شمه ای از اهمیت استخبارات (اطلاعات و امنيت) در اسلام
بسم الله الرحمن الرحيم
به قلم: ا. س . فارسی
امنيت بدون شک عنصر ارزنده در هرجامعه است انتفای این عنصر از جامعه شیرازه این جامعه را از هم می پاشد و عنصر اعتماد را از افراد جامعه سلب می دارد.
امنیت شاخص بارز جامعه سالم است که از افراد جامعه دیوار پولادینی می سازد و از نفوذ عناصر تبهکار ومفسد جلوگیری می کند.
امنیت بدون شک که در نظامی پیوند عمیق با استخبارات در این نظام دارد. متاسفانه در روزگاری که ما زیست می کنیم می نگریم که این ارگان در کشورها به تازیانه مبدل گردیده است که می کوبد و وحشت و خوف را بر مردم چیره ساخته است و از نظام های مبتنی بر کفر وارتداد دفاع می نماید در حالیکه در اسلام و در نظام اسلامی این ارگان نقش مثبت و ارزنده را در حمایت امت اسلامی و ارزشهای اسلامی ایفا می کند نه آنچنانکه در نظام های حاکم بر امت اسلامی می نگریم، وشاهد فساد و تبهکاری این ارگان هستیم.
استخبارات (اطلاعات و امنيت) در اسلام جزء لاینفک نظام اسلامی است که نظام را از خطر های خارجی و داخلی حمایت می نماید و نمی گذارد که نظام دستخوش افراد بی بندوباری گردد. این ارگان در حقیقت اجراء وقایوی است که نظام و امت را از خطر ها بیم می دهد.
اما بدون شک که این ارگان را در اسلام ضوابطی است که باید به آن آراسته باشد در غیر آن به دستگاهی مبدل می گردد که می درد و قلع می نماید و قمع می کند وترس و خوف می افگند!!
البته این ارگان نه تنها جزء لاینفک نظام اسلامی است بلکه حرکت اسلامی که می خواهد که درفش اسلام را به اهتزار بیاورد و علیه نظام کفری می جنگد، این حرکت باید این ارگان را در آغوش داشته باشد تا در نبرد حق علیه باطل صفش را فشرده تر بسازد و قلعه اش را مستحکم تر بگرداند.
چنانکه قبلا گفتم برخی ها می پندارند که مفهوم استخبارات وامنیت مدلولی را افاده می نماید که آن را در این نظام ها می نگریم در حالیکه امنیت در فرهنگ اسلامی مفهومی را افاده می نماید که یکسره با مدلول این واژه در نظام های حاکم بر جامعه اسلامی مخالف است.
امنیت در فرهنگ اسلامی امنیت افراد امت اسلامی است که در نظام اسلامی زیست می نمایند. اداره امنیتی مکلف است که همه وسایل آسایش و راحت این افراد را که منافی با ارزش های اسلامی نباشد آماده کند تا مردم به راحتی زندگی کنند و از کسی به جز الله عزوجل خوف نداشته باشند چون این هدف اسلام است که باید همه ارگان های نظام اسلامی همه خوف ها را به جز خوف از الله، از جامعه اسلامی ریشه کن نماید و از قلب ها آن را بزداید.
پس برماست که از اسارت مفاهیم مغلوط خود را برهانیم و مفهموم قرآنی واژه را درک نماییم
در یک حرکت اسلامی به ویژه جهادی دستگاه امنیتی نقش کلیدی را به عهده دارد این دستگاه از نفوذ عناصر تبهکار و مفسد از رده های حرکت جهادی به ویژه سطوح عالی جلوگیری می نماید. سدی را ایجاد می کند که منافقان نتوانند آن را بشکانند وبه زودی مسیر حرکت جهادی را به گونه ای که می خواهند تغیر دهند.
این دستگاه نمی گذارد که افراد منافق تبلیغات زهرآگین شان را علیه حرکت جهادی در داخل افراد نشر نمایند بلکه در این زمینه از اجراءات وقایوی استفاده می نماید واین تبلیغات را در نطفه خنثی می کند.
