يُكلَم في سبيلِ اللَّهِ إلاَّ جاءَ يوْم القِيامةِ كَهَيْئَتِهِ يوْم كُلِم، لَوْنُهُ لَوْن دَم، ورِيحُهُ ريحُ مِسْك، والَّذي نَفْسُ مُحمَّدٍ بِيدِهِ لَوْلا أنْ أَشُقَّ على المُسْلِمينَ ما قعَدْتُ خِلاف سرِيَّةٍ تَغْزُو في سَببيلِ اللَّه أبَدا، ولكِنْ لا أجِدٌ سعَة فأَحْمِلَهمْ ولا يجدُونَ سعَة، ويشُقُّ علَيْهِمْ أن يَتَخَلفوا عنِّي، وَالذي نفْسُ مُحَمَّد بِيدِه، لَودِدْتُ أن أغزوَ في سبِيلِ اللَّه، فَأُقْتَل، ثُمَّ أغْزو، فَأُقتل، ثُمَّ أغزو، فَأُقتل » رواهُ مُسلمٌ وروى البخاريُّ بعْضه.
از ابو هريره رضي الله عنه روايت شده که:رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: خداوند چنين تضمين نموده براي کسي که در راه او بيرون آيد و او را چيزي جز جهاد در راهم و ايمان به من و تصديق به فرستادگانم، بيرون نکرده باشد. پس او ضامن است که او را به بهشت داخل کنم، يا اينکه او را همراه مزد يا غنيمت به منزلي که از آن برآمده باز گردانم، و سوگند به ذاتي که جان محمد صلي الله عليه وسلم در دست اوست، هيچ زخمي نيست که در راه خدا بوجود آمده، مگر اينکه در روز قيامت به همان شکلي که در روز زخم خوردن بوده، مي آيد که رنگش رنگ خون و بويش بوي مشک است. و سوگند به ذاتي که جان محمد صلي الله عليه وسلم در دست اوست، اگر بر مسلمين گران نيايد، هرگز از پشت يک سريهء که در راه خدا جل جلاله جهاد مي کند، نمي نشستم، ولي توانائيي نمي بينم که آنها را با خود ببرم و آنها هم اين توانائي را ندارند. و بر آنها گران مي آيد که از من تخلف کنند، و سوگند به ذاتي که جان محمد صلي الله عليه وسلم در دست اوست، همانا دوست مي دارم که در راه خدا جهاد کنم و کشته شوم و باز جهاد کنم و کشته شوم و باز جهاد کنم و کشته شوم.
۲۲- وعَنْهْ قَالَ قِيل: يا رسُولَ اللَّه، ما يَعْدِلُ الجِهَادَ في سَبيلِ اللَّه؟ قَال: « لا تَسْتَطيعُونَه، » فأعادوا عليه مرتين أو ثلاثاً كل ذلك يقول: « لا تستطيعون، » . ثُمَّ قال: « مثَل المجاهد في سبيل اللَّهِ كمثَل الصَّائمِ القَائمِ القَانِتِ بآياتِ اللَّهِ لا يَفْتُر: مِنْ صلاة، ولا صيام، حتى يَرجِعَ المجاهدُ في سبيل اللَّهِ » متفقٌ عليه. وهذا لفظُ مسلِم.
