تئوری دید و کار گروهی در اسلام از نگاه سید قطب رحمه الله (۳)
به قلم: شیخ شهید ، سید قطب رحمه الله
ترجمه :ج. جوانرودی
۲- فرمانبرداری و بندگی و خدمت گذاری و اطاعت و قبول کردن فرمن و تحت فرمان قدرت بودن:
می گویند: (دِنتهُم فدانُوا) آنها را مجبور کردم و زیر فرمان گرفتم و آنها هم فرمانبرداری کردند. (دِنتُ الرَّجُل) : به آن مرد خدمت کردم. در حدیث هم آمده: (اُرِیدُ مِن قُرَیشٍ کَلِمَه‌ً تُدِینُ بها العربُ) یعنی: گفته ای از قریش می خواهم که در نتیجه عرب در برابرشان فرمانبردار و مطیع شوند.
باز به این معنی کلمه ی (دین ) در حدیث مخصوص به خوارج آمده که پیامبر گرامی اسلام- صلی الله علیه وسلم- فرمودند: ( ێمْرُقُونَ مِن الدِّینِ مُرُوقَ السَّهْمِ مِن الرَّمِیَّه‌ِ ) یعنی:خوارج خیلی با سرعت از فرمانبرداری امام خارج می شوند آنچنان که تیر از کمان خارج می شود.
۳- شریعت و قانون، قانون و برنامه، راه و روش، آداب و رسوم:
وقتی می گویند: (فازال ذلک دینی و دَیدَنی) یعنی :هنوز آن آداب و رسوم و عادت من است، یا این که کسی بر نیکوکاری عادت کرده یا بدکاری عادت کرده می گویند(دان).
خداوند متعال می فرماید:) مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ أَسْمَاء سَمَّیْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَآؤُکُم مَّا أَنزَلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ ) یوسف۴۰
شما به جاى او جز نامهایى [چند] را نمىپرستید که شما و پدرانتان آنها را نامگذارى کردهاید و خدا دلیلى بر [حقانیت] آنها نازل نکرده است فرمان جز براى خدا نیست دستور داده که جز او را نپرستید این است دین درست ولى بیشتر مردم نمىدانند
یا (أَمْ لَهُمْ شُرَکَاء شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّینِ مَا لَمْ یَأْذَن بِهِ اللَّهُ )الشوری۲۱
آیا براى آنان شریکانى است که در آنچه خدا بدان اجازه نداده برایشان بنیاد آیینى نهادهاند
در حدیث نیز آمده که: (کانت قُرَیشُ ومَنْ دانَ بِدِینِهم ) یعنی: قریش و آنچه بر راه و رسم قریش بود از این معنی در وصف پیامبر- صلی الله علیه وسلم- آمده که (کانَ على دینِ قَومِهِ) یعنی بر عادت و راه و رسم قوم خود بود. این هم واضح است که ازدواج و طلاق و موضع گیری و سیاست هم شامل می شود.
۴- عقوبت و پاداش، بشارت و محکوم کردن و حساب:
در ضرب المثل عرب آمده که: (کَما تُدینُ تُدانُ) هر چه را که بر سر مردم بیاوری، همان بر سر خودت خواهد آمد.
خداوند متعال می فرماید: (مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ )الفاتحه۴ یعنی:خداوند روز جزا و عقوبت و پاداش.
یا این که قرآن کریم گفتار کفار را – بدین معنی – نقل می کند و می فرماید: (و انّا لمدینون) یعنی:آیا از ما سئوال می کنند و ما را به علت کارهای بد خود عقوبت خواهند داد؟!
اینجا کلمه ی (الدّیّان) به معنی قاضی و دادور دادگاه می باشد، لذا وقتی از یکی از علما درباره ی علی ابن ابی طالب – رضی الله عنه- سئوال شد.در جواب گفت: (إنه کان دیان هذه الأمة بعد نبیها) یعنی:او بزرگوارترین قاضی این امت بعد از پیامبرش بود..
پس دین از دید اسلام یک جنبه ی تئوری می باشد: یکتا پرستی که در سه مصطلح (ایمان، خداپرستی و شریعت) پدیدار می شود که مایه ی به وجود آمدن جنبه ی علمی اسلام بر آن می شود، که همان به وجود آمدن عملی مسلمانان و نظم جماعی و عملی نمودن دینشان در زندگی و در یک وجود سیاسی اجتماعی واقعی. این هم نیازمند شناخت و دانستن سه مصطلح دیگر می باشد که همانا (اسلام، امت و نهضت ) می باشد.