این ارگان نقاط ضعف در حرکت جهادی را مشخص می سازد و حرکت را بیم می دهد که اگر به زودی به علاج این بیماری نپردازد و این بیماری پیامد های خطرناکی را به دنبال خواهد داشت و دشمنان اسلام به آسانی می توانند اهداف خود را متحقق بسازند.
این ارگان از نفوذ عناصر دشمن در داخل صف جهادی جلوگیری می نماید و با ایجاد کمربند های امنیتی در داخل حرکت جهادی نشاط(حرکت) عناصر دشمن را متوقف می سازد.
این ارگان نقاط ضعف دشمن را مشخص می گرداند و این اهداف را ترتیب وتنظیم میدارد.
ارگان استخباراتی در حرکت جهادی، افراد مشکوک را زیر تعقیب شدید می گیرد ونمی گذارد که این افراد به سطوح عالی نفوذ پیدا کنند و یا اسرار و رازهای حرکت را بدانند.
البته این همه اقداماتی اند که در چارچوب ارشادات اسلامی انجام می شوند.
در قرآن کریم می نگریم که الله عزوجل می گوید: خُذُوا حِذرَکُم ) النساء-۷۱ )حذر -واحتیاط- تان را بگیرید
لفظ (حذر) به خوبی این را می رساند که مومنان مکلف اند که خود را از گزند دشمن نگهدارند واین نگهداری متقاضی یک سلسله اجراءات است که با توسل به آن دشمن نمی تواند به آسانی خود را به مومنان برساند و بدون شک که این سلسله اجراءات امنیتی است که عدول از آن معصیت از رب آسمانها وزمین است.
پس استخبارات (اطلاعات و امنيت) جزء لا ینفک حرکت جهادی است تا این حرکت را به دژ مستحکمی مبدل نماید.
الله عزوجل میگوید:هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ) المنافقون-۴ )آنان دشمناند. پس از آنان بر حذر باش. الله لعنتشان كرد. از [حق] به كجا گردانده مىشوند؟
قران در این آیه از منافقون سخن می گوید واین عناصر را خطر بسا بزرگی شناسایی می دارد و برمومنان است که خود را از این عناصر نگه نمایند و از آنها برحذر باشند و بدون شک که برحذری از این عناصر مفسد، متقاضی استخبارات مستحکمی است که این عناصر را قبل از اینکه نفوذ پیدا نمایند و صف را از داخل تخریب کنند، این ها را شناسایی دارد و از نفوذ شان جلوگیری نماید البته این اقدام امنیتی به برنامه دقیقی نیاز دارد که به جز ارگان متکامل نمی تواند آن را اجراء کند.
در سوره آل عمران رب العزت ما را از کسانی برحذر می دارد که از ما نیستند اما میخواهند به دستگاه دولتی ما نفوذ نمایند به ویژه به سطوح عالی، رب العزت ما را از این ها برحذر میدارد و ما را مامور می سازد که اینها را نباید اجازه ورود به این سطوح عالی بدهیم، يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لا يَأْلُونَكُمْ خَبَالاً وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ) آل عمران-۱۱۸)اى مؤمنان، از غير خودتان همراز مگيريد. [آنان] در نابكارى [نسبت به] شما كوتاهى نمىورزند. رنج [و ناراحتى] شما را دوست دارند. به راستى دشمنى از زبانهايشان آشكار است. و آنچه دلهايشان نهان مىدارد، بزرگتر است، اگر تعقل ورزيد، نشانهها [ى روشن] را براى شما بيان كردهايم.
و بدون شک که شناخت این عناصر نیاز مبرم به برنامه ریزی دقیقی دارد که با تطبیق آن این عناصر شناسایی می گردند و به آنها اجازه ورود به چنین وظایف داده نمی شود تا از مومنان از مکر و خدعه آنها در امان باشند. البته قرآن در اخیر می گوید (إن کنتم تعقلون) پس متوجه باشیم که این امر متوجه کسانی است که می اندیشند و تعقل می نمایند که بدون شک این ها کسانی اند که به آینده امت اسلامی می اندیشند ومی خواهند امت را از عناصر مکار وشیاد برهانند.
