بۆ نوێژ ناکه‌ی ؟! قه‌ت له‌خۆت پرسیوه هیچ شتێك نیە لە نێوان موسڵمان و کافران جگە لە نوێژ كردن
عه‌لی هه‌ولێری
الحمد لله وحدة، و الصلاة والسلام على من لا نبي بعده…و بعد؛
ڕوون وئاشكرایە كە ( نوێژ ) بنچینەی ئیسلامە لەدوای شایەتی دان بەتاكو تەنهای پەروەردگار،
وەپێغەمبەرایەتی پێغەمبەری ئازیزمان (صلى الله عليه وسلم) هیچ پاساوێك و ڕێگاو ڕێسایه‌ك نیە بۆ نەكردنى یان وازهێنان لە ئەنجامدانى. هەموو پایەكانى ئیسلام تەنها نوێژكردن جیاوازه نوێژ تاكە پەرستنێكە ڕۆژانە چەند جارێك دوبارە ئەبێتەوە. بۆیه ناتوا نین و نابێت دەست لە ئەنجامدانى هه‌ڵبگرین دەبێ بێ یەك و دوو جێبەجێی بكەین جونکه خودای پەروەردگار فه‌رمانی پێکردووین که نوێژ بکه‌ین ئەفەرموێت: ( حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ ) (البقرة: ۲۳۸) واتە: پارێزگاری لە نوێژەكانتان بكەن. چونكە نوێژكردنمان شایەتی دانە بەوەی ئیماندارین هەروه‌ها خودای پەروەردگار ئەفەرموێت: ( قُل لِّعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلاَةَ ) (إبراهيم: ۳۱) واتە: بەو بەندانەم بڵێ كە باوەڕیان هێناوە نوێژەكانیان بە باشی ئەنجام بدەن. دەبێ نوێژ بكەین، چونكە خودای پەروەردگار دروستی كردوین بۆ ئەوەی بیپەرستین ، وه‌هه‌روه‌ها ئەفەرمووێ: ( وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ) (الذاريات: ۵۶) واتە: من جنۆكە و مرۆڤم دروست كردوە تەنها بۆ ئەوەی كە بە تەنهایی بمپەرستن. پێغەمبەری پێشەوامان (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ: ((رَأْسُ الأَمْر الإِسْلاَمُ وَعَمُودُهُ الصَّلاَةُ…) [صحيح سنن الترمذي ] واتە: سەری هەموو شتێك ئیسلامە، وە بڕبڕەی پشتی ئیسلامیش نوێژ كردنە ـبە ڕوونی واته: (نوێژ كۆڵەكەی دینی ئیسلامە).
كاتێك پێغەمبەری خودا (صلى الله عليه وسلم) شەوڕەوی پێكراو بەرزكرایەوە بۆ ئاسمان، لە سەروی حەوت ئاسمانەوە نوێژی لەسەر فەرزكرا، هاوەڵی خۆشەویست (أَنَس کوڕی مَالِك) دەفەرمووێت: (فُرضَتْ عَلَى النَّبِىِّ (صلى الله عليه وسلم) الصَّلَوَاتُ لَيْلَةَ أُسْريَ) الْبُخَاريُّ / ومُسْلِمٌ واتە: فەرز كرا لەسەر پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) نوێژەكان لەو شەوەی كە شەو ڕەوی پێكرا. بۆیه دوایەمین وەسیەت کردنیشی بۆ موسڵمانان ئه‌وه‌بوو پێغەمبەری خودا ( صلى الله عليه وسلم )بەرلەوەی كۆچی دوایی بكات فەرمووی :(أتقوا الله في الصلاة…..) السلسلة الصحيحة ] واتە (لەخوا بترسن لەنوێژەكانتان) ئه‌گه‌ر بێت و سه‌یربکه‌ین تەنانەت هەموو كردەوەكان لە كاتى نەبوونى تواناى جەستەیى و ئابوورى و ئاسایش، بە شێوەیەك لە شێوەكان لەسەر خاوەنەكەى ئەكەوێت، جگە لە نوێژ كە هیچ پەرستنێكى تر جێگاى پڕناكاتەوە و لەسەر خاوەنەكەى ناكەوێ.
