ترسان له كافرهكان عوزر نیه كه دروست بێ وا خۆت دهربخهی لهگهل ئهوانی
زانای پایبهرز سولهیمان بن عبدالله بن محمد ئهفهرمێ:
چاك بزانه رهحمهتی خوات لێ بێ ئهگهر ئینسان خۆی دهرخست كه لهگهڵ كافرهكانه لهكوفرهكهیان موافهقهیانی كرد و نهرمی نواند لهگهلیان یاخود بۆ ئهوهی لهخراپهیان خۆی بپارێزێ ، ئهوه كافربوه وهك ئهوان ئهگهرجیش حهزی له كوفرهكهیان نهبێت و رقیشی لێیان ببێتهوه و ئیسلام و موسڵمانانیشی خۆشبوێ.
بهڕێــــزان /ئهم حوكمه لهم ئایهتهی خوای گهوره وهرگرتوه كه ئهفهرمێ
مَن كَفَرَ بِٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِهِۦٓ إِلَّا مَنۡ أُكۡرِهَ وَقَلۡبُهُۥ مُطۡمَئِنُّۢ بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِٱلۡكُفۡرِ صَدۡرٗا فَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ (النحل :١٠٦)
توڕهیی خوا له مورتهد، بهدهر لهناچاركردن : {من كفر بالله من بعد إيمانه} ههركهسێك پاش بڕوا هێنانی بهخوا، كافرو بێ باوهڕ بێتهوه، بێگومان سزای توند دهدرێ و، دهكهوێته بهر قارو تووڕهیی خواوه {إلا من أكره وقلبه مطمئن بالإيمان} مهگهر كهسێك زۆری لێ كرابێ و، لهوكاتهیشدا دڵنیابێ بهئیمان، وهكو (عهمماری كوڕی یاسر) خوا لێیان خۆش بێت. (ئیبن عهباس) دهڵێت: موشریكهكان ئازارو ئهشكهنجهی (عهممار)یان زۆردا، بهرادهیهك گهیشته حاڵهتێك لهژێر سزادا تیا بچێت، ئهوسا لهبهر ناچاریی و بهدڵێكی پڕ له ئیمانهوه ئهوانی رازیی كرد، جا بۆ دوایی هاته لای پێغهمبهری خواو كارهساتهكهی بۆ گێڕایهوه، ئهویش فهرمووی: لهو كاتهدا دڵت چۆن بوو؟ (عهممار) گوتی: دڵنیا بووم بهئیمان: فهرمووی: دهسا ئهگهر ئهم جارهش ئهو حاڵهته دووباره بوویهوه، تۆیش جاران چیت گوتبوو بیڵێرهوه.
(قورتبیی) دهڵێت: (أجمع العلماء على أن من أكره على الكفر فاختار القتل أنه أعظم أجرا عند الله، ممن أختار الرخصة. واختلفوا فيمن اكره على غير القتل من فعل ما لايحل له، فقال أصحاب مالك: الأخذ بالشدة فى ذلك واختيار القتل والضرب أفضل عند الله من ألأخذ بالرخصة. وأجمعوا أيضا على أن من أكره على قتل غيره أنه لا يجوز له الإقدام على قتله ولا إنتهاك حرمته.. ويصبر على البلاء الذى نزل به. وإذا استكرهت المرأة على الزنى فلا حد عليها، لقوله تعالى : (إلا من كره).
