اهل جماعت شدن ظاهری است یا باطنی؟
به قلم: مسعود سنه ای
رسول الله صلی الله علیه وسلم امر می کند به پیوستن به جماعت:عليْكَ بالجماعةِ،[۱] چون جماعتی است که حمایت الله را به دست می آورد «فَإِنَّ يَدَ اللهِ عَلَى الْجَمَاعَةِ».[۲]
عمر بن خطاب هم از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می کند:«عَلَيْكُمْ بِالجَمَاعَةِ وَإِيَّاكُمْ وَالفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ مَعَ الوَاحِدِ وَهُوَ مِنَ الِاثْنَيْنِ أَبْعَدُ، مَنْ أَرَادَ بُحْبُوحَةَ الجَنَّةِ فَلْيَلْزَمُ الجَمَاعَةَ»،[۳]بر شما واجب و لازم است که پایبند جماعت شوید، و برحذر باشيد از تفرق و جدائی، که شيطان به همراه يک نفر تنها است و از دو نفر دورتر است، هر کسی که خواستار وسط بهشت باشد حتماً پايبند جماعت باشد.
واضح وروشن است که در الجماعة مساله ی ملحق شدن مومنین به همدیگر از لحاظ ظاهری و جسمی است مثل اجزای مختلف یک ساختمان «الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كالْبُنْيانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا»[۴]، و از همین اجتماع ظاهری مسلمین حول یک رهبر الجماعة تولید می شود «لاَ جَمَاعَةَ إِلاَّ بِإِمَارَةٍ» و شخص با پیوستن به چنین الجماعة ای اهل الجماعة می شود و شخص با رفتن به داخل این ساختمان خودش، اهل آن ساختمان می شود.
به همین سادگی با اهل جماعت ظاهری شدن، مومنینی با هدفی واحد تولید می شوند که از اجتماع و هم هدف بودن آنها «امت»ی واحد هم شکل می گیرد که مشمول وعده هایی می شوند که رسول الله صلی الله علیه وسلم برای چنین امتی از الله تعالی گرفته است که: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَجَارَ لِي عَلَى أُمَّتِي مِنْ ثَلاثٍ لا يَجُوعُوا وَلا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ وَلا یَستَبَاحُ ﺑَﯿْﻀَﺔُ اﻟْﻤُﺴْﻠِﻤِﯿﻦَ، یا سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ فَأَعْطَانِيهَا، وَسَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا يُظْهِرَ عَلَيْهِمْ عَدُوًّا مِنْ غَيْرِهِمْ،[۵]الله تعالی ضمانت و وعده ی سه چیز را در مورد امتم به من داده یکی اینکه امتم گرسنه نمی مانند، «لا يَجُوعُوا» دوم اینکه امتم بر گمراهی هم رأی نمی شوند «لا يَجْتَمِعُوا عَلَى ضَلالَةٍ، لَا يَجْمَعَ أُمَّتِي عَلَى ضَلَالَةٍ» و سوم اینکه دشمن بر امتم چیره نمی شود. لَا يُظْهِرَ عَلَيْهِمْ عَدُوًّا مِنْ غَيْرِهِمْ.
تنها با وجود این الجماعة یا حاکمیت ظاهری است که مومنین از شر کفار آشکار و پنهان و مسلمین فاسق و ظالم در امان می مانند.
باید یادآوری کنیم که در حاکمیت بر دارالسالام و جماعت افرادی از کفار اهل ذمه هم وجود دارند که اهل جماعت هستند و بر اساس پیمانی که با حاکمیت دارالاسلام بسته اند از این حاکمیت اطاعت می کنند و در این موارد حکومتی هستند، پس قرار نیست تمام اعضای اهل جماعت مسلمان یا مومن باشند بلکه هم مومن در میان آنها وجود دارد هم دارودسته ی منافقین و هم کفار اهل ذمه.
زمانی هم که اهل جماعت شدی باید از تمام فرقه ها و گروهها و حزبها و ضرار سازها دوری کنی .
این منهج اهل سنت و جماعت در مساله ی اهل جماعت شدن و دوری از فرقه بازهای ضرار ساز است.
[۱] ابن القيم، الفروسية ۲۶۹/ عليْكَ بالجماعةِ فإنَّما يأْكلُ الذِّئبُ منَ الغنمِ القاصيةَ
[۲]– في المعجم الكبير للطبراني، ٢١٧١، ٣٤٤٠، ١٣٦٢٣، صححه الشيخ الألباني بهذا اللفظ في ظلال الجنة، ٨٠
[۳]– الترمذي، ابن ماجة (۲۳۶۳)، أحمد
[۴] مسلم۲۵۸۵/ بخاری ۴۸۱/ الزرقاني، مختصر المقاصد ۱۱۲۱
[۵]– في مسند الإمام أحمد (٢٧٢٢٤ ( عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ صَاحِبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