صلح در ديپلماسي اسلام (۱۲۵)
بر گرفته از کتاب روابط متقابل اسلام و دین سکولاریسم
مؤلف: ابوحمزه المهاجر هورامی
مراد از صلح در ديپلماسي، تسلیم یا استسلام نیست؛ بلکه منظور، وجود روابط عادی، طبیعی و آرام بین کشورهاست، بدون آنکه زمینه‌ای برای تهدید یا توسل به زور و برخورد مسلحانه فراهم آید. به عبارت دیگر، می‌توان آن را همزیستی مسالمت‌آمیز و دوستانه تعریف کرد که براساس آن کشورها با پذیرش موجودیت یکدیگر و رعایت صمیمانه حقوق متقابل، به تعهدات و مسؤولیت‌های خود در قبال دیگر کشورها پا‌یبند باشند[۱]
صلحي سازشكارانه و تعاون بر مصالح مشترك، یکی از اهداف اساسی در صحنه ديپلماسي بین‌المللی و حالت طبیعی و بدون جنگ در ميان كشورهاي غير اسلامي است؛ حالتی که در آن همزیستی مسالمت‌آمیز همراه با به رسميت شناساندن طرف مقابل بدون توجه به عقايد و باورهاي درست يا غلط اداري و حكومتي رواج دارد.
در اسلام، صلح با مشركين اهل كتاب و غیر اهل كتاب تابع یک قاعده اصلی تحت عنوان از بين بردن مانعين بين مردم و الله و آزاد نمودن مردم از بندگي بندگان است و جنگ و جواز جنگ، به دنبال ديپلماسي و در تحقق‌بخشیدن به برداشتن موانع، امنیت، رفاه و عدالت برای بشریت است.
«لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ * إِنَّمَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ قَاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَأَخْرَجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِکُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ» (ممتحنه / ۹-۸) خداوند شما را باز نمي‌دارد از اين كه نيكي و بخشش بكنيد به كساني كه به سبب دين با شما نجنگيده‌اند و از شهر و ديارتان شما را بيرون نرانده‌اند . خداوند نيكوكاران را دوست مي‌دارد . بلكه خداوند شما را بازمي‌دارد از دوستي ورزيدن با كساني كه به خاطر دين با شما جنگيده‌اند ، و شما را از شهر و ديارتان بيرون رانده‌اند ، و براي اخراج شما پشتيباني كرده‌اند و ياري داده‌اند . كساني كه ايشان را به دوستي گيرند ، ظالم و ستمگرند
صلح اسلامی معنای عمیق و گسترده‌ای دارد که از نگاه مطهري عبارت است «همزیستی شرافتمندانه» با رعایت حقوق متقابل و پای‌بندی متقابل به وظایف و مسؤولیت‌ها[۲]. بنابراین، صلح اسلام به‌معنای عدم جنگ و صرف خودداری از جنگ، آن هم به هر قیمتی نیست.
[۱] حمیدرضا ملک‌محمدی، مفاهیم تعلیق مخاصمات و حالت نه جنگ و نه صلح در حقوق بین‌الملل، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۲٫ ، ص۶۸
[۲] مرتضی مطهری، سیری در سیره نبوی، ص۱۶