واته: زاناكان یهكدهنگن كه: ههركهسێك زۆری لێبكرێ بۆ كوفرو بێ باوهریی، ئهگینه دهیكوژن، پاشان ئهویش كوشتنهكهی ههڵبژاردو وشهی كوفر بهزارییدا نههات و كوشتییان، بێگومانه كهپاداشی ئهم كهسه زۆر مهزنتره لهوكهسه كهمۆڵهتهكه بۆخۆی ههڵبژێرێ و بهزمان خۆی كافر دهكاو قوتار دهبێت، بهڵام ئهگهر زۆر كردنهكه بۆكردنی كارێكی تری حهرام بوو، غهیری (قهتڵ)، بۆ ئهمه پێشهوا (مالیك) دهڵێ: ههڵبژاردنی توندوو تیژیهكهو خۆبهكوشتدانهكه باشتره. زاناكان بۆ ئهمه یهكدهنگن كه: ههركهسێ زۆری لێبكرێ بۆ كوشتنی كابرایهك ئهگهرنا خۆی دهكوژرێ، بۆی نییه كاری وابكات، وه ههروهها كاتێ ئافرهتێك به زۆر زینای لهگهڵ كرا (حهددی) لهسهر نابێت. {ولكن من شرح بالكفر صدرا} بهڵام كاتێكی موافهقهی كافرهكانی كرد لهسهر كوفرهكهیان جا لهبهر ههر مهبهستێك بێت ترسان له مردن بێت ترسان له رزق و مال و منال بێ ترسان نیشتیمان بێ مادام ناچار نهبی ناچاریش بریتیه لهوهی بڵێت ئهتكوژم یان ئهندامێك له ئهندامهكانی لاشهت لهناوبدات ئهگهر ئهو كوفره نهلێی وه گومانی زۆرت وابێ كه بزانی ئهگهر ئهو كوفره نهلێیت ئهتكوژێ و ئهبێ ئهو ههرشهو كوشتنهش بۆكاتی ئیستا بێ نهك داهاتوو چونكه ئهگهر ترسیكی داهاتوو بێت تۆ عوزرت نیه كوفربكهی و ئهتوانی خۆت قوتاربكهی بهڵام كهناچارنهبویت وهك ئهوناچاریهی كهباسمانكرد و كوفرت كرد و موافهقهیانت كرد لهكوفرهكهیان ئهوه تۆ سینگی خۆت بۆ كوفر فراوان و گوشادكردوه ههرچهنبلێیت لهناخهوه وانیم حیساب نیه {فعليهم غضب من الله} ئهوه قارو توڕهیی خوایان لهسهردهبێ ئهو كهسهی كهناچارنیهوكوفردهكات{ولهم عذاب عظيم} وسزایهكی گهورهشیان له دواڕۆژدا بۆ ههیه.
ئاگاداربن” ئهو كوفرهی رێگه پێدراوه لهكاتی ناچاریدا بیكهی تهنها ئهو كوفرهیه كه بهزمان دهری ئهبریت وهكو ابن عهباس ئهفهرمێ نهك بهكردهو كوفربكهی و بانگهشهو جاسوسی بۆكوفربكهی…..
پاشان خوای گهوره ئهفهرمێ ئهوكهسانهی كه ئهو ههموو سزاسهخت و غهزهبی خوایهیان توشبوه تهنها لهبر ترس و بهرژوهندیهكی دونیایی یاخود لهدهستچوونی دونیاكهیان كوفریان كردوه { ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ (النحل :١٠٧)
«ذلك بأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة» چونكه ئهوان ژیان و گوزهرانی ئهم دونیایهیان ههڵبژارد بهسهر پاشهڕۆژدا، وه ههڵبژاردنی دنیا بهسهر دوا رۆژدا كافربوونه چونكه خۆیان كافركرد لهبهر بهرژهوهندیهكی دنیاییان جا ترس بێ لهدوژمن یان باروگوزهران تێكچون بێ یان ههژاری و نهبوونی رزق بێ ئهوه كافربوونه {وأن الله لايهدى القوم الكافرين} بێگومان خواش خهڵكانی بێ باوهڕو كافر شارهزاو ڕێنوێن ناكات بۆسهر رێی راست.