بۆیه نوێژ نەكردن و كەمتەرخەمى لە ئەنجامدانى دوركەتنەوەیە له‌خودای په‌روه‌ردگار و ده‌رچوونه له‌ئیسلام (نوێژ) نه‌کردن ئه‌بێته بەشێك لە هاوەڵ بڕیاردان ؟ بێگومان بەشێكە لێى چونكە پێغەمبەرى خودا (صلى الله عليه وسلم) فەرمویەتى:(ليس بين العبد والشرك إلا ترك الصلاة فإذا تركها فقد أشرك) واتە: هیچ شتێك نیە لە نێوان بەندەى موسڵمان و هاوەڵ بڕیاردان جگە لە نوێژ كردن، ئەگەر وازى لێهێنا ئەوا هاوەڵى بۆ خودا بڕیارداوه،باشه خوشك و برای خۆم له‌خۆت پرسیوه ئەگەر یەكێك پێت بڵێت كافر چەند به‌لاته‌وه قورس و ناخۆشه و سەغڵەت ئەبى و هه‌ڵ ئه‌چی ؟ ئه‌واتا به‌نوێژنه‌کردنت ئه‌چیته ڕیزی هاوەڵ بڕیارده‌ران وکافران ،ئه‌ی نازانم چى بەو كەسە ئەكەیت،یان كە پێت ئه‌ڵێ شێت چۆن تووڕه ئه‌بی و سه‌غڵه‌ت ئه‌بی ؟ خۆزگە بزانم كاردانەوەت چۆن ئەبێ بەرامبەر ئەو كەسەى پێت بڵێ عەقڵت مناڵە ؟ ئێ ده‌ی مناڵى باڵغ نەبوو تەنها تا كاتى باڵغ بوونى نوێژ كردنى لەسەر نیە چونكە تا ئەوكاتە تاوانى لەسەر نانوسرێت. پێغەمبەرى خودا (صلى الله عليه وسلم) ئەفەرموێت:(رفع القلم عن ثلاثة… وعن الصبي حتى يحتلم.) واتە: تاوان لەسەر سێ جۆر كەس نانوسرێ… مناڵ تاكاتى باڵغ بونى ، ئەى قەت لە خۆت پرسیوە كێ نوێژ ناكات ؟ ئایا تۆ مناڵی و باڵغ نه‌بووی ؟! یان په‌ڕژینێکی قایم بێ له‌ڕووی جه‌نابتان شێتی و عه‌قڵت له‌ده‌ست داوه بێگومان پێت خۆش نیه که‌س وات پێ بڵێ!! ئێده‌ی كەسێك شێت بێ و عەقڵى لەدەست دابێ تا كاتى چاك بوونەوەى، نوێژی لەسەر نیە، هەروەك پێغەمبەرى خودا فەرمویەتى: (رفع القلم عن ثلاثة عن المجنون المغلوب على عقله حتى يفيق.)
واتە: تاوان لەسەر سێ جۆر كەس نانوسرێ، كەسێكى شێت عەقڵى لەدەست دابێت تا كاتى چاك بوونەوەى و گەڕانەوەى هۆشى ، که‌نوێژ ناکه‌ی که‌واته ئه‌بێ یه‌کێک بیت له‌مانه ؟! خوشك و برای خۆم ئه‌مانه‌ی که‌نوێژ ناکه‌ن و له‌سه‌ریان نیه. بریتین؛
۱- كافر تا موسڵمان ئەبێت. خۆ تۆ موسڵمانیت خوشك و برای خۆم؟
۲-ئافرەتێ دوچارىسووری مانگانه (حیض یان نیفاس) هاتبێ تا پاك ئەبێتەوە .. ؟
۳- مناڵێكى باڵغ نەبوو تا باڵغ ئەبێت. ئایە تۆ خۆت لە هەموو كەسێك بە گەورەتر وزل و عاقڵ تر و باڵغ تر نازانیت ؟ شێتێك عەقڵى لەداست دابێت تا چاك ئەبێتەوە. ئایە تۆ شێتى و عەقڵت لەدەست داوە بێگومان ئه‌ڵێ نه‌خێر ئه‌ی بۆ نوێژ ناکه‌ی چاوه‌که‌م ؟ باشه تۆ لەكام لەو كۆمەڵانە خۆت ئەبینیتەوە، فه‌رموو بیسەلمێنه؟! تکایه… هۆشیار ببنه‌وه خوشك و برای خۆم بزانه به‌نوێژ نه‌کردن ووازهێنانت سه‌رپێجی فه‌رمانی خودای گه‌وره‌ت کردوه ئایا به‌رگه‌ی ئه‌م سزاسه‌خته ئه‌گری که (سه‌قه‌ره) بزانه سزای هه‌موو نوێژ نەكەرێكیش سەقەرە. خودای په‌روه‌ردگار به‌سزایه‌کی سه‌خت ئاگادری کردووینه‌ته‌وه ئەفەرموێت: ( مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ ) (المدثر ۴۲ ـ ۴۳)واتە: وە پێیان ئەڵێن ئەوە چی بوو ئێوەی بەرەو دۆزەخ ڕاپێچ كرد وا ئێستا ئەو سزا سەختە ئەچێژن، ئەوانیش لەوەڵامدا ئەڵێن: ئێمە لەنوێژکەران نەبوین بۆ پەروەردگارمان،جونکه بڕوامان پێ نه‌بوو ، ئه‌م سه‌قه‌ره‌ی که‌خودای په‌روه‌ردگار باسی ئه‌کات ئه‌فه‌رمووێ (وَمَا أَدْرَاكَ مَا سَقَرُ* لَا تُبْقِي وَلَا تَذَرُ*لَوَّاحَةٌ لِلْبَشَرِ (المدثر۲۷-۲۸-۲۹)
واته؛ جا تۆ چوزانی (سه‌قه‌ر) چییه..؟ ئه‌گه‌ر پێت نه‌ڵێم ) ئاگرێكه هیچ شتێك نایه‌ڵێته‌وه ئه‌یسووتێنێ له گوشت و ئێسقان و ده‌مارو وازیش ناهێنێت وجێناهێڵێت، پێستی سه‌ره‌وه و لاشه ره‌ش ئه‌كاته‌وه، واته: به‌هه‌رچی بگات ئه‌یسوتێنێ ، سوێند به‌خودای په‌روه‌ردگار ته‌نها به‌بیستنی ئه‌م ناوه دڵ ئه‌له‌رزێ و ترس دامان ئه‌گرێ. سوێند به‌خودای په‌روه‌ردگار چۆن باوه‌ڕی ته‌واوت هه‌یه بێ شك وگومان به (كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ) (آل عمران) واتە: هەموو نەفسێك دەبێت مردن بچێژێت، ئاوائه‌بێ باوه‌ڕی ته‌واویشت هه‌بێت به‌بێ شك به ئاگادار کردنه‌وه‌ی ئه‌م سزا سه‌خته‌ی سه‌قه‌ر. بێنه پێش چاوی خۆت چۆن به‌رگه‌ی ئه‌م سزایه ئه‌گری خوشک و برای خۆم بۆیه‌تکات لێ ئه‌که‌م وه‌ره‌وه‌هۆش خۆت ئه‌گه‌ر نوێژ ناکه‌ی یان وازت هێناوه بیر له‌خۆت بکه‌ره‌وه که فه‌رمانی خودای په‌روه‌ردگارت شکاندووه بگه‌رێ وه بۆلای خودا ته‌وبه بکه ، بڕوابکه ئەگەر مەجالى تیابوایە بۆ ماوەیەك نوێژ هەڵ بگیرێ ئەوا لەپێش تۆ ڕوخسه تى پیرو پەكەوتەكان ئەدرا نوێژ نەكەن، ڕوخسەتى نەخۆش و هەژارەكان ئەدرا، یان ڕوخسه‌تی موجاهیدان ئه‌درا که لە پێناو خودا ئەجەنگن ئه‌وانه لە پێش تر بوون نوێژ نەكەن چونكە لە ترس ئەژین له‌وحاڵه‌ته‌دا ،سه‌یربکه خوداى گەورە فەرمانى بەو موسڵمانانە كرد كە لەگەڵ پێغەمبەربوون (صلى الله عليه وسلم) لە كاتى ترس دا و لە جەنگدا بەجەماعەت نوێژى لەگەڵ بكەن لەو ساتە ناسکه‌و وەختى ترس و شەڕە كە دوژمن چاوەڕوانى دەرفەتێكە هێرش بكاتە سەریان خوداى گەورە پێیانى فەرموو( وَإِذَا كُنتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاَةَ فَلْتَقُمْ طَآئِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَكَ) (النساء: ۱۰۲) واتە ئەگەر لەگەڵیان بوویت ئه‌ی پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) لەكاتى ترس دا ئەوا نوێژەكەتان بەجەماعەت بكەن، که‌چی داخی گرانم زۆرێكمان ئامادە نیە لە هێمنى و ئاسایش تەنانەت بە تەنهایش بیكات له‌ماڵی خۆی نەك بە جەماعەت..به‌ڵکوو نوێژه‌کانی ئه‌چێت نوێژی به‌یانیان ناکات به‌بیانۆی ئه‌وه‌ی له‌خه‌و هه‌لنه‌ستا یان سه‌رمایه و زستانه و قه‌لای ئه‌کاته‌وه یان هه‌یه به‌س مانگی ڕه‌مه‌زان نوێژ ئه‌کات.