وفي روايةِ البخاري، أنَّ رجلا قَال: يا رسُولَ اللَّهِ دُلَّني عَلى عملٍ يَعْدِلُ الجهَاد؟ قال: « لا أجدهُ » ثُمَّ قال: « هل تَستَطِيعُ إذا خَرَجَ المُجاهِدُ أن تدخُلَ مَسجِدَك فتَقُومَ ولا تَفتُر، وتَصُومَ ولا تُفطِر؟ » فَقال: ومَنْ يستطِيعُ ذَلك؟
از ابو هريره رضي الله عنه روايت شده که گفت:گفته شد: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم چه چيز با جهاد در راه خدا برابري مي کند؟
فرمود: توانائي آنرا نداريد. دو بار و يا سه بار تکرار نمودند و در هر بار مي فرمود: توانائي آنرا نداريد. سپس فرمود: صفت مجاهد راه خدا مانند روزه دار کوشش کننده است که به آيات خدا مطيع بوده و از انجام روزه و نماز غفلت نمي کند، تا اينکه مجاهد راه خدا باز گردد. اين لفظ مسلم است
و در روايت بخاري آمده که: مردي گفت: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم مرا به کاري راهنمائي کن که با جهاد برابر کند؟
فرمود: آن را نمي يابم. سپس فرمود: آيا مي تواني که چون مجاهد برآيد به مسجدت ايستاده و بدان مواظبت کرده و غفلت و سستي نورزي و روزه بگيري و افطار نکني؟
گفت: کي اينکار را کرده مي تواند؟
۲۳- وعَن أبي سعيدٍ الخُدْرِي، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ رسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « مَنْ رضي بِاللَّهِ رَبَّا، وبالإسْلامِ دينا، وَبمُحَمَّدٍ رَسُولا، وَجَبت لَهُ الجَنَّةُ » فَعَجب لهَا أبو سَعيدٍ، فَقَال أعِدْها عَلَيَّ يا رَسولَ اللَّهِ فَأَعادَهَا عَلَيْه، ثُمَّ قال: « وَأُخْرى يَرْفَعُ اللَّه بِها العَبْدَ مائَةَ درَجةً في الجَنَّة، ما بيْن كُلِّ دَرَجَتَين كَما بَين السَّماءِ والأرْضِ » قال: وما هِي يا رسول اللَّه؟ قال: « الجِهادُ في سبِيل اللَّه، الجِهادُ في سَبيلِ اللَّهِ » . رواهُ مُسلم.
از ابو سعيد خدري رضي الله عنه روايت شده که:رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: آنکه به ربوبيت خدا و ديانت اسلام و رسالت محمد صلي الله عليه وسلم راضي شود، بهشت بر او واجب مي شود.
ابو سعيد از آن به شگفت شده و گفت: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم آنرا برايم بازگو! و آنحضرت صلي الله عليه وسلم آن را براي او اعاده نموده و فرمود: و ديگر اينکه خداوند بوسيلهء آن بنده را صد مرتبه در بهشت، بالا مي برد که فاصلهء ميان هر دو مرتبه به اندازهء فاصلهء زمين و آسمان است.
گفت: و آن چيست، يا رسول الله صلي الله عليه وسلم؟
فرمود: جهاد در راه خدا، جهاد در راه خدا!
۲۴- وعَنْ أبي بَكْرِ بن أبي مُوسى الأشْعَرِي، قَال: سَمِعْتُ أبي، رضي اللَّه عنْه، وَهُوَ بحَضْرَةِ العَدُو، يقول: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّ أبْوابَ الجَنَّةِ تَحْتَ ظِلالِ السُّيُوفِ » فَقامَ رَجُلٌ رَثُّ الهَيْئَةِ فَقَال: يَا أبَا مُوسَى أَأَنْت سمِعْتَ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول هذا؟ قال: نَعم، فَرجَع إلى أصحَابِه، فَقَال: « أقرأ علَيْكُمُ السَّلامَ » ثُمَّ كَسَر جفْن سَيفِهِ فألْقاه، ثمَّ مَشَى بِسيْفِهِ إلى العدُوِّ فضَرب بِهِ حتَّى قُتل » . رواهُ مسلم.
از ابوبکر بن ابي موسي اشعري روايت شده که گفت:از پدرم در حاليکه در برابر دشمن قرار داشت، شنيدم که مي گفت: رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: دروازه هاي بهشت در زير سايه هاي شمشيرها است. مردي ژوليده برخاست و گفت: اي ابو موسي آيا خودت آن را از رسول الله صلي الله عليه وسلم شنيدي؟
گفت: بلي. و او نزد رفقايش رفته و گفت: بر شما سلام مي خوانم، و غلاف شمشيرش را شکسته و انداخت و بعد با شمشيرش طرف دشمن رفته و با آن شمشير زد تا کشته شد.
