«السُّنة» و «أَهْلُ السُّنَّةِ» بودن و «الجَمَاعَة» و «أَهْلُ الجَمَاعَة» بودن، احکام و وظایف (پاسخ به سوالات)
س۱۱: اگر حاکمی بخواهد یکی از احکام شریعت مثل حجاب را در جامعه پیاده کند و عده ای به بهانه ی عدم اجرای مسائلی دیگر با اجرای این حکم نیز مخالفت کنند حق با کدام یک است؟
ج: بر اساس قاعده ی « دَرْءُ المَفَاسِدِ مُقَدَّمٌ عَلَى جَلبِ المَصَالِحِ»[۱] اساس، مبنا، حکمت و هدف قانون شریعت الله رساندن خیری است که به مصلحت شخص است و دور کردن شر و مفاسدی است که به ضرر آنهاست. در کنار این حقیقت: قول ارحج این است که دور کردن مفاسد و چیزهای ضرر رسان و بد، مقدم بر به دست آوردن مصالح و چیزهای خوب است، چون شخص مکلف مامور به ترک چیزهای حرام و بد است اما جهت عمل به امور خیری که به آن دستور داده شده است تنها به اندازه ی توانائی و قدرت تکلیف دارد چنانچه رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: فَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عن شيءٍ فَاجْتَنِبُوهُ، وإذَا أَمَرْتُكُمْ بِأَمْرٍ فَأْتُوا منه ما اسْتَطَعْتُمْ.[۲] اگر شما را از کاری منع نمودم (بی قید و شرط) از آن بپرهیزید و اگر شما را به کاری امر کردم، در حد توان و استطاعت به آن بپردازید.
گاه اتفاق می افتد که خود همین مصلحتها با هم تداخل پیدا می کنند یا همین مفاسد هم با هم تداخل پیدا می کنند و شخص مجبور است بین یکی از این مصالح یکی را انتخاب کند و بین این مفاسد هم یکی را انتخاب کند، زمانی که مصالح با هم تداخل پیدا می کنند مصلحت بالاتر بر مصلحت پائینتر و مصلحت عمومی بر مصلحت فردی و خاص ترجیح داده می شود، مثلاً الله تعالی به عنوان عملی بازدارنده فریضه ی ترساندن دشمنان با اسلحه را دستور می دهد و می فرماید: وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم وَآخَرينَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ يَعلَمُهُمۚ(انفال/۶۰) برای (جهاد با) آنان تا آنجا که می‌توانید نیروی نظامی و اسبهای ورزیده آماده سازید، تا به وسیله ی آن دشمنِ الله و دشمن خویش را بترسانید، و کسان دیگری جز آنان را هم به هراس اندازید که آنها را نمی‌شناسید (مثل کفار پنهان داخلی و مومنین اهل بغی و…) و الله آنان را می‌شناسد.
رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز در تفسیر این آیه می فرماید: «أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ» [۳]آگاه باشيد كه براستى منظور از (قوه)، تیراندازی است؛ آگاه باشيد كه براستى منظور از (قوه)، تیراندازی است؛ آگاه باشيد كه براستى منظور از (قوه)، تیراندازی است.
واضح است که الله تعالی جهت انجام فریضه ی ترساندن این دشمنان و هراس افگن و ارهابی بودن در برابر این دشمنان، ما را به تهیه ی انواع اسلحه های نظامی در حد توانمان و آمادگی های نظامی دستور داده است که در نتیجه ی آن منفعتی عمومی به جماعت و دارالاسلام و مومنین و اهل جهاد و آزاد سازی زمین می رسد، در کنار این، امور دیگری فردی و یا حتی عمومی پائینتری مثل تجهیز دانشگاه یا بیمارستان یا رفع مشکلات اقتصادی مردم و غیره وجود دارد؛ حالا داشتن فلان اسلحه ی پیشرفته ی نظامی در اولویت است یا مثلاً اضافه کردن حقوق کارمندان دولت؟ قطعاً داشتن این اسلحه و پادگانهای مختلف نظامی و آموزشی در اولویت است؛ چون بدون قدرت نظامی و اسلحه، با حمله ی دشمنان و اشغال سرزمینمان همه ی آنچه ساخته ایم نیز نابود شده و از بین می رود و بقای سایر امور به میزان قدرت نظامی حاکمیت بر جماعت و دارالاسلام بستگی دارد، پس اگر پولی هست و بین دو مصلحت ساخت یک موشک و ساخت یک بیمارستان و مدرسه و اسفالت کردن یک جاده و امثالهم مانده باشیم چنین پولی را جهت ساخت یک موشک و اسلحه ی نظامی پیشرفته و استراتژیک هزینه می کنیم و به این شکل بین دو یا چند مصلحت، مصلحت بالاتر و عمومی تر را انتخاب می کنیم.
در کنار این، اگر مفاسد هم با هم درگیر و تداخل پیدا کردند مفسده و شر کوچکتر جهت دورکردن و پرهیز از مفسده ی بزرگتر انتخاب می شود، مثل کاری که خضر با سوراخ کردن کشتی آن بینوایان کرد و مفسده ی بزرگتر را با مفسده ی کوچکتر دفع کرد و مانع از غصب کشتی توسط پادشاه شد. یا الله تعالی می فرماید: وَالْفِتْنَهُ أَکْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ (بقره/۲۱۷)، یا اهل علم تحمل مفسده ی حاکم ظالم بر دارالاسلام را بر انقلاب و قیام نارس و قتال الفتنه و جنگ مسلحانه ی منتهی به فتنه که زیانبارتر و وحشتاناکتر است ترجیح داده اند.[۴]
فقه موازنات و موازنه و تشخیص و وزن کشی جهت تشخیص این موارد هم در مواردی کار اهل فقه و فهم و حکمت است و هر شخصی توانائی این وزنکشی بین مفاسد و مصالح را ندارد. البته برای مومنی که خودش را تسلیم قانون شریعت الله کرده است بین انتخاب خوب و بد هرگز بر سر دو راهی قرار نمی گیرد بلکه یا بین خوب و خوبتر مجبور به انتخب یکی می شود یا بین بد و بدتر.
ادامه خواندن شیخ ابوحمزه المهاجر هورامی حفظه الله : اگر حاکمی بخواهد یکی از احکام شریعت مثل حجاب را در جامعه پیاده کند و عده ای به بهانه ی عدم اجرای مسائلی دیگر با اجرای این حکم نیز مخالفت کنند حق با کدام یک است؟