به‌ڕاستی شه‌رمه‌زاریه چۆن شه‌رم دامان ناگرێ خۆشمان به شوێن که‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ری خودا ئه‌زانین (صلى الله عليه وسلم) له‌خودا بترسن ئه‌مه زۆر خه‌ته‌رێکی گه‌وره‌یه . باشه بۆ بۆ دانیشتن له‌سه‌ر کۆمپیته‌ر و فه‌یسبووك و تۆپێن و خۆ خه‌ریك کردن کاتت زۆره ؟ یان بۆ شتی پروپوج به‌لام کاتی نوێژه‌کان کاتت نیه؟ به‌ڕێزم ئەگەر نوێژ واجب نه‌بوایه ئەوا چاوپۆشی لە هاوەڵان دەكرا لەكاتى جەنگ و ترس نوێژ نەكەن. جگە لەوانیش پێغەمبەران لەپێش تربوون نوێژ نەكەن چونكە دڵ و دەرونیان پاك بوو، لە لایەن خواى پەروەردگارەوە پارێزراوبوون لە تاوان، خوداى پەروەردگار لە تاوانى ڕابردوو و داهاتوویان خۆش ببو، وە مژدەى بەهەشتى پێیان دابوو، لەگەڵ ئەوەشدا لەترسان بەردەوام نوێژیان ئەكرد و لە ئاشتى و ئارامیدا زیاتریش ، ئێستا دواى ئەم هەموو بەڵگەیە هەر ئەتەوێ بەدواى پاساوێك بگەڕێیت بۆ نوێژ نەكردن ؟ بێگومان هیچ پاساوێك نیهبه‌دوای مه‌گه‌ڕێ ، زۆر چاك ئه‌وه‌ش بزانه خوشك برای خۆم ئەگەر نوێژ نەكەین هیچ كردەوەیەكی ترمان قبوڵ ناكرێ و لێمان وەرناگیرێ هەروەك پێغەمبەری خودا (صلى الله عليه وسلم) فەرموویەتی:( أول ما يحاسب به العبد يوم القيامة الصلاة فإن صلحت صلح سائر عمله وإن فسدت فسد سائر عمله) [صححه الألباني في صحيح الجامع الصغير ] واتە: یەكەم شتێك كە لەڕۆژی دواییدا لێپرسینەوەی بەندەی موسڵمانی لەسەر بكرێت نوێژە جا ئەگەر نوێژەكانی باش بوو ئەوا پەرستشەكانی تری باش دەبێت وە ئەگەر نوێژەكانی خراپ بوون ئەوا پەرستشەكانی تریشی خراپ دەبن ، تۆزیك بیر لەم ووتانە بكەرەوە سه‌یر بکه که هه‌رچی خودای گه‌وره فه‌رمانی پێکردووین بۆ قه‌برو قیامه‌تی خۆمانه بۆسوودو قازانچی خۆمانه‌نه‌هێنی ئەوەش ئەوەیە كە نوێژ پەیوەندیە لە گەڵ خودای پەروەردگار، وە بە پێی ئەو پەیوەندیەی نێوان بەندە و پەروەردگاری، دەرگاكانی چاكە و خێری بۆ دەكرێتەوە، و هۆكارەكانی خراپەی لێ دەبڕدرێت، و لە لایەن خوای پەروەردگارەوە یارمەتی و سەركەوتنی بە سەردا دەڕێژدرێت، لە گەڵا سەلامەتی و صیحەت و دەسكەوت و دەوەڵەمەندی و ئارامی و نیعمەت و خۆشی.