ئهمهش وهلامێكه لهسهر ئهو كهسانهی كه كوفر ئهكهن و كافرلهخۆیان رازی ئهكهن بۆ ئهوهی پلهو پایهو مهنصهبهكهیان یاخود مهعاشهكهیان نهبردرێ ، كه ههموو حزبه بهناو ئیسلامی و مهدهخهلیهكانیش ئهگرێتهوه،یاخود ئهوانهی ئهچنه پهرلهمانی سیکولاره کانهوهی به مهانهی مهصلهحتی ئیسلام و موسڵمانان و دهعوه ئهچێ سوێند لهسهر دهستوره سیکولاره كهیان ئهخوات كه بهوپهری رێزهو ملكهچی ئهبێ و حوكمی پێ ئهكات !!!!وهره سوێند بخۆی بهرێزگرتنی بتپهرستی و پاراستنی و حوكم پێ كردنی، وهك ئهوهیه سوێند لهسهر لات و عوزا بخۆی كه خوان و ئهیپهرستی ئایا لهوه كافربوون گهورهتر ههیه؟!!
ئێستاش فهرموون بزانن زانای پایهبهرز حهمد بن عهتیق له ریسالهكهی بهناوی “سبیل النجاة والفكاك”چی ئهڵێ :
(المسألة الثالثة: وهي ما يعذر الرجل به على موافقة المشركين وإظهار الطاعة لهم، فاعلم أن اظهار الموافقة للمشركين له ثلاث حالات:
الحالة الأولى: أن يوافقهم في الظاهر والباطن، فينقاد لهم بظاهره ويميل إليهم ويوادهم بباطنه، فهذا كافر خارج من الإسلام، سواءً كان مكرهاً على ذلك أو لم يكن مكرهاً، وهو ممن قال الله تعالى فيه: {ولكن من شرح بالكفر صدراً فعليهم غضب من الله ولهم عذاب عظيم}.
الحالة الثانية: أن يوافقهم أو يميل إليهم مع مخالفتهم في الظاهر، فهذا كافر أيضاً إذا عمل بالإسلام ظاهراً عصم ماله ودمه، وهو المنافق.
الحالة الثالثة: أن يوافقهم في الظاهر مع مخالفته لهم في الباطن، وهو من وجهين:
أحدهما: أن يفعل ذلك لكونه في سلطانهم مع ضربهم وتقييدهم له، ويتهددونه بالقتل فيقولون له: إما أن توافقنا وتظهر الانقياد لنا وإلا قتلناك، فإنه والحالة هذه يجوز له موافقتهم في الظاهر، مع كون قلبه مطمئناً، كما جرى لعمار رضي الله عنه حين أنزل الله تعالى: {من كفر بالله من بعد إيمانه إلا من أكره وقلبه مطمئن بالإيمان}، وكما قال تعالى: {إلا أن تتقوا منهم تقاة}، فالآيتان دلّتا على الحكم – كما نبه على ذلك ابن كثير في تفسير آية آل عمران –
الوجه الثاني: أن يوافقهم في الظاهر مع مخالفته لهم في الباطن، وهو ليس في سلطانهم، وإنما حمله على ذلك إما طمع في رئاسة أو مال أو مشحة في وطن أو عيال أو خوف مما يحدث في المال، فإنه في هذه الحالة يكون مرتداً، لا تنفعه كراهته لهم في الباطن، وهو ممن قال الله فيهم: {ذلك بأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة وأن الله لا يهدي القوم الكافرين}، فأخبر أنه لم يحملهم على الكفر الجهل أو بغضهم للدين ولا محبة الباطل، وإنما هو أن لهم حظاً من حظوظ الدنيا فآثروه على الدين، هذا معنى كلام شيخ الإسلام محمد بن عبد الوهاب رحمه الله) [مجموعة التوحيد: ۱/۳۶۴ – ۳۶۵٫] اهـ.
