ائمه و صدور فرمان ترور بعضی از غلاة در صورت توانائی
به قلم: خالد هورامی
زمانی که ائمه ی مذهب جعفری از قدرت حکومتی برخوردار نبودند تا با این قدرت حکومتی از وجود غلات و یارگیری غلات در میان شیعیان جعفری جلوگیری کنند و علاوه برآن روش تبلیغی و مبارزه ی منفی و اعلام برائت از غلات خطر غلات را به حداقل نمی رساند و تهدید غلات غيرقابل تحمل مىشد، برای این ائمه چاره ای جز صدور فرمان قتل آنها و برخورد فیزیکی وجود نداشت . در این زمینه به موارد زیر از منبع خود شیعیان (اختيار معرفة الرجال، ص ۳۲۵٫) می توان اشاره نمود :
۱- فارس بن حاتم قزوينى يكى از خطرناكترين غلات در زمان امام حسن عسكرى عليه السّلام بود، كه بدعتهاى فراوانى گذاشت و بسيارى از مردم را فريب داد.
امام حسن عسكرى عليه السّلام خون او را هدر اعلام كرد و فرمود:هركس مرا از دست او راحت كند و او را بكشد، من بهشت را براى او ضامن مىشوم.سرانجام يكى از اصحاب آن حضرت عليه السّلام به نام جنيد، فارس را به قتل رسانيد.
۲- امام جواد عليه السّلام به يكى از ياران خود به نام اسحاق انبارى مىفرمايد:
خون ابو السمهرى و ابن ابى الزرقاء كه بر ما دروغ مىبندند، براى همه مسلمانان هدر است.امام از اسحاق مىخواهد كه آنها را بكشد و به او وعده راحتى در بهشت مىدهد. اما آن دو، هميشه از اسحاق دورى مىجستند و اسحاق موفق به كشتن آنها نشد.
۳- امام حسن عسكرى عليه السّلام در نامهاى خطاب به بعضى از ياران خود ضمن ابراز تنفر و انزجار از علىّ بن حسكه و غلات ديگر مىفرمايد: از آنها دورى كنيد كه لعنت خدا بر آنها باد و اگر هريك از آنها را يافتى، سر او را با سنگ بشكن.
این واکنش ائمه ی شیعه و شیعیان راستین جعفری با غلاة میان شیعه بوده که تا همین امروز هم ادامه داشته و این روزها این شیعیان غلاة تحت عنوان شیعیان انگلیسی از آنها یاد می شود.
بر اساس همین روش ائمه ی شیعه ی جعفری نیز ابتدا اقدام به روشنگری نموده و سپس اقدام به تکفیر غلات نموده اند که در زیر اجمالا به این اسلوب و مراحل مختلف آن اشاره می گردد .
۱- ردّ عقايد غلات و بيان عقايد صحيح؛۲- بيان علل غلوّ و نتيجه آن؛۳- بيان توطئه هاى غلات؛۴- اعلام انزجار از غلات و لعن آنها؛۵- صدور فرمان محاصره همه جانبه غلات؛۶- صدور فرمان كشتن غلات.
البته اين مرحلهبندى به اين معنا نخواهد بود كه در متن واقع هم ائمه طبق اين تقسيم عمل مى كردند، بلكه به اين معنا است كه در برخورد ائمه تمامى اين مراحل ديده مى شود و در هر زمان به مقتضاى آن، از يك يا چند مرحله استفاده مى كردهاند.[۱]
قاطعیت و عدم مدارای بزرگان و ائمه ی شیعه با غلات را در این نکته ی اساسی می توان دریافت که این بزرگواران خطر غلات را براى اسلام از خطر يهوديها و نصارى و مجوسيان و مشركان بيشتر مىدانستند و به صورت پیگیر و مداوم تا زمان حال با این فرق گمراه در مبارزه بوده اند و با تلاشهاى پيگير خود توانسته اند بسیاری از اين فرقه ها را از صفحه روزگار محو كنند.
در این زمینه می توان به کتب زیر اشاره نمود:
- كتب رجالى مانند: رجال كشى، رجال نجاشى، معجم رجال الحديث و ديگر كتب رجالى شيعه تحت اسامى رهبران فرقه هاى غلات مانند ابو الخطاب، مغيره، محمد بن نصير نميرى و همانند آنها به اين مسأله پرداخته اند.
- ۲- بحار الانوار جلد ۲۵، در بابى تحت عنوان «باب نفى الغلوّ فى النبى و الائمه صلوات الله عليه و عليهم …»[۲] به اين مسأله مهم پرداخته و بدون ترتيببندى مشخصى،احاديث مربوط به اين عنوان را ذكر كرده است.
ج- كتاب آراء ائمة الشيعة فى الغلاة توانسته است اكثر قريب به اتفاق برخوردهاى ائمه با غلات را جمع آورى كند. ترتيب اين كتاب، به ترتيب زمان ائمه عليه السّلام مى باشد.
د- كتاب هوية التشيع نيز گوشه هايى از برخورد ائمه عليهم السّلام با اين مساله را آورده است.اين كتاب، برخورد آنها را به برخورد منفى و مثبت قسمت كرده است.مراد از برخورد منفى، ردّ و انزجار از غلات و منظور از برخورد مثبت، بيان عقايد صحيح مىباشد.[۳]
در اینجا باید بدانیم چقدر بی انصاف هستند کسانی که با استناد به آراء و عقاید شیعیان غلاة و انگلیسی به شیعیان ۱۲ امامی حمله کرده و حتی آنها را تکفیر می کنند.
[۱]صفرى فروشانى،نعمتالله،غاليان كاوشي درجريانها وبرآيندها تاپايان سده سوم،مشهد۱۳۷۸ ه. ش،ناشر: آستان قدس رضوى،چاپ: اولص ۱۵۲
[۲]( ۱)- بحار الانوار، ج ۲۵، ص ۳۵۲- ۲۶۱٫
[۳]صفرى فروشانى،نعمت الله، غاليان كاوشي در جريانها و برآيندها تا پايان سده سوم، مشهد۱۳۷۸ ه. ش، ناشر: آستانقدسرضوى،چاپ: اول ص ۱۵۲