زانای پایە بەرز (ابن القیم) بە ڕەحمەت بێت فەرمویەتی: نوێژ: وده‌ست هێنەری ڕۆزیە، وپارێزەری تەندرووستیە، و دوورخەرەوەی ئازارە، لابه‌ری نەخۆشیەكانە، پتەوكەری دڵەكانە، وڕووناك كەرەوەی شێوازو ڕوومەتە، وئاسوودەكاری دەروونە، و نەهێڵەری سستیە، و بە گڕخەری ئەندامەكانە، بەردەوام كاری تواناكانە، و فراوانكاری سینگ و خۆراكدەری دەروونە، و ڕووناك كەرەوەی دڵە، و پارێزەری نیعمەتەكانی خوای پەروەردگارە، پاڵنەری ناهەمواریەكانە، بە دەست هێنەری بەرەكەتە، و دوورخەرەرەوەیە لە شەیتان، و نزیكەرەوەیە لە خوای پەروەردگار….ئه‌مچا پاش ئه‌وه‌ی خودای په‌روه‌ردگار فه‌رمانی پێکردووین به‌نوێژ کردن ئه‌مچا موژده‌ی خۆش ئه‌دا به‌وکه‌سانه‌ی که به‌ڕێكو پێکی نۆێژه‌کانیان ئه‌نچام ئه‌ده‌ن خودای په‌روه‌ردگار دەفەرمووێ: (وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ، أُوْلَئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ ) (المعارج: ۳۵ ـ ۳۴) واتە: ئەوانەی پارێزگاری دەكەن لە نوێژەكانیان، ئەوانە لەناو باخچەكانی بەهەشتەكانن ڕێزیان لێ دەگیرێ.له‌ئایه‌تێکی تردا خودای پەروەردگار ئەفەرموێت ( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ـ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ ) (المؤمنون: ۱ ـ ۲) واتە: بەڕاستی خەڵكانی خاوەن باوەڕ و بڕوادار سەركەوتو و سەرفراز و ڕزگارن چونكە خاوەنی ئەم سیفەتە بەرزانەن كە پەروەردگار لەبارەیانەوە ئەفەرموێ ئەوانەن كە لەنوێژەكانیاندا خۆ شكێن و ملكەچن و هەردەم بەترسەوە نوێژ ئەكەن و بەرامبەر بەخوا ئەهلی شەرمن. (سبحان الله) له‌م موژده خۆشه توخوا چۆن له‌ده‌ست خۆتی ئه‌ده‌ی ئه‌م سه‌رفرازیه، خۆشك وبرای خۆم دەبێ نوێژ بكەین: چونكە تاوانمان زۆرە و بە نوێژ كردن خودا لێمان خۆش ئەبێ، وە بۆ ئەوەی لە خۆشبەختی بژین هەروەك پێغەمبەری خودا (صلى الله عليه وسلم) دەفەرمووێت:(……… ومن حافظ عليهن عاش بخير ومات بخير وكان من ذنوبه كيوم ولدته امه) صحيح الترغيب والترهيب (۱۹۴)واتە: هەركەسێك پارێزگاری لە نوێژە فەرزەكان بكات و بە جەماعەت بیان كات ئەوە بێگومان بە خۆشی و شادی دەژیێت، وە بە خۆشی و شادی دەمرێت، وە لە تاوان و گوناه پاك دەبێتەوە وەك ئەو ڕۆژەی كە لە دایك بووە.