واته : ئهفهرمێ بابهتی سێ یهم / بریتیه لهوهی كه ئایا ئینسان عوزی ههیه لهدهرخستنی ڕهزامهندی بۆكافرهكان و گوێڕایهڵی بۆیان، بۆیه چاك بزانن دهرخستنی رهزامهندی بۆكافرهكان سێ حالهتی ههیه:
*حاڵهتی یهكهم : موافهقهیان بكات بهروالهت و بهدڵی،بهوهی ملكهچ بێ بۆیان بهروالهت وه لهدلیشیهوه مهیل و خۆشهویستی ههبێ بۆیان ئهوه كافربوه و دهرچوه له ئیسلام چ ناچاركرابێ یان ناچارنهكرابێ ئهوه لهوكهسانهیه كه خوای گهوره لهحاڵیان ئهفهرمێ ( ولكن من شرح بالكفر صدرا فعلیهم غضب من الله ولهم عذاب عظيم ) ئهوانه دڵیانه بهكوفرئاوهدان بۆتهوه غهزهبی خواو سزایهكی زۆر گهوره ههیه بۆیان.
*حالهتی دووهم : ئهوهی موافهقهی كافرهكان بكات بهوهی خۆشهویستی و مهیلی دلی بۆیان ههبی بهلام بهروالهت پێچهوانهیانی دهرخستوه ئهمهش ههر كافره بهلام خوێن و مالی پاراستوه چونكه ئیسلامی دهرخستوه بهروالهت لهناخهوه كافره ئهم كهسه پێی ئهوترێ مونافق.
*حالهتی سێ یهم : موافهقهیان بكات بهروالهت بهلام لهدلهوه رقی لێیان بێت و لهگهلیان نهبێ ئهوا ئهم كهسه دوو حالی بۆ ههیه
(یهكهم) ::: كاتێ لهژێردهستی ئهوكافرانهیهو زیندانیان كردوه و سزای ئهدهن و ههرهشهی كوشتنی لێ ئهكهن وپێی ئهڵین ؟ یان ئهوهتا رهزامهندی دهرئهخهی بۆمان و بهقسهمان ئهكهی یانیش ئهتكوژین ! ئهم كهسه دروسته بۆی رازهمهندی دهربخات بۆیان بهقسهیان بكات بهروالهت بهلام لهدڵهوه پێی ناخۆشبێ و جێگیربێ لهسهر ئیمان ئهوه ئهم كهسه حالی وهكو عهماره رهزای خوای لێ بێ كهلهسهرهوه باسمانكرد كه خوای گهوره دهربارهی ئهم ئایهتهی دابهزاند { من كفر من بعد ایمانه الا من اكره وقلبه مطمئن بالایمان } .وه وهك خوای گهوره لهسورهتی ال عمران له ئایهتێكی تر ئهم حوكمهی داوه كه ئهفهرمێ { إلا أن تتقوا منهم تقاة } .
(دووهم) ::: ئهم كهسهیان كه لهژێردهستیان نیه رهزامهندی دهرئهخات بۆیان تهنها بهروالهت بهلام لهناخهوه رقی لێیانه حهزی پێیان نیه بهلام لهبهر ماڵ و منال لهبهر پلهو پایه لهبهر خاك و نیشتیمان لهبهرخزمایهتی لهبهر عهیبه!! تهنازولی كردوه و رهزامهندی نیشانداوه بۆ كافرهكان لهسهر كوفرێك له كوفرهكانیان ، ئهوه ئهم كهسه ههلگهراوهیه له ئیسلام و كافربوه و هیچ سوودی پێ ناگهیهنێ ئهو رقهی كه ههیهتی لهدلی بۆكافرهكان وه لهوكهسانهیه كهخوای گهوره فهرموویهتی لهسیفهتیان { ذلك بأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الأخرة وأن الله لايهدي القوم الكافرين } كه خوای گهوره باسی كردوه كه نهزانی و رق بوون لهدین و خۆشهویستی كوفرنهبوه وای لێ كردبێتن كه كوفربكهن ، بهڵكو بهرژهوهندیهكی دنیاییان ههبوه پێشیان خستوه لهسهر دین و ئیمانهكهیان بۆیه كافربوونه.