۲۵- وعنْ أنس، رضي اللَّه عنْه، أنَّ فَتىً مِن أسْلَمَ قال: يا رسول اللَّهِ إنِّي أُريد الغَزْو ولَيْس معِى ما أتَجهَّزُ بِه، قال: « ائتِ فُلانا، فَإنَّه قَد كانَ تَجهَّزَ فَمَرِضَ » فأتاه فَقَال: إنًَّ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُقْرِئَكَ السَّلامَ ويقول: أعطِني الذي تَجهَّزتَ بِه، قَال: يا فُلانَةُ، أعْطِيهِ، الذي كُنْتُ تَجهَّزْتُ بِه، ولا تَحْبِسين مِنْهُ شَيْئا، فوَاللَّهِ لا تَحْبِسي مِنْه شَيْئاً فَيُبارَكَ لَكِ فِيه. رواه مسلم.
از انس رضي الله عنه روايت است که گفت:اينکه جواني از قبيلهء اسلم گفت: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم من مي خواهم که جهاد کنم و همراهم چيزي نيست که خود را با آن مجهز نمايم.
فرمود: نزد فلاني برو، زيرا او خود را مجهز نموده بود و مريض شد. پس نزد او رفته و گفت: رسول الله صلي الله عليه وسلم بر تو سلام مي فرستد و مي گويد: وسايلي که خود را با آن مجهز کرده بودي بمن ده.
وي گفت: اي فلاني وسائلي را که من خود را با آن مجهز کرده بودم، برايش ده و چيزي از وي باز مدار، زيرا سوگند به خدا چيزي ازو منع نمي کني که باز برايت در آن برکت نهاده شود.
۲۶- وعن أبي سَعيدٍ الخُدْرِي، رضي اللَّهُ عنه، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بَعثَ إلى بَني لِحيان، فَقَال: « لِيَنْبَعِثْ مِنْ كُلِّ رجُلَيْنِ أحدَهُما، والأَجْرُ بينَهُما » رواهُ مسلم.
وفي روايةٍ له: « لِيخْرُجْ مِنْ كُلِّ رجلين رجُلٌ » ثُمَّ قال لِلقاعِد: « أَيُّكُمْ خَلَفَ الخارج في أَهْلِهِ ومالِهِ بخَيْرٍ كان لهُ مِثْلُ نِصْفِ أَجرِ الخارِجِ »
از ابو سعيد خدري رضي الله عنه روايت شده که گفت: رسول الله صلي الله عليه وسلم گروهي را به سوي بني لحيان فرستاده و فرمود: بايد از هر دو نفر يک نفر جهاد رود و مزد در ميان شان است.
و در روايتي آمده که بايد از هر دو مرد يکمرد برآيد و سپس براي کسي که مي نشست، فرمود: هر کدام شما که سرپرستي مال و خانوادهء بيرون آمده (براي جهاد) را بنحوي درست بنمايد، براي او مثل نصف مزد کسيست که برآمده است.
۲۷- وعَنْ عبدِ اللَّهِ بنِ عَمرو بنِ العاص، رضي اللَّه عنْهما، أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « يغْفِرُ اللَّه للشَّهيدِ كُلَّ شَيْئٍ إلاَّ الدَّيْنَ » رواه مسلم.
وفي روايةٍ له: « القَتْلُ في سَبِيلِ اللَّهِ يُكفِّرُ كُلَّ شَيءٍ إلاَّ الدَّيْن » .
از عبد الله بن عمرو بن عاص رضي الله عنهما روايت شده که:رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: خداوند همهء گناهان شهيد را مي آمرزد، جز قرض.