سوێند بە خودا نوێژ كردن دڵ و دەروونت ئاسوودە دەكات، بۆیە تكات لێدەكەم ئه‌ی خوشك و برای سه‌نگینم وه‌ك برایه‌کی دڵسۆز ئامۆژگاریم ئەوەیە تادرەنگ نەبووە دەست بكە بە نوێژ كردن و قیامەتی خۆت مەفەوتێنە بۆ دونیایەك كە وەك پارچە بەفرێك وایە كە لە ناو دەستتدا بێ و هەردەبێ بتوێتەوە و ببێت بە ئاو و نەمێنێ، بەڵام ئەو بەهەشتەی كە خودای گەورە ئامادەی كردووە بۆ موسڵمانانی لە خودا ترسی ئیماندار پانایەكەی بە قەد هەموو زەوی و ئاسمانەكانە و خۆشییەكەی هەرنابڕێتەوه، هه‌ڵبه‌ته نابێت ئه‌وه‌شمان بیر بچێت که نوێژ یش ئه‌که‌ین ئه‌بێ به‌ڕێك و پێکی و له‌کاتی خۆی ئه‌نچامی بده‌ین لەگەڵ ئەوەى كە لەدواى یەكتا پەرستى نوێژ دەبێتە یەكەمین هۆكار بۆ خۆشبەخى یان بەدبەختى مرۆڤ، دەبینین ئەم عیبادەتە لاى زۆرێك بوە بە عادەت، بەڵكو لەوەش خراپتر زۆرێكمان تەنانەت كەمتەرخەمى لەو عادەتەیش ئەكات، بۆیە خوداى پەروەردگار بەڵێنى بەو جۆرە كەسانە داوە بیانخاتە (ویل)ەوە كە دۆڵێكى پڕ لە ئاگرە هەروەك ئەفەرموێ: ( فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ * الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ) (الماعون: ۴ ـ ۵) واتە: ئینجا سزاى سەخت بۆ نوێژ خوێنەكان، ئەوانەى لە نوێژەكانیاندا غافڵ و بێ ئاگان: واتە بەدڵ نوێژەكانیان ناكەن و لەمانا و مەبەستەكەى بیرناكەنەوە، لەپێش چاوى خەڵك بەجوانى دەیكەن بەڵام ئەگەر هەرخۆیان بەتەنها بن بە جوانى و لەكاتى خۆى ئەنجامى نادەن.
یان زۆرێك جەستەى خۆى ماندوو ئەكات لە نوێژ كردن كەچى ئەو نوێژەى ڕەنگە ببێتە هۆى توڕەبوونى پەروەردگار لێى، بۆیە ئەوەت لە یاد بێ ئەوانەى بە كەموكوڕى یەوە نوێژەكانیان ئەنجام ئەدەن، جیاوازیەكى ئەوتۆیان نیە لەگەڵ ئەوانەى هەر نایكەن هەروەك ئیمامى عومەر (رضي الله عنه) فەرمویەتى: ( إن الرجل ليشيب في الاسلام ولم يكمل لله ركعة واحدة !! قيل: كيف يا أمير المؤمنين قال: لا يتم ركوعها ولا سجودها).واتە: كەسى وا هەیە لە ئیسلامدا پیر ئەبێ و تەنها ركاتێك نوێژى بەتەواوى بۆ خواى پەروەردگار نەكردوە. وتیان چۆن ئەى ئەمیرى موسڵمانان. فەرمووى: نە ركوعى بەباشى ئەنجام ئەدا و نە سجودى. كەواتە كە نوێژیش ئەكەى بەو شێوەیە بیكە كە پێغەمبەرى خودا (صلى الله عليه وسلم)فەرمویەتى:(صل صلاة مودع كأنك تراه فإن كنت لا تراه فإنه يراك ) واتە: نوێژێك بكە وەكو نوێژى ماڵئاوایى كارێك وابێت، هەروەكو خوداى پەروەردگار ببینیت، چونكە ئەگەر تۆ خواى پەروەردگار نەبینیت، ئەوا ئەو تۆ دەبینێت ، پێغەمبەرى خودا (صلى الله عليه وسلم) بە یەكێك لە خراپترین سیفەتەكان باسی ئەو جۆرە كەسانە ئەكات ئەویش سیفەتى (دزى) كردنە، هەروەك ئەفەرموێ:(أسرق الناس الذي يسرق صلاته قيل يا رسول الله كيف يسرق صلاته قال لا يتم ركوعها ولا سجودها) واتە: دز ترین خەڵكى ئەوانەن كە دزى لە نوێژەكانیان ئەكەن. فەرمویان چۆن ئەى پێغەمبەرى خودا ؟ فەرمووى: نە ڕكوعى بە تەواوى دەكاو نە سجودى. هەربۆیە پێغەمبەرى خودا (صلى الله عليه وسلم) ئاگادارى كردوینەتەوە لە كۆمەڵێك شت كە لە نوێژەكانمان خۆمانى لێ بپارێزین بۆ ئەوەى لە ڕیزى ئەو كەسانە نەبین بە (دز) ناویان دەبات لەوانەش. پێغەمبەرى خودا( صلى الله عليه وسلم) فەرمویەتى(لا يزال اللهُ مقبلاً على العبد فـي صلاته ما لـم يلتفت فإذا صرف وجهه انصرف عنه ) واتە: خواى پەروەردگار ڕووى لە بەندەكەیەتى لە نوێژەكەیدا، تاكو بەندە ڕووى لێ وەرنەگێڕێت، ئەگەر بەندە ڕووى وەرگێڕا، ئەوا خواى پەروەردگاریش ڕووى لێ وەردەگێڕێ، پێغەمبەرى خودا( صلى الله عليه وسلم) پیاوێكى بینى لە نوێژەكەیدا كڕنووش و سوژدەكانى بە تەواوى نەدەبرد، وەكو ئەوەى لە كاتى سوژدە بردنیدا دنووك لە زەوى بدات، فەرمووى ( لو مات هذا على حاله هذه ؛ مات على غير ملة محمد ؛ ينقر صلاته كما ينقر الغراب الدم ) واتە: ئەگەر ئەو پیاوە لە سەر ئەم شێوەیەى بمرێت، ئەوا مردنەكەى لە سەر ئاینى محمد ناژمێردرێت، دەنووك دەدات لە زەوى هەروەكو چۆن قەڵەڕەش دەنووك لە خوێن دەدات هەروەها( أبو هریرە) رضي الله عنه فەرمویەتى: كەسى وا هەیە شەست ساڵ نوێژ ئەكات كەچى تەنها نوێژێكى لێى وەرناگیرێ، پرسیان چۆن ؟ فەرموى: نەڕكوعى بەتەواوى دەكاو نەسجودى و نە وەستانى و نە خشوعى.خودا بمان پارێزێت،ئه‌مچائه‌بێت زۆر ئاگامان له‌نوێژه‌کانمان بێت نه‌وه‌ك هه‌ر ماندووبون و ماڵوێرانیمان بۆبمێنێته‌وه،بۆ ئەوەى خۆشبەختى قیامەت بەدەست بهێنى ئەوا هەروه‌ك پێغەمبەرى خودا نوێژەكانت بكە هەروەك خۆى فەرمویەتى: (صلوا كما رايتموني اصلي) واتە: بەم شێوەیە نوێژ بكەن وەك چۆن من دەبینن نوێژ دەكەم وە بۆ ئەوەى نوێژەكانت وەك نوێژى پێغەمبەرى خوا بێ ئەوا باشترین هەنگاو ئەوەیە كتێبەكەى (صفة صلاة النبي) (شیخ البانی) بخوێنیتەوە زۆربه‌سووده كە كراوەتە كوردى. ئه‌مچا برایانم خواشکانم پێش ئه‌وه‌ی مردن یه‌خه‌مان بگرێت با ئاگامان له نوێژه‌کانمان بێت. سوێند به‌خودا مردووه‌کان ئاوات ئەخوازن بگەڕێنەوە بۆ ژیانی دونیا بۆ ئەنجامدانی دوو ڕكات( نوێژ) به‌ته‌نها نه‌وه‌ك ئاوات بخوازێ ؟ بۆ سەردان كردنی برادەرەكانی سەرجادە. یان هاورێیانی زانکۆ و قوتابخانه ؟ یان ئەنجامدانی موكالەمەیەكی تەله‌فۆنی ؟ یان ناردنی نامەیەكی خۆشەویستی ؟ یان كێشانی جگەرەیەك ؟ یان فه‌یسبووک؟یان … هتد.