بهههمان شیوهش كاتێ كه موسڵمانان كۆچییان كرد له مهكهوه بۆ مهدیننه كۆمهڵێ موسڵمان مانهوه له مهككه و كۆچیان نهكرد و كاتی جهنگی بهدر هاته پێشهوه سهرانی قوڕهیش ئهو موسڵمانانهیان بهزۆر لهگهل خۆیان راپێچ كرد بۆ جهنگكردن لهگهل موسڵمانان ، ئهوه بوو كاتێ جهنگهكه تهواوبوو و زۆرێكیان لێ كوژرا سهحابهكان هاتنه دیار لاشهكانیان و ناسیاننهوه دهستیان كرده خهفهت خواردن چۆن ئهو برایانهیان كوشتوه ؟!!
دهستبهجێ ئایهت دابهزی فهرمووی: إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمۡۖ قَالُواْ كُنَّا مُسۡتَضۡعَفِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَكُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٗ فَتُهَاجِرُواْ فِيهَاۚ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا (النساء :٩٧)
نابێ لهناو موشریكاندا دانیشی: پێشهوا (بوخاریی) له(ئیبن عهباس)ـهوه دهگێڕێتهوه: كه ههندێ لهموسڵمانان بههۆی ماڵ و سهروهتیانهوه لهمهككه كۆچیان نهكردو، گهلێ جار دهبوونه مایهی زۆربوون و قهڵهباڵغكردنی هۆزی بێ باوهڕان لهبهرامبهر هێزی پێغهمبهرهوه (صلی الله علیه وسلم) ههندێ جاریش بێ باوهڕهكان بهزۆر دهیانبردن بۆگۆڕهپانی جهنگ و دهشكوژرا، ئینجا خوای كارزان ئهم ئایهتهی ناردو فهرمووی: {إن الذين توفاهم الملائكة ظالمى أنفسهم} بێگومان ئهوانهیان كه فریشته گیانیكێشان, لهكاتێكدا ناههقییان لهخۆیان كرد, چونكه (دار الشرك) یان بهجێ نههێشت و كۆچیان نهكرد بۆنیشتمانی ئیمان (مهدینه) {قالوا فيم كنتم} بهرلهوه ئهڵێن: باشه ئێوه لهكوێبوون, بۆچی لێره كۆچتان نهكردو لهگهڵ موشریكهكاندا مانهوه ؟! {قالوا كنا مستضعفين فى الأرض} ئهڵێن: ئێمه لهو وڵاتهی مهككهدا بێ دهوسهڵات و لاوازكرا بووین، نهمان دهتوانی بۆهیچ لایه كۆچ بكهین و بهناچاریی ههر لهوشوێنه ماینهوه {قالوا ألم تكن أرض الله واسعة} فریشتهكان ئهڵێن: ئایا زهویی خوا فراوان و ئاواڵه نهبوو {فتهاجروا فيها} تا لهوێ كۆچ بكهن و بڕۆنه جێگایهكی ترو, بهئازادانه خواپهرستی خۆتانتان كردبا؟ {فأولئك مأواهم جنهم وساءت مصيرا} جا لهقیامهتدا ئهنواو جێگایان جهحهننهمهو, ئهویش چارهنووسێكی نالهبارو خراپه.