با اینکه این مورد ومورد ما قبلش در حالت آرامش است، پس نیاز به امنیت و استخبارات در حالت جنگ مبرمتر می گردد. به این آیه توجه کنید: وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَة) النساء- ۱۰۲ ) و بايد احتياط اسلحهشان را بر گيرند. و چون سجده كنند [گروه ديگر] بايد پشت سرتان باشند. و بايد گروه ديگر كه نماز نگزاردهاند، بيايند و با تو نماز گزارند و بايد كه احتياط خود را حفظ و سلاحهاى خود را برگيرند. كافران آرزو دارند، اى كاش از سلاحهاى خود و متاع خويش غافل شويد، كه يكباره بر شما يورش برند.
دشمن همیشه در کمین است تا مومنان را در غفلت و خواب بیابد وبه یکبارگی همه را نابود بگرداند وبدون شک این حالت دشمن که همیشه در کمینگان مانند شکارچی ماهری نشسته است ودر انتظار شکارش است این حالت دشمن، تقاضای بیداری کامل از مومنان را دارد که نباید برای لحظه غافل شوند. در غیر آن دشمن از این غفلت استفاده می کند و بر مومنان یورش می برد واسلحه شان را می ستاند.
قران به مسایل امنیتی ارج می گذارد در قرآن می یابیم که مومنان را مکلف می گرداند که اخباری که برای شان مواصلت می نمایند اخباری که در حقیقت معلوماتی اند که اقدامات نظامی را به دنبال دارند، باید مومنان این معلومات را به حلاجی بگیرند تا صحت وسقم آن را شناسایی کنند زیرا باید هر اقدامی مبنی بر حقیقت باشد نه تخمین وگمان.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ) الحجرات-۶ (اى مؤمنان، اگر فاسقى خبرى برايتان بياورد، بررسى كنيد [تا مبادا] آنكه از روى نادانى به گروهى زيان رسانيد، آن گاه بر آنچه مرتكب شدهايد، پشيمان شويد .
وبدون شک که این آیه مبدأی از مبادئ استخبارات را می آموزاند تا مومنان آن را کاملا درک نمایند چون معلومات در حقیقت مواد خام اند که باید به حلاجی و تحلیل گرفته شوند تا مبادا به فردی ویا دسته ای ظلم نماییم در حالیکه این ها بی گناه اند.
قرآن در جای دیگری مومنان را برحذر میدارد که در هنگام نشر شایعه ها وتبلیغات زهراگین نباید این شایعه را در همه نشر نمایند زیرا نشر این گونه سموم آنقدر کشنده می باشد که از حرکت مومنان می کاهد وترس ورعب را در قلب های شان چیره می گرداند پس بر مومنان است در هنگام نشر این گونه تبلیغات محتاط باشند و این گونه اخبار را به کسانی تحویل دهند که اهل تحلیل اند، وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلاً) النساء-۸۳ (و هنگامى كه خبرى از ايمنى يا بيم به آنان رسد، آن را شايع كنند. و اگر آن را به رسول و صاحبان امرشان باز مىگرداندند، كسانى از آنان كه آن را در مىيابند، [مصلحت] آن را مىشناختند. و اگر فضل و رحمت الله بر شما نبود، جز اندكى، از شيطان پيروى مىكرديد
پس حل اسلامی در این مورد این است که چنین اخبار را به کسانی تسلیم نماییم که اهل تحلیل این گونه اخبار اند و با این اقدام، صف را بیشتر مستحکم می سازیم و نمی گذاریم دو دستگی در آن ایجاد گردد. البته این همه به برنامه دقیقی نیاز دارد که متقاضی دستگاه کامل و متکامل امنیتی است.
به اصحاب کهف رضی الله عنهم بنگرید که چگونه از اهل و کشور شان هجرت می نمایند و خود را به غاری می رسانند و از الله می خواهند که این جوانان مومن را پناه دهد.
