تراشیدن یا کوتاه کردن ریش برای مجاهد که چهره خود را تغییر دهد، چه حکم دارد؟
به قلم: رحیم داد تاجیک
زمانی که مومنی اهل جماعت می شود و از سوی جماعت ماموریتی در دارالکفرها به او داده می شود کوتاه کردن ریش یا تراشیدن و بزرگ نمودن بروت (سیبیل) و مشابهت نمودن با کفار در شکل و لباس ظاهری از جهت مصلحت جماعت و دارالاسلام و جهادی که از سوی دارالاسلام به پیش می رود جایز است، هنگامی که به آن ضرورت باشد.
دلیل: در حدیث رسول الله ﷺ میفرماید: “الحرب خدعة” [رواه البخاری]ترجمه: جنگ فریب است.
امام ابن حجر رحمه الله در [۱۱۹/۶] میگوید: ” قال النووي: “واتفقوا علی جواز خداع الکفار في الحرب کیفما أمکن إلا أن یکون فیه نقض عهد أو أمان فلايجوز”.
ترجمه: امام نووی (رحمه الله) گفته است: فقهاء اتفاق دارند بر اینکه فریب دادن در جنگ به کفار جایز است، به هر اندازه‌ای که امکان داشته باشد، اما اگر در آن وعده عهد یا امان کفار شکسته می‌شد، پس جایز نیست.
دلیل دوم: “عن عمار بن یاسر عن أبیه قال أخذ المشركون عمار بن ياسر، فلم يتركوه حتى سب النبي صلى الله عليه وسلم، وذكر آلهتهم بخير، ثم تركوه، فلما أتى رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: ما وراءك؟ قال: شر يا رسول الله، ما تركت حتى نلت منك، وذكرت آلهتهم بخير. قال: فكيف تجد قلبك؟ قال: مطمئنا بالإيمان، قال: إن عادوا فعد.”
[رواه البیهقي في سنن الکبري: ۳۶۲/۸]
ترجمه: از عمار بن یاسر نقل شده که او از پدر خود نقل کرده میگوید: مشرکان عمار بن یاسر را گرفتند و رهایش نمی‌کردند، تا اینکه در مورد نبی (علیه السلام) سخنان بد گفت و معبودان آنان را به خوبی یاد کرد، سپس رهایش کردند، زمانی که نزد رسول الله ﷺ آمد ایشان پرسیدند که حالت چگونه بود؟ عمار بن یاسر (رضی الله عنه) گفت، ای رسول الله ﷺ حالتی بسیار بدی بالایم گذشت، من را رها نمی‌کردند تا اینکه در مورد شما بدگویی کردم و توصیف معبودان آنان را کردم، پس رسول الله ﷺ فرمود قلبت چگونه بود؟ گفت مطمعن بر ایمان، پس رسول الله ﷺ فرمود: اگر آنان دوباره تو را گرفتند و تحت فشار قرار دادند پس تو دوباره همین سخنان را بگو.
دلیل سوم: همینگونه عبدالله بن انیس (رضی الله عنه) نماز خود را کم کرده بود، بخاطر کشتن سفیان الهذلي.
[رواه ابو داود، اسناده حسن]
و رسول الله ﷺ یک سریه را برای کشتن کعب ابن اشرف فرستاده بود، که در این سریه محمد بن مسلمه و ابونائله (رضی الله عنهما) هم بودند، که به اینها اجازه گفتن سخنان غیر شرعی نیز داده بود، و این واقعه‌ای مشهوری است.
پس هرگاه به سبب مصلحت جهاد اینقدر کارهای بزرگ جائز شدند، پس تراشیدن یا کوتاه کردن ریش به طریق اولیٰ جائز می‌باشد، بلکه به جز این غیره آن امور نیز از جهت مصلحت جهاد جائز هستند، که در اوقات عام منع شدید از آن صورت گرفته است، مانند: دراز کردن ناخون ها و دراز کردن بروت (سیبیل) ها و استفاده از خینه سیا، و استفاده از ابریشم و زنار که نشانه خاص نصاری است، پوشیدن آن و پوشیدن کلاه مجوس و غیره… جائز می‌باشند، پس از روایات فوق معلوم گردید، که در جهاد بعضی امور معصیت به سبب مصلحت جهادی جایز هستند، زمانیکه به آن نیاز شود.