وهههر لهو جهنگهدا ۷۰ له كافرهكانی قورهیش بهدیل گیرا فهرمانكرا فدیه بدهن خۆیان بكرنهوه یهكێك لهدیلهكان عهباسی مامی پێغهمبهر بوو صلی الله علیه وسلم هات بۆ لای وتی : یارسول الله ئهوه منیان دیل كردوه كه موسڵمانم؟!! پیغهمبهریش صلی الله علیه وسلم پێی فهرموو ئێمه چوزانین كه تۆ موسلمانیت ئهگهر موسلمان بویتایه لهگهل ئهوان ناهاتیت بۆجهنگ ئیمه حوكم لهسهر روالهت ئهدهین نهوهكو دڵت ئهوه خوا ئهیزانێ كه دلت چی تیایه،
شێخ محمد ئهفهرمێ: دوایی ئهوه باسی ههلوهشێنهروهكانی ئیسلام ئهكات كه بهئهنجامدانی ههركامێكیان راستهوخۆ موسڵمان له ئیسلام دهرئهچێ جا جیاوازی نیه بهگاڵته ئهنجامی دابێ یان بهجدی بێ یان بههۆی ترسان لهكافرهكان ئیلا ناچاركردن كه عوزری ههیه ئهویش بهمهرجهكانی.
سووده وهدهست هاتوهكان
۱- سهرهنج بدهن چۆن پیغهمبهر و هاوهلهكانی ئهو حوكمه پهیرهو كراوه لایان كه ئینسان بهكردهوهیهك كافر ئهبێ كه ئهیكات بهبێ ئهوهی حیساب بكرێ بۆ بیروباوهری دلی كه رهنگه نهشزانێ كه كوفره و ئهشلێت موسلمانم ،،،، وه ئهوهشمان بۆ دهرهكهوێ ئیسلام بریار لهسهر روالهت و شته ئاشكرا كان ئهدات نهك شته پهنهانهكان كه تهنها خوا ئهیزانێ
۲- بروانن چۆن ئهو موسڵمانانه كه بهزۆر هێنراون بۆ جهنگی دژی موسلمانان وهكو كافر مامهلهیان لهگهل كراوه و لێ یان كوژراوه و وهكو دیلیش گیراون و بهڵكو خوای گهوره مهدحی ئهوانهی كردوه كوشتونی چونكه كهمتهرخهم بوون له پێناو دنیا بۆدینهكهیان وه موژدهی دۆزهخیشیان پێ دراوه .
۳- ئهی ئهبێ حالی ئهوانه چۆن بێت كه ئهمرۆكه بهشداریان كردوه لهگهل سیکولاره کان و یههود و نهصاری و مورتهدان بۆ لێدانی موسلمان كه بهویست و خۆشی خۆیان بهژداریان كردوه و شانازی پێوه ئهكهن و خهلكی بۆ هان ئهدهن وهكو مهدخهلیهكان و حیزبه بهناو ئیسلامی و ههموو مهلاچلكاوخۆرهكان
۴- گرنگی كۆچ كردنمان بۆ دهرئهكهوێ كهچهن ترسناكه دواكهوتن لێی كاتێك دارالاسلام دروست بوه وه سهر ئهكێشێ بۆ مردن لهسهر كوفر.
۵- ئهوهشمان بۆ دهرئهكهوێ كه زۆر زۆر گرنگی بدهین به بابهتهكانی ئیمان و كوفر چونكه تاكو كوفر نهناسی ئیمانیش ناناسی وه بابهتهكانی یهكتاپهرستی و هاوهلادانان چونكه تا نهزانی هاوهلدانان بۆخوا چی و چی ئهگریتهوه وه لهناو قهومهكهت چهن شیرك و كوفری تایه نازانی چی یهكتاپهرستی یه بۆیه زۆر گرنگه پیش ههموو شتێك خۆت لهوه شارهزابكهی ئهگهر چهندین سالیش بێ چونكه زۆر ئاسان نیه، وه پهیوهندی به بهههشت و دۆزهخهوه ههیه كهرهنگه بچیته ناو ئاگرهوه بۆ ههتا ههتا بههۆی شیركێك كهنهتزانیوه شیركه خواپهنامان دات و رهحممان لێ بكات بیری لێ بكهنهوه هتا ههتا ناو ئاگری بی و ئیتر گهرانهوه و پهشیمانی نیه رۆژێ نیه و دوان نیه چهن خهتهره لاحول ولاقوة الا بالله.
لهوه زیاتر ناتوانم هیچ بڵێم …….