می بینیم که این جوانان از شهر شان هجرت می نمایند و بدون شک برنامه ای را می ریزند تا خود را از مکر و شر طاغوت و اولیایش نجات بدهند تا اینکه به غار می رسند و هنگامی که از خواب برمیخیزند می بینیم که رفیقی را از جمع شان اختیار می کنند که به شهر پیاده شود و غذایی را آماده نماید ودر این اقدام برنامه ای می ریزند تا این جوان شناسایی نگردد، وَلْيَتَلَطَّفْ وَلا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَداً) الكهف-۱۹)و بايد نرمی و لطف(دقت) نمايد و كسى را به [حال] شما آگاه نسازد .
چون می ترسند که مبادا این رفیق درب شان فاش گردد ودر اینصورت بدون شک که این ها را می کشند و یا به ملت شان باز می گردانند، إِنَّهُمْ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ وَلَنْ تُفْلِحُوا إِذاً أَبَداً) الکهف- ۲۰)بى گمان اگر آنان بر شما دست يابند شما را سنگسار مىكنند يا آنكه شما را به دين خودشان در مىآورند و آن گاه هرگز رستگار نخواهيد شد.
پس بخاطر اقامه نظام اسلامی و ازاله نظام طاغوتی باید مسایل امنیتی را مراعات کنیم در غیر آن یا همه را می کشند و سنگسار می نمایند ویا به ملت کفر شان داخل می نمایند و این حالت اسفباری را که فعلا شاهدیم ادامه می یابد ونسل ها را از ما می ستاند!
در داستان یوسف علیه السلام می‌یابیم که هنگامی که یوسف کودکی بیش نیست و خوابی را می بیند و آن را برای یعقوب علیه السلام حکایت می کند یعقوب علیه السلام برای وی سفارش می نماید که خواب را به برادرانش حکایت نکند تا مبادا آتش حسد و حقد را در آن ها شعله ور بسازد و علیه یوسف علیه السلام اقدام نمایند.
وبدون شک این از جمله مبادی امنیتی است اخباری ویا اقداماتی اند که نباید همه را آگاه ساخت به ویژه کسانی را که حسود وحقود اند تا نشود آتشی را بیافروزانند واین امر متقاضی ارگانی است که این گونه اخبار واقدامات را دقیقا می خواند و از تنش ها در میان افراد حرکت جهادی آگاه است.
البته این گونه موارد را در قرآن زیاد داریم که من فعلا به بخشی از آن مختصرا اشاره داشتم.
اما در سیرت رسول الله صلی الله علیه وسلم تطبیقات مبادئ امنیتی را به کثرت مشاهده می کنیم که مختصرا به آن اشاره می کنم:
در هنگام هجرت می نگریم که رسول الله صلی الله علیه وسلم علی رضی الله عنه را مکلف می گرداند که بر بسترش بخوابد تا مشرکان گمان کنند که این رسول الله صلی الله علیه وسلم است.
رسول الله صلی الله علیه وسلم در نیمه روز که خیلی گرم است به خانه ابی بکر رضی الله عنه می رود تا وی را در هجرتش رفیق بگرداند و بدون شک که در نیمه روز که هوا خیلی گرم می شود کمتر کسی از منزلش بیرون می شود.
به غاری که رسول الله صلی الله علیه وسلم می رود در راه مدینه موقیعت ندارد و بدون شک که رسول الله صلی الله علیه وسلم می خواست که مشرکان گمان نکنند که وی به سوی مدینه رهسپار است.
عبدالله پسر ابی بکر رضی الله عنه در سفر هجرت مکلف به جمع آوری معلومات از مکه می گردد.
در اکثر غزوات رسول الله صلی الله علیه وسلم کسی را از جهت نبرد آگاه نمی ساخت بجز افراد معدودی.
رسول الله صلی الله علیه وسلم جواسیسی را قبل از غزوات می فرستادند تا از دشمنان اسلام معلومات را آماده نمایند.
البته این همه، شمه ای از موارد غزیری است که نشان دهنده اهمیت استخبارات (اطلاعات و امنيت) در اسلام است.