برگی از تاریخ ننگین جریان مرتدین سکولارـ مارکسیست کومله در کردستان
ارائه دهنده : باخوارین بیسارانی
.
واژه “کومله” در زبان کردی ، به معنای “جمعیت، انبوه مردم، گروه، اجتماع” است و گاهی در ادبیات نوشتاری معانی ” جامعه” و ندرتا “ملت” هم دارد. شاید نخستین بار ۷۳ سال پیش، در سپتامبر ۱۹۳۷ – همزمان با حرکت اعتراضی کردهای ترکیه علیه حکومت مرکزی در منطقه درسیم – کومله یا جمعیت دارکوب در کردستان عراق در منزل برهان جاف شکل گرفت و این واژه در ادبیات سیاسی کردستان معاصر مطرح شد. بنا به اسناد تاریخی این جمعیت نوپا ، توانست نظر روشنفکران و محصلان و جوانان زیادی را به خود جلب کند و مکرم طالبانی می گوید ” بعدها از پیکره آن حزب هیوا – امید – در کردستان عراق شکل گرفت”.
در ایران هم، بعدها در ۱۶ سپتامبر ۱۹۴۲ در مهاباد – در زیر درختان باغ حاج داوود در نزدیکی رود ساوجبلاغ – گروهی ۱۷نفری جمعیت احیای کرد ( کومله ژ.ک) را تاسیس کردند و این لغت ” کومله” هم در ادبیات سیاسی ایران به وام گرفته شد. در آوریل ۱۹۴۳ کمیته مرکزی شکل گرفت و فعالیت زیرزمینی آن درمنطقه رشد کرد. کومله ژ.ک قبل از پیوستن قاضی محمدمرتد، شعار کردستان بزرگ و تبعیت از شریعت اسلام را اعلام کرد و در صدد ایجاد کردستان خودمختار در ایران بود اما این طرح ناکام ماند …در ۱۶ اوت ۱۹۴۵ پس از بازگشت قاضی محمدمرتد از باکو، نام کومله ژ.ک طبق دستورات حزب کمونیست شوروی در زمان استالین به حزب دمکرات کردستان ایران تغییر یافت و اسم کومله کم کم از رونق افتاد. ( یک سال بعد هم قاضی محمدمرتد با سرنوشت تلخی روبرو شد و بنا به اسناد رکن ۲ ارتش ” سخنان بارزانی نزد رزم آرا و مقامات ارتش، سبب دستگیری قاضی محمد شد” اما تیمسار فرازیان معتقد است که ” رزم آرا نقشی در اعدام قاضی محمد نداشت بلکه بخش تند رو ارتش ایران، مجازات سختی برای وی رقم زدند”. سرانجام بارزانی بنا به کمک غیر مستقیم رکن ۲ ارتش، در مرز باکو تحویل مقامات شوروی داده شدند گرچه خود افسانه های عبور از رود ارس را همچنان تکرار می کنند).
پس از شناخت شکل گیری و نضج گرفتن واژه کومله – در بررسی تاریخ سیاسی کردستان – باید اظهار داشت که این واژه بعدها در دهه ۱۹۶۰ دوباره مطرح شد اما کومله دوم نه تنها امتداد جریان سال ۱۹۴۲ نبود بلکه هرگز کومله جدید طرفدار قاضی محمد مرتدنبوده اند و برخلاف حرکت حزب دمکرات – در ایام بازگشت قاسملومرتد – هیچ گاه – چه در ابتدای شکل گیری و چه در تجمع ها و مراسم خود – از عکس قاضی محمد مرتداستفاده نکردند. اما به هر حال آنها این واژه قدیمی را به عاریت گرفتند.
ادامه خواندن برگی از تاریخ ننگین جریان مرتدین سکولارـ مارکسیست کومله در کردستان