نوێژ هەروەك و أبو هریرە فەرمویەتی: (أن رسول الله صلى الله عليه وسلم مر بقبرٍ فقال: من صاحب هذا القبر ؟ فقالوا: فلان، فقال: (ركعتان أحب إلى هذا من بقية دنياكم، وفي رواية: ركعتان خفيفتان مما تحقرون وتنفلون، يزيدها هذا في عمله، أحب إليه من بقية دنياكم)[ صحيخ الترغيب و الترهيب]
بۆیە دەبینین یەكێك لەو ئاواتانەی مردوو دەیخوازێ گەڕانەوەیە بۆ دونیا بۆ ئەنجامدانی دوو ڕكات نوێژ بە مەبەستی زیاد كردنی چاكەكانی چونكە ئەوكاتە دڵنیایە چ ئاكامێك چاوەڕوانیەتی، ئەمە لەكاتێكدا لە ژیانی دونیادا دەیتوانی ڕۆژانە چەندین ڕكات نوێژ بكات بە فەرز و سوننەتەوە بە شەو نوێژ و نوێژی چێشتەنگاوەوە، دەیتوانی ئەم ئاواتە مەحاڵەی ئێستای لە دونیادا بێ تكلیف و بێ پارە بەدی بهێنێت، چونكە بەدی هێنانی ئاواتی دوو ڕكات نوێژ لە دونیادا لە دەستی خۆمانە و كەس ناتوانێ ڕێگریمان لێبكات،گه‌رجی به‌داخه‌وه که زۆربه‌مان که‌م ته‌رخه‌مین جا باله‌خودا بترسین له‌کاتێکدا كە پەروەردگار دەفەرموێت: ( يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ * إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ ) (الشعراء: ۸۸ ـ ۸۹)
واتە: ئەو ڕۆژەی كە نەماڵ و سامان سودی هەیە و نە مناڵ و كوڕان بەكەڵك دێن مەگەر كەسێك بەدڵێكی ساغەوە بێتە حزوری خودا. پێغەمبەری خودا (صلى الله عليه وسلم) فەرموویەتی: ( يتبع الميت ثلاثة فيرجع اثنان ويبقى معه واحد يتبعه أهله وماله وعمله فيرجع أهله وماله ويبقى عمله )(متفق عليه) واتە: مرۆڤ كە مرد سێ شت بەدوایدا تا گورستان ئەڕۆن، دوانیان لەقەبرەكەی بەجێی ئەهێڵن و ئەگەرێنەوە كە مناڵ و دۆست و ماڵ و سامانەكەیەتی، یەكێكیان لای ئەمێنێتەوە ئەوەیش كردەوەكانی ژیانی دونیایەتی. ده‌سا خوشكی زیڕین وبرای سه‌نگینم تکاتان لێ ئه‌که‌م چەند چركەیەك لە کاتان ببه‌خشن بۆ خوێندنەوەی ئەم نووسراوە ، هیوادارم لەو چەند چركەیەدا به‌فه‌زڵی خودای په‌روه‌ردگار دڵ وده‌روونتان نه‌رم بێت هیدایه‌ت وه‌ربگرن و بە هیوای نوێژێك كە ڕەزامەندی خودای گەورەی لەسەر بێ بۆ هەموو لایەك. هیودارم ببینه که‌سێك له‌وکه‌سانه‌ی خودای پەروەردگار مه‌دحیان ئه‌کات و ئه‌فه‌رمووێ ( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ـ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ ) (المؤمنون: ۱ ـ ۲) واتە: بەڕاستی خەڵكانی خاوەن باوەڕ و بڕوادار سەركەوتو و سەرفراز و ڕزگارن چونكە خاوەنی ئەم سیفەتە بەرزانەن كە پەروەردگار لەبارەیانەوە ئەفەرموێ ئەوانەن كە لەنوێژەكانیاندا خۆ شكێن و ملكەچن و هەردەم بەترسەوە نوێژ ئەكەن و بەرامبەر بەخوا ئەهلی شەرمن ،
له‌كۆتایى بە باسەكەم دێنم به زەنگێكى ئاگادار كەرەوە بۆ ئەوانەى خەوتون، ئه‌ڵێم ئەتانەوێ خوداى گەورە خۆشى بوێن وخۆش به‌خت بن له‌ژیانتان….؟ ها…؟! ئەتەوێ..؟؟ دلنیام ئەڵێى بەڵێ…. دەى دره‌نگ نیه و به‌دره‌نگ مه‌که‌وه خواى گەورە دەفەرموێ: ( إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ ) (سورة البقرة). واتە: خواى گەورە ئەوانەى كە (تەوبەكارن و خۆ پاك رادەگرن) ى خۆش دەوێت… دەى چاوەرێى چیت ؟! تەوبە بكەو بگەرێوە تا خۆشه‌ویستى خوداى گەورە بەدەست بهێنى…
وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