و در روايتي آمده که: کشته شدن در راه خدا هر چيز را بجز قرض محو مي کند.
۲۸- وعَنْ أبي قتَادَة، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَامَ فيهمْ فَذَكَرَ أنَّ الجِهادَ في سبِيلِ اللَّه، وَالإيمانَ بِاللَّه، أَفْضَلُ الأَعْمَال، فَقَامَ رجُل، فَقَال: يا رَسُول اللَّهِ أَرأَيْتَ إنْ قُتِلْتُ في سبيلِ اللَّهِ أتُكَفَّرُ عنِّي خَطاياي ؟ فَقالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « نعمْ إنْ قُتِلت في سبيلِ اللَّهِ وَأَنْتَ صابِر، مُحْتسِبٌ مُقبلٌ غيْرُ مُدْبِرٍ » ثُمَّ قَال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «كَيْفَ قُلْت؟ » قال: أَرأَيْتَ إنْ قُتِلْتُ في سبيل اللَّهِ أَتُكَفَّرُ عنِّي خَطَايَايَ ؟ فَقَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « نَعمْ وأَنْتَ صابِرٌ مُحْتَسِب،مُقْبلٌ غَيْرُ مُدْبر، إلاَّ الدَّيْن، فَإنَّ جِبْرِيلَ عليه السلامُ قال لي ذلكَ » . رواهُ مسلم.
از ابو قتاده رضي الله عنه روايت شده که:رسول خدا صلي الله عليه وسلم در ميان ايشان خطبه خوانده و ياد آوري کرد که جهاد در راه خدا و ايمان به خدا بهترين اعمال است. بعد مردي ايستاده و گفت: خبرم ده يا رسول الله صلي الله عليه وسلم که هرگاه در راه خدا کشته شوم آيا گناهانم محو مي شود؟
رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: بلي اگر در راه خدا کشته شوي و تو صابر باشي و اخلاص نمايي و رو آورنده بوده و پشت دهنده به دشمن نباشي. سپس رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: چگونه گفتي؟
گفت: خبرم ده يا رسول الله صلي الله عليه وسلم هرگاه در راه خدا کشته شوم، آيا گناهانم محو مي شود؟ رسول الله صلي الله عليه وسلم به وي گفت: بلي، در حاليکه تو اخلاص نموده و صبر کني. رو آورنده بوده و به دشمنان پشت ندهي. بجز قرض، زيرا جبريل عليه السلام اين را برايم گفت.
۲۹- وعَنْ جابرٍ رضي اللَّه عَنْه، قال: قالَ رَجُل: أين أنَا يا رسُولَ اللَّهِ إنْ قُتِلتُ؟ قال: « في الجَنَّةِ » . فألقى تَمَرَاتٍ كُنَّ في يَدِه، ثُمَّ قاتَلَ حتَّى قُتِل، رواهُ مسلم.
از جابر رضي الله عنه روايت شده که گفت:مردي گفت: يا رسول الله صلي الله عليه وسلم اگر کشته شدم در کجا مي باشم؟
فرمود: در بهشت، سپس چند دانه خرمايي را که در دستش بود، انداخته و جنگيد تا کشته شد.
۳۰- وعنْ أبي هُريرة، رضي اللَّه عنه، قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ ماتَ ولَمْ يَغْز، وَلَمْ يُحَدِّثْ نَفْسَه بِغَزو، ماتَ عَلى شُعْبَةٍ مَنَ النِّفَاقِ » رواهُ مسلم.
از ابو هريره رضي الله عنه روايت است که:رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: کسيکه بميرد و جهاد نکند و در بارهء جهاد با خود زمزمه نکرده باشد، بر شاخهء از نفاق مرده است.
و اما احادیث بیشتری در مورد جهاد و فضیلت مجاهد و احکام مربوط به آن وجود دارد که به همین مقدار اکتفا می کنیم.