پاسخی به شبهات علمای ا.ا.افغانستان در تعیین روز عید قربان: مردم در تمامی نقاط جهان، در عید قربان تابع حاجیان هستند.
به قلم: ماموستا دکتر سید ذکریا حسینی( عضو هیئت افتا سنندج کردستان)
به دلیل اینکه بعضی از ارکان حج مانند عرفه و… اعیاد زمانی ومکانی بوده، وجز در یک نقطه از عالم انجام نمی شوند، لذا باید سایر نقاط جهان در این عید تابع آنان باشند.
برای توضیح ودلیل بیشتر باید گفته شود:
اولا: اگر کسی نذر کرده که در عید قربان قربانی کند، ومثلا در شهر وی عید قربان سه شنبه بوده وحاجیان چهارشنبه عید کنند، وپس از مدتی مشخص شود که مردم شهر وی در رویت هلال خطا کرده وعیدقربان چهارشنبه بوده است، باید قربانی اش را قضا کند.
حال مثال را برعکس کنیم، ومثلا در مکه حاجیان روز سه شنبه را عید قربان کرده، ولی شهرهای دیگر چهارشنبه را عید اعلام کرده باشند، وپس از مدتی مشخص شود که حاجیان خطا کرده وعید قربان چهارشنبه بوده است، به اتفاق تمامی مسلمانان قربانی وحج وعرفه آنان صحیح بوده ونیاز به قضا ندارد. زیرا پیامبر (ص) فرموده اند: «الأَضْحَى يَوْمَ تُضَحُّونَ» [رواه الترمذی (ش۶۹۷) باسناد صحیح؛ وحسنه الترمذی والنووی]
(روزی که شما قربانی می کنید آن روز عید قربان است.)
وبراي اشتباه در تعیین عرفه حاجیان هم چنین است؛ وامام خطابی (رح) هم گفته است: «إذَا أخطَؤوا يَومَ عَرَفَة فَإِنَّهُ لَيسَ عَلَيهِم إعَادَتُهُ وَيُجزِيهِم أضحَاهُم كَذَلكَ» [خطابی، معالم السنن (ج۱ص۳۶۲)]
(هرگاه حاجیان در روز عرفه خطا کنند، لازم نیست که آن روز را اعاده کرده وقربانیهایشان هم صحیح می باشد.)
همین امر نشان داده که مردم در عرفه وعید قربان وسایر امور حج تابع حاجیان هستند. وروزی که آنان در عرفه قرار گرفته عرفه است. وروزی که آنان قربانی کرده عیدقربان است. و… ولذا شرع آنان را معتبر دانسته واعتبار کرده است.
ثانیا: از طرفی، عیدقربان روزی بوده که خداوند (تعالی) به ابراهیم ع امر نموده که اسماعیل ع را قربانی نماید. واین یک واقعه بوده که تعدد در آن معنی نداشته وفقط در یک روز از سال اتفاق افتاده ومی افتد. وهدف از شریعت هم بزرگداشت این روز بوده که زمان واقعی آن فراموش نشده وتا قیامت باقی بماند. ووقایع موجوده وگذشته هم فقط در یک روز وزمان اتفاق افتاده وتعدد ندارند. مانند میلاد پیامبر (ص)؛ یا مانند روز ذبح اسماعیل ع. یا … پس اینکه برای هر زمینی چند روز میلاد وچند روز قربانی و… باشد صحیح نبوده وخطاست.
باید اشاره شود، چون عبادت حج مانند عرفه ومنی و… فقط در یک نقطه از عالم اتفاق افتاده، لذا ارکان واعمالش هم تابع حاجیان واهلش بوده وخواهد بود که دچار عسر وحرج نگردند. ولی روزه چون در تمامی عالم فرض بوده ومکان خاصی ندارد، لذا اگر مردم هر منطقه ای به خطا بودن وقضای روزه ی خود پی بردند باید قضا کنند. مگر تمامی مردم عالم در روزی خطا کرده که حکم اجماع را داشته وصحیح می باشد.
همچنانکه سخن هر عالمی در علم خودش معتبر است. یعنی اجماع علمای نحو در علم نحو معتبر بوده ودر فقه معتبر نیست. واجماع علمای اصول در اصول معتبر بوده ودر نحو معتبر نیست. واجماع علما در علوم شرعی معتبر بوده وقول عوام معتبر نیست. و… ودر روزه تمامی عالم شریک هستند چون عمومی بوده واعمالش در تمامی عالم مشترک است؛ ولی در عیدقربان وعرفه و… به دلیل اینکه عرفه هم عید زمانی بوده وهم مکانی، وحج هم فقط در یک زمان انجام شده، لذا سخن اهلش معتبر بوده وصحیح